Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Kemal Anadol" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Aralık 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. Konuya dair fikir alışverişi tartışma sayfasında bulunabilir. Şablonu kaldırmadan önce lütfen gerekli şartların oluştuğundan emin olun. (Aralık 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Kıvılcım Kemal Anadol (25 Kasım 1941, Safranbolu), Türk siyasetçi, avukat ve yazar.^[1]

CHP Zonguldak Milletvekili (15 ve 16. dönem), İzmir Milletvekili (18, 22 ve 23. dönem) ve Barış Derneği Genel Başkanvekili olan şair, yazar Mustafa Zihni Anadol’un oğludur.^[2]

Yaşamı ve Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kemal Anadol, 25 Kasım 1941 tarihinde Safranbolu’da doğdu.

İlk ve orta öğrenimini Karadeniz Ereğli'de, lise öğrenimini Ankara'da Atatürk Lisesinde tamamladı. 1963'te Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdi. 1964'te Cumhuriyetin 40. Yılında Atatürkçülükten Ne Anlıyoruz? konulu makalesiyle yazın dalında Türkiye'nin tek kurumsallaşmış ödülü olan "Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Armağanı" birinciliğini kazandı.

Askerlikten sonra 1966 - 1973 yılları arasında memleketi Karadeniz Ereğli'de serbest avukatlık yaparken 1965 yılında arkadaşlarıyla birlikte günlük "Ereğli Memleket" gazetesini çıkarmaya başladı. Anadol, hem gazetenin yazı işleri müdürlüğünü yapıyor hem de günlük köşe yazıları yazıyordu. 12 Mart 1971'de generaller, verdikleri muhtıra ile idareye el koydular ve parlamentoya sıkıyönetim ilan ettirdiler. Ulusal basın susturuldu.

Muhtıra verildiğinde Kemal Anadol aynı zamanda CHP Karadeniz Ereğlisi İlçe Başkanıydı. Türkiye'de devlet terörü estirildiği bu dönemde "Ereğli Memleket" gazetesi yerel basın içinde yükselen ses oldu. Kemal Anadol köşesinden cuntayı ve uygulamalarını eleştiriyordu. O sırada Ereğli'de yüksek vasıflı çelik üreten dev sanayi tesisi ERDEMİR Demir-Çelik Fabrikası'nın "Ayşe" adlı yüksek fırını, bakımsızlık ve üretim zorlaması sonucu delindi. 1. Ordu ve Sıkıyönetim Komutanı Orgeneral Faik Türün 28 işçi ve sendikacıyla birlikte Kemal Anadol’u "Ayşe"ye sabotaj savıyla İstanbul'da Harbiye zindanlarına kapattı. Sabotaj savı kanıtlanamayınca bir süredir gözetim altına alınan kişiler serbest bırakıldı.^[3]

Müdahale dönemi bitip serbest seçimlere geçilince Kemal Anadol 1973'te Cumhuriyet Halk Partisi'nden Zonguldak Milletvekili oldu. Kömür ve demir-çelik tesislerinin bulunduğu Zonguldak ilinin milletvekili olarak parlamentoda işçi sınıfının sorunlarını dile getirdi. Ülkenin en büyük sendikalarından biri olan Genel-İş'in çıkardığı EMEK Dergisi'nin sürekli yazarı olarak bunlara değindi. 1974 yılında CHP'nin en üst organı olan Parti Meclisi’ne ve Merkez Yönetim Kurulu'na seçildi. 1977'de yapılan seçimlerde ikinci kez Zonguldak Milletvekili oldu.

