Joseph Johnson
Doğum	15 Kasım 1738(1738-11-15) Birleşik Krallık
Ölüm	20 Aralık 1809 (71 yaşında)} Evanston, İngiltere, Birleşik Krallık
Meslek	yayıncı, kitapçı

Joseph Johnson (15 Kasım 1738 – 20 Aralık 1809) 18. yüzyıl Londra'sında ünlü yayıncı ve kitapçı. Aralarında başta Joseph Priestley, Anna Laetitia Barbauld ve Gilbert Wakefield olmak üzere Anglikan doktrinine karşı çıkanların da bulunduğu Mary Wollstonecraft, William Godwin ve Joel Barlow gibi radikal yazarların eserlerini yayınlamasıyla tanınır. Onun yayımları önemli konularda belirtilen görüşlerin genel bir görüntüsünü ve farklı türden üsluplar içerirdi.

1760'lı yıllarda, Johnson kendi yayınevini kurdu ki bu işletme ilk olarak sadece dinî eserlere ağırlık vermiştir. Yayımcı aynı zamanda bütün hayatını devam ettiren ve ona çok iş sağlayan Henry Fuseli ve Priestley adlı akrabaları ile de arkadaş olmuştur. 1770'li yıllarda ve 1780'li yıllarda Johson, William Cowper ve Erasmus Darwin'ın popüler şiirlerinin yanı sıra çocuk edebiyatı ve tıp alanlarında önemli eserler yayımlayan işletmesini büyüttü. Meslek hayatı süresince, Johnson ancak yaptığı yayınlara rağmen fakat ayrıca yenilikçi yazarların ve düşünürlerin ona verdikleri desteğe rağmen, yaşadığı dönemin düşünce tarzını şekillendirmeye yardımcı olmuş değildi. Yeni düşüncelerin; özellikle de düzenli katılımcıların "Johnson Devri" olarak tanınmış olan, haftalık olarak yapılmış ünlü akşam yemeklerinin açık tartışma ortamını besledi. 1790'li yıllarda Johnson kendisini Fransız Devrimine uyumlu hâle getirdi ve bir dergiyi, gün geçtikçe daha fazla miktarda bastı Analytical Review'i ki, halk çevresinde çıkan bir sesi İngiliz reformcuları sundu. 1799 yılında, Johnson, Teslis doktrini karşıtı bakan Gilbert Wakefield tarafından yayınlanmış bir broşürü basması dolayısıyla gerçekleşen kışkırtıcı karalama suçlarından kendisine dava açılmıştır. Kariyerinin son on yılında, Johnson hiç yeni yazar aramamıştır ancak William Shakespeare gibi yaratıcıların toplanmış eserlerini basarak başarılı kalmıştır.

Johnson'un arkadaşı John Aikin onu "kitap ticaretinin babası" olarak methetmiştir. Gerçi cezaevinde oldukça rahat koşullar altında altı ay geçirmesinin ardından Johnson daha az miktarda siyasi eser basmıştır. Bu eserlerin şüphecilikle incelendikleri bir zamanda genç yazarların terfî edilmeleri ve yaptığı lehte eleştirileri, kadın yazarların onu savunmaları ve sergilediği kibarlığı, büyüyen bir burjuva okuyucu kitlesine hitap eden ucuz eserlerin basılması noktası üzerinde durması sebebiyle de "1770'ten 1810'a kadar İngiltere'deki en önemli yazar" diye adlandırılmıştır.

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Johnson, Rebecca Turner Johnson ile Everton, Liverpool'da yaşamış olan vaftiz papazlarının savaş gemilerinde kâtiplik etmiş küçük rütbeli bir subay, John Johnson'un ikinci oğlu idi. Annesinin akrabalarından ikisi göze çarpan vaftiz papazları ve babası gönüllü bir papaz yardımcısı iken Anglikan kilisesine karşı kimseler Johnson'u hayatının başlangıcından itibaren damgalamaya başlamışlardır. Liverpool, Johnson'un gençlik döneminde hızla yoğun bir şehir merkezi oluyor idi ve İngiltere'deki en önemli ticarî limanlardan biri idi. Aile ocağının bu iki niteliği—Anglikan kilisesine karşı olmak ve ticarî tutum—hayatı boyunca Johnson'un karakterinde damar faktörler olarak kalmıştır.

