Jolo

Jolo
Jolo
Coğrafya
Takımadası	Sulu Takımadaları
Diğer adalar	Basilan; Jolo; Tawi-tawi;
Yüzölçümü	869 km2
Zirve	803
Siyasi
Adadaki ülke(ler)	Philippines;
Yerleşim yerleri	87,998;
Demografi
Nüfus	2.015
Etnik grup(lar)	Banguingui; Bajau; Suluk/Tausug;

Jolo (Tausug dili: Sūg) güneybatı Filipinler'de volkanik bir adadır ve aynı adı taşıyan başkentin bulunduğu Sulu eyaletinin birincil adasıdır. Sulu Takımadalarında, Borneo ve Mindanao arasında yer alır ve yaklaşık 500.000 kişilik bir nüfusa sahiptir.

Ada da, Jolo Volkanlar Grubu denen bir dizi volkan bulunur ve aktif Bud Dajo cüruf konisi de dahil olmak üzere çok sayıda volkanik koni ve kratere adada rastlanır. Terörist grup Ebu Seyyaf militanlarının da karargahı olmuştur.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Filipinler'de yüzyıllar boyunca süren İspanyol egemenliği sırasında bir dizi başarısız girişimden sonra, İspanyol kuvvetleri 1876'da Sulu Sultanı'nın ikametgahı olan Jolo şehrini ele geçirdi onunla antlaşma yaptılar.

O yıl İspanyollar, Jolo'yu işgal etmek için büyük bir sefer başlattı. Köle baskınlarını kesin olarak durdurma ihtiyacından ve güneyde diğer Batılı güçlerin varlığından endişe duymaktan (İngilizler 19. yüzyılda Jolo'da ticaret merkezleri kurmuştu ve Fransızlar, nakit sıkıntısı çeken Madrid, İspanya hükûmetine sürekli Basilan Adası'nı satın almayı teklif ediyorlardı), İspanyollar bu güney sınırındaki hakimiyetlerini pekiştirmek için son bir girişimde bulundular. O yılın 21 Şubat'ında İspanyollar, 11 nakliye, 11 gambot ve 11 buharlı gemi ve 9.000 askerden oluşan büyük bir birlikle Jolo'ya saldırıya geçti. Amiral Jose Malcampo başkanlığındaki birlik, Jolo'yu ele geçirdi ve Kaptan ile bir İspanyol yerleşim yeri kurdu. Bir garnizon kurmak ve askeri vali olarak görev yapmak üzere atanan Pascual Cervera ; Mart 1876'dan Aralık 1876'ya kadar görev yaptı ve ardından Tuğgeneral Jose Paulin (Aralık 1876 - Nisan 1877), Albay Carlos Martinez (Eylül 1877 - Şubat 1880), Albay. Rafael de Rivera (1880–1881), Albay. Isidro G. Soto (1881–1882), Albay. Eduardo Bremon, (1882), Albay. Julian Parrado (1882–1884), Albay. Francisco Castilla (1884–1886), Albay. Juan Arolas (1886–1893), Albay. Sezar Mattos (1893), Gen. Venancio Hernandez (1893–1896) ve Albay. Luis Huerta (1896–1899) geldi. Burada görev yaptılar. Sonrasında ada Paris Antlaşması (1898) ile İspanyol hakimiyetinden ABD hakimiyetine girecektir.

1878'de İspanyollar Jolo'yu bir çevre duvarı ve kule kapılarıyla güçlendirdiler, Puerta Blockaus, Puerta España ve Puerta Alfonso XII adlı iç kaleler inşa ettiler; ve Princesa de Asturias ve Torre de la Reina adlı iki dış sur. Kendi teğmen komutanına sahip bir süvari de dahil olmak üzere birlikler, duvarların koruyucu sınırları içinde garnize edildi. Jolo'dan, 1880 Col. Vali olarak atanan Rafael Gonzales de Rivera, 6. Alayı Siasi ve Bongao adalarına gönderdi. İspanyollar ara sıra saldırıya uğrayacağı için kalelerinde güvende değillerdi. 22 Temmuz 1883'te, isimsiz üç juramentado'nun Jolo kasabası meydanına girmeyi başardığı ve üç İspanyol'u öldürdüğü bildirildi; "Ajuramentado" kelimesi, Jolo garnizonunda görev yaparken bu tür birkaç eyleme tanık olduktan sonra İspanyol albay Juan Arolas tarafından ilk defa kullanıldı.