12 Eylül 1980'de yapılan darbeyle parlamentoyu kapatıldı. Kemal Anadol Türkiye Barış Derneği'nin Genel Başkan Vekiliydi. Başkanı Emekli Büyükelçi Mahmut Dikerdem'di. İstanbul Baro Başkanı Orhan Apaydın, Türk Tabipler Birliği Başkanı Dr. Erdal Atabek ile birlikte, gazeteciler, üniversite profesörleri, ülkenin ünlü şair ve ressamları, kısaca herkesin tanıdığı seçkin aydınlar, Barış Derneği'nin yöneticileriydiler. Cunta hepsini Maltepe Askeri Cezaevi'ne gönderdi. Kemal Anadol ve birkaç barışçı bir yıl hapis yattı ve askeri mahkeme tarafından aklandılar. Diğerleri ise iki yıl daha cezaevinde kaldılar ve sonuçta aklandılar.

Kemal Anadol, 12 Eylül 1980 Ankarası'nı ve geçen olayları anlatan anı-belge türündeki "12 Eylül Günleri" eserini 1987'de yayımladı. Dünyadaki tüm barışseverlerin izlediği Barış Davası’nı, anı-belge türündeki "Kartal Maltepe'den Sağmalcılar'a İnsan Manzaraları" aldı eserinde anlattı (1989). Daha sonra 12 Eylül'ün gerçek olaylarını ve yaşamları cehenneme çevrilen insanların acılarını öyküleştiren "Milattan Sonra" eserini yayımladı (1989).

12 Eylül cuntası kapattığı parlamentonun üyelerini seçimlere sokmadı. Kasım 1983 seçimleri bu koşullarla gerçekleşti. Yasaklar kalkınca 1987 seçimleri yapıldı. Cezaevinden sonra İzmir'e yerleşen Kemal Anadol 1987 seçimlerinde İzmir Milletvekili oldu.

Dönemin Başbakanı Turgut Özal ve iktidardaki Anavatan Partisi, İzmir'in Aliağa ilçesinde Japon şirketlerinden oluşan bir konsorsiyuma ithal kömürle çalışacak termik santral yapma izni verdi. Bir tarım ve turizm bölgesi olan yörenin halkı adeta isyan etti. Yerel yönetimler, köylüler, çiftçiler, balıkçılar, aydınlar, esnaf büyük tepki gösterdi. İzmir'den Aliağa'ya olan 50 kilometrelik mesafede insan zinciri oluştu.

Kemal Anadol, parlamentoda bu tepkileri dile getirdi. Büyük bir mücadele başlattı. Daha sonra Cumhurbaşkanı seçilen Özal'la polemiklere girişti. Mücadeleyi parlamento dışına taşıdı. Gazetelerde makaleler yazdı ve termik santral kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu Kararnamesi'nin iptali için Yüksek İdare Mahkemesi Danıştay'a dava açtı. Danıştay, tarihinde en fazla yürütmeyi durdurma kararını bu davaya verdi. Üç yıl süren dava sonucunda Danıştay, santral kurulması kararını iptal etti. Karar tüm ülkedeki çevreciler tarafından sevinçle karşılandı. Kemal Anadol 1991’de bu savaşımı anlatan “Termik Santralara Hayır” kitabını yazdı.

Daha sonra yayın yaşamına giren "Yeni Yüzyıl" gazetesinde "hukuk-demokrasi-çevre" konulu sürekli yazılar yazdı.

1991'de parlamenterliği sona eren Anadol, İzmir'e döndü. Avukatlığı bıraktı ve özellikle 20. yüzyıl üzerine inceleme ve araştırmalara başladı. Önemli olayları yaşayan tanıklarla sözlü tarih çalışmaları yaptı. Belge, bilgi topladı. 1949 yılında soğuk savaşın en şiddetli döneminde, Türkiye'den Bulgaristan'a kaçan üç Türk aydınının yaşamını belgesel roman biçiminde yazdı: Karşı Yaka Memleket. Kitap, 1998 yılında yayımlandı. İçinde büyük Türk şairi Nâzım Hikmet'in yaşamından ilk kez anlatılan kesitler de bulunan eser, sol aydınlar arasında büyük ilgi gördü. 1950'lerde çok partili yaşama geçiş sancıları çeken Türkiye ile sosyalizmi kurma sorunlarıyla boğuşan Bulgaristan'ı anlatıyordu aynı zamanda.