On beş yaşında Johnson, risaleler basmakta uzmanlaşmış olan Londralı bir kitapçı, George Keith'e çırak verilmiştir. Gerald Tyson'u, Johnson'un önemli modern biyografi yazarı anatırken bu, Londra'ya taşınmak için ve bir kitapçı haline gelmek için bilinmezlik içinde yaşayan bir ailenin genç oğluna göre alışılmışın dışındaydı. Bilginler, Johnson'un Keith'e sözleşme ile bağlandığı tahmininde bulunmuşlardır çünkü kitapçı Liverpool'lu vaftiz yapan papazlarla ortak edildi. Keith ve Johnson meslek hayatlarında daha sonradan birlikte çeşitli eserler bastı ve bu ikisinin Johnson kendi işine başladıktan sonra sözleşme şartları dahilinde arkadaşça kaldıklarını ileri sürer.

1790'lı yıllar: Yayıncılığa başlama[değiştir | kaynağı değiştir]

1761 yılında çıraklığını tamamlamak üzere Johnson kendi işyerini açtı fakat bir yıl içinde birkaç defa dükkânını taşıyan kendisini yerleştirmek için mücadele etti. Onun eski yayınlarından iki tanesi günün bir planlayıcısı gibiydi: The Complete Pocket-Book; Or, Gentleman and Tradesman's Daily Journal for the Year of Our Lord, 1763 ve The Ladies New and Polite Pocket Memorandum Book. Bu tür cep kitapları halkça tutulan şeylerdi ve Johnson hem daha ucuzlarını hem de daha eskilerini basarak kendi rakiplerinden daha çok satış yaptı. Johnson, 1760'lı yıllara dek bu kârlı kitaplardan satmaya devam etti fakat Anglikan kilisesine karşı bir Hristiyan olarak, kurum geliştiren kitaplar basmakla ilk olarak ilgilendi. Bu nedenle Liverpool (kasabası) ve tıpla ilgili olan eserler de yayımladığı hâlde dinî metinler onun kitap listelerine hakim oldu. Oysa Leslie Chard,

Kitapların kamuya gerçek satışı dışında kitapçı ülkede, İngiltere vilâyetlerinde ve hatta yabancı ülkelerde bulunan matbaacılarla, ilâncılarla, diğer kitapçılarla birlikte düzenlemelere, yayımlarına kısacası dağıtımlarına baktı. Aynı zamanda uygunsuz bir şekilde ve çeşitlerine göre hazır ilaç da sattı. Fakat büyük olasılıkla vaktini alan şeyler onun yaratıcılarının sosyal yardımlaşmasıydı: en çok da onları besleyip barındırdı fakat en azından postane memuru ve paketleyicisi, yayımcı temsilcisi ve editör, sosyal toplantı başkanı ve psikiyatrist olarak hizmet verdi.

diye açıklama yaparken bir yayıncı olarak Johnson kitapların dağıtımından ve satımından daha fazlasıyla ilgilendi.

Joseph Johnson'un başarılı olduğu ve itibarının geliştiği gibi diğer yayıncılar çeşitli firmalar arasında pahalıya mâl olan ya da tahrik edici bir kitabın yayın tehlikesini yaymış olan sendikalar—congere onu da dâhil etmeye başlamıştır.

Gelişen arkadaşlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yirmili yaşlarının sonunda Johnson yaşamının geri kalanına şekil vermek için olan iki arkadaşlık kurdu. İlki "kıvrak zekâlı ve hırçın" olarak ifade edilen ressam ve yazar, Henry Fuseli ile oldu. Fuseli'nin 19. yüzyıl başlarında yaşamış biyografi yazarı Fuseli 1764 yılında Johnson ile tanıştığı zaman Johnson "onların ibrazlarının kusursuz bir hakimi, vesilesi genişlediği kadarıyla edebî adamların teşvikçisi ve bir büyük dürüstlük adamınınki"—hayat boyunca kaybetmediği karakteri zaten elde ettiğini" yazar. Fuseli, Johnson'un en yakın arkadaşı oldu ve öyle kaldı.

İkinci ve daha önemli bir arkadaşlık, şöhretli doğal filozof ve Teslis doktrini karşıtı ilahiyatçı Joseph Priestley ile oldu.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]