İspanyollar ve Sulu Sultanı 22 Temmuz 1878'de Barış Antlaşması'nı imzaladılar. ^[1]^[2]

Amerikalılar 1899'da geldi ve yüzyılın başında Filipin-Amerikan Savaşı Luzon'da şiddetleniyordu. Amerikalılar güçlerini dağıtmamak için klasik böl ve yönet taktiğini uyguladılar.^[3]

Başlangıçta Sultan Kiram, kontrolün Amerikalılara devredilmesinden hayal kırıklığına uğramış ve İspanyolların yenilgisinden sonra Sulu takımadalarının egemenliğini yeniden kazanmayı beklemişti. Ancak Tuğgeneral John C. Bates'in asıl amacı, Filipin-Amerikan Savaşı'nda saltanatın tarafsızlığını garanti etmek, kuzeydeki Aguinaldo taraftarı isyancı Hristiyan Filipinlilerle birleşmesini engelleyip, ABD güçlerinin isyanı bastırması için zaman kazanmak ve Mindanao'da düzeni sağlamaktı. Bazı müzakerelerin ardından Bates Antlaşması imzalandı.^[4]

Bu anlaşma, daha önceki İspanyol anlaşmasına dayanıyordu ve çeviri tutarsızlığını korudu: İngilizce versiyon tam bir bağımlılığı tanımlarken, Tausug versiyonu bir himayeyi tanımladı.^{[kaynak belirtilmeli]} Bates Antlaşması Amerikalılara orijinal İspanyol antlaşmasından daha fazla yetki vermesine rağmen, antlaşma Amerika'da hâlâ Sultan'a çok fazla özerklik tanıdığı için eleştirildi.^{[kaynak belirtilmeli]} Moro'nun kölelik uygulamasını tanıyan belirli bir madde, Washington DC'de en çok eleştirilen maddelerden biriydi. Ancak Bates'inde sonrada belirttiği gibi bu anlaşma zaman kazanma amaçlı kuzeydeki isyanı bastırdıktan sonra güneye daha fazla birlik sevk etmek için yapılmış bir oyalama kandırmacaydı.^{[kaynak belirtilmeli]} Nitekim, Bates Antlaşması'nın yarattığı barış uzun sürmedi.^{[kaynak belirtilmeli]} 1902'de kuzeydeki isyan bastırılır bastırılmaz,1903'te çatışmalar tekrar başladı. Müslümanlar, Mindanao'da 1903'ten 1914'e kadar süren siyasi-askeri bir hükûmet olan Moro eyaletini reddettiklerinde ve kısa süre sonra Moro İsyanı patlak verdiğinde bu durum apaçık ortaya çıktı. Moro eyaletinin kurulmasından ancak iki ay önce, Amerikan sömürge hükûmetinin tüm boş arazileri kamu arazisi olarak ilan edip sınıflandırdığına dikkat çekilmelidir.^{[kaynak belirtilmeli]} Deklarasyonun hemen ardından Amerikan yatırımları Mindanao'ya girdi ve Hristiyanların kitlesel göçü teşvik edildi,^[5] bu da Morolarda ve onların bir kolu olan Tausuglar arasında tepkiye neden olmuştur. Öte yandan Severina Luna de Orosa ve kocası Sixto Orosa, Jolo'da çalışan ve bölgeye batı tıbbını getiren ilk Hristiyan doktorlardı.

Jolo, İkinci Dünya Savaşı sırasında Japonlar tarafından işgal edildi. 2 Nisan 1945'te ABD 163. Alayı'nın 2. Taburu, 41. Tümen (eski adıyla Montana Ulusal Muhafızları), Borneo adası ile Filipinler arasında, Sulu Takımadaları'ndaki Sanga Sanga ve Bongao'ya çıktı. Bir hafta sonra, alayın diğer iki taburu Mindanao'dan ayrıldı ve Jolo'ya indi ve burada, adanın en yüksek noktası olan, ağır bir şekilde savunulan Daho Dağı'na tırmanmaya başladılar. Jolo Sultanı, takımadaların 300.000 Müslüman'ının lideri 2. Muhammed Cenail Abirin, Albay'ı karşıladı. 163.'üncü Alay komutanı William J. Moroney ve adanın Japonlardan kurtulmasına yardım sözü verdi. Üç haftalık savaşta 163.birlikten 37 kişi öldü ve 191 kişi yaralandı. Yaklaşık 2.600 Japon askeri öldürüldü bu çatışmalarda Japonların banzai ve seppuku gelenekleri nedeniyle teslim olmayıp ölünceye veya zafer kazanamadıklarında intihar edinceye kadar savaştıklarından Jolo'da yalnızca 87 Japon askeri yakalanmış veya teslim olmuştur. Yerel savaşçılar^[6] Ağustos 1945'te İmparatorluk Ordusu teslim olduktan sonra ormanda saklanan birçok Japon başıboş askeri öldürmüştür.

Adadaki barış, ABD işgali sonrası Filipinler hükûmetine karşı Moro isyanının tekrar alevlenmesi ile bozulmuş, Şubat 2005'te 4.000 ila 5.000 Filipin askerinin Nur Misuari'nin takipçileriyle birlikte Abu Sayyaf grubundan yaklaşık 800 İslamcı militanla çatışmasıyla yeniden alevlenmiştir. Mücadele bugün de devam ediyor.12.000 kadar insanın çatışmalardan kaçtığı düşünülmektedir.

27 Ocak 2019'da Jolo'daki Karmel Dağı Meryem Ana Katedrali bombalandı.^[7]

Kaçırma Olayları[değiştir | kaynağı değiştir]

22 Eylül 2015'te Norveç, Sotra'dan 56 yaşındaki Kjartan Sekkingstad, 2 Kanadalı erkek, 68 yaşındaki John Ridsdel 67 yaşında Robert Hall, Hall'un kız arkadaşı ve Filipinli bir kadın, Marites Flor ile birlikte Samal Adası'ndaki lüks bir turizm beldesinden Abu Sayyaf İslamcı gerillalar tarafından kaçırıldı. .Nisan ve Haziran 2016'da fidye ödenmediği için Kanadalıların başları kesildi ve Haziran 2016'da Flor serbest bırakıldı.^[8]

17 Eylül 2016'da İslamcı esir Abu Sayyaf'ın serbest bırakılması için 638.000 dolar fidye almasının ardından Sekkingstad,Manila'nın yaklaşık 960 kilometre güneyindeki Jolo adasında serbest bırakıldı. Asi grup Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi'ne (MNLF) teslim edildi. MNLF hükûmetle barış görüşmeleri yapması yanında ve rehinelerin serbest bırakılmasını sağlamak için yetkililerle birlikte çalışmaktadır. Norveçli yetkililerin olmadığı bilinse de, bu kişiler için öngörülen fidyeyi kimin ödediği bilinmemektedir .

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Filipinler'deki aktif volkanların listesi
Filipinler'deki potansiyel olarak aktif yanardağların listesi
Filipinler'deki aktif olmayan yanardağların listesi
Filipinler adalarının listesi
Filipin Volkanoloji ve Sismoloji Enstitüsü
Jolo, Sulu

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Antlaşmanın İspanyolca ve Tausug dilindeki versiyonlarında kullanılan terminoloji ve İspanya'ya Basilan da dahil olmak üzere Sulu Takımadaları üzerinde tam egemenlik mi verildiği yoksa bir "koruyuculuk ilişkisi" mi kurulduğu konusunda tartışmalar mevcuttur.
^ Antlaşmanın İspanyolca versiyonu için bkz. Coleccion de los tratados, convenios y documentos internationales, ayrıca yazılı olarak burada da bulunmaktadır: Gaceta de Manila, Año XVlll, Tomo II, numero 0052 28 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (21 Ağustos 1878)
^ Benjamin R. (1994). The War of 1898, and U.S. Interventions, 1898–1934: An Encyclopedia. Taylor & Francis. s. 42. ISBN 9780824056247. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
^ "The Bates Treaty". Philippine Update. 9 Aralık 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.
^ Rodil 1985:4.
^ Glynn, Gary. Montana's Home Front During World War II, 2nd ed. Big Elk Books. 2012.
^ "Jolo church attack: Many killed in Philippines". BBC. 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019.
^ Tatone, Joseph (17 Eylül 2016). "Abu Sayyaf has released Sekkingstad". 23 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019.

Sulu Kraliyeti 3 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Antlaşmanın İspanyolca ve Tausug dilindeki versiyonlarında kullanılan terminoloji ve İspanya'ya Basilan da dahil olmak üzere Sulu Takımadaları üzerinde tam egemenlik mi verildiği yoksa