Anadol, iki yıl Osmanlı'nın çöküş dönemi üzerine çalıştı. Dağılan imparatorluğun çok uluslu yapısını inceledi. Özellikle Anadolu ve Ege'de yaşayan Türklerle Rumların günlük yaşamlarını araştırdı. Ege'nin iki yakasında Türkiye ve Yunanistan’da sözlü tarih çalışmaları yaptı. Siyasal olayları ve kronolojiyi resmi tarihler dışında objektif saptamaya çalıştı. İki yıl sonra Osmanlı'nın çöküş dönemi olan 1900-1920 yılları arasında cereyan eden olayların yaşamlarını altüst ettiği Rum, Türk ve Ermenilerin Ege'de başlarına gelenleri anlattı. "Büyük Ayrılık" böylece ortaya çıktı.

22 Aralık 1994'te iş adamı Cem Boyner'in liderliğinde Asaf Savaş Akat, Cengiz Çandar, Can Paker, Etyen Mahçupyan, Mehmet Altan, Kemal Derviş gibi sanayici, iş insanı, yazar ve akademisyenlerle birlikte Yeni Demokrasi Hareketi'nin kurucuları arasında yer aldı.

3 Kasım 2002 seçimlerinde tekrar İzmir Milletvekili olarak CHP'den Meclis’e giren Kemal Anadol'un "Büyük Ayrılık" eseri de 2003 yılında yayımlandı. Büyük ilgi gördü.^[4] İlk 15 günde ikinci baskısını yapan kitap, kısa sürede yedinci baskısını gerçekleştirdi ve Mayıs 2007'de Atina’da Temelio Yayınevi tarafından Yunanca olarak yayınlandı.

22. Dönem milletvekilliğinin son 4 yılında CHP Grup Başkanvekili olarak parlamento çalışmalarını sürdürdü. 22 Temmuz 2007 Milletvekili Genel Seçimlerinde 23. Dönem İzmir Milletvekili olarak yeniden TBMM'ne girdi. Milletvekilliği 2011 yılında sona erdi.

1941-1945 arasındaki Yunanistan ve Anadolu'nun tarihine eğilen Anadol antifaşist direnişin ve iç savaşın isimsiz kahramanlarını ve o ateşli günlerde yaşanan tutkulu bir aşkı anlattığı romanı Kasırga: Aera'yı 2013 yılında yayımladı.

1980 öncesi dönemine ait anılarını 2015 yılında Filmi Geriye Sarınca adıyla yayımladı.

Zonguldak ve Ereğli'nin kurtuluşunu belgelere dayanarak işlediği Kulağım Karadeniz'de: Kuvayı Milliye Donanmasının Romanı'nda 1919 - 1923 arasında Karadeniz'de yaşanan olayları akıcı bir kurguyla 2018'de okuruna aktardı.

Siyasi çalışmaları ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• HEP ilk kurucularından(Daha sonra amacından saptığı için istifa edip CHP'ye geçmiştir.)
• CHP Ankara İl Gençlik Kolu Başkanı
• CHP Karadeniz Ereğli İlçe Sekreteri
• CHP KaradenizEreğli İlçe Başkanı
• CHP Zonguldak Milletvekili (1973-1977)
• CHP Parti Meclisi Üyesi
• CHP MYK Üyesi
• CHP TBMM Grup Basın Sözcüsü
• CHP Zonguldak Milletvekili (1977-1980)
• SHP İzmir Milletvekili (1987-1991)
• YDH Kurucusu (1994)
• CHP 24’üncü Kurultay Başkanı
• CHP İzmir Milletvekili (2002-2011)
• CHP Grup Başkanvekili

Geçmişte görev aldığı TBMM Komisyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

• TBMM KİT Karma Komisyonu Üyesi
• TBMM Anayasa Komisyonu Üyesi
• TBMM Avrupa Ekonomik Topluluğu – AET Üyesi
• TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Üyesi

Görev aldığı sosyal kurumlar ve bu alandaki çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kapatılan Türkiye Barış Derneği - Genel Başkan Vekili.
• Türkiye Yazarlar Sendikası üyesi.
• Bilim ve Edebiyat Eserleri Meslek Birliği üyesi.

Yayın yaptığı basın organları, basılı eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ereğli Memleket Gazetesi Sorumlu Müdürlüğü ve Köşe Yazarlığı yaptı.
• Genel-İş’in çıkardığı EMEK Dergisi'nde sürekli yazarlık.
• Yeni Yüzyıl gazetesinde “hukuk-demokrasi-çevre” konulu sürekli yazılar yazdı.
• 2 Eylül 1980 Ankara’sını ve geçen olayları anlatan anı-belge türündeki "12 Eylül Günleri" eserini 1987’de yayımladı.
• Dünyadaki tüm barışseverlerin izlediği Barış Davası'nı, anı-belge türündeki "Kartal Maltepe'den Sağmalcılar'a İnsan Manzaraları" aldı eserinde anlattı (1989).
• Daha sonra 12 Eylül'ün gerçek olaylarını ve yaşamları cehenneme çevrilen insanların acılarını öyküleştiren "Milattan Sonra" eserini yayımladı (1990).
• Aliağa'da kurulaması düşünülen termik santrala karşı yürütülen mücadeleyi anlatan "Termik Santralara Hayır" kitabını 1991'de yazdı.
• 1949 yılında soğuk savaşın en şiddetli döneminde, Türkiye'den Bulgaristan'a kaçan üç Türk aydınının yaşamını belgesel roman biçiminde yazdı: Karşı Yaka Memleket. Kitap, 1998 yılında yayımlandı.
• İki yıl sonra Osmanlı'nın çöküş dönemi olan 1900-1920 yılları arasında cereyan eden olayların yaşamlarını altüst ettiği halkların Ege'de başlarına gelenleri anlattı. "Büyük Ayrılık" 2003'te yayınlandı. Roman, Mayıs 2007'de de Atina'da Temelio Yayınevi tarafından Yunanca olarak yayınlandı.
• Ege'de Sonsöz Gazetesi köşe yazarlığı

Yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

İnceleme, araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

• 12 Eylül Günleri (Yalçın Yayınları,1987) ^[5]
• Kartal Maltepe'den Sağmalcılar'a İnsan Manzaraları (Yalçın Yayınları, 1988)
• Milattan Sonra (Akyüz Yayınları, 1989)
• Termik Santrallere Hayır (Verso Yayınları, 1991)
• En Uzun Gün (Pankuş Yayınları, 2021)

Roman[değiştir | kaynağı değiştir]

• Karşı Yaka Memleket, Bir Ayrılık Romanı (Milliyet Yayınları, 1998)
• Büyük Ayrılık (Doğan Kitap, 2003) ^[6]
• Kasırga "Aera!" (Doğan Kitap, 2013) ^[7]
• Kulağım Karadeniz'de: Kuvayı Milliye Donanmasının Romanı (Kırmızı Kedi Yayınevi, 2018) ^[8]
• Son Durak (Doğan Kitap, 2021)

Anı, deneme[değiştir | kaynağı değiştir]

• Filmi Geriye Sarınca (Doğan Kitap, 2015)
• Ege Yazıları - Prekarya (Meşe Kitaplığı, 2022) ^[9]

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1964 - Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Armağanı birincisi.
• 1994 - Abdi İpekçi Barış ve Dostluk Ödülü (İletişim Özel Ödülü)
• 2009 - Dil Derneği Onur Ödülü ^[10]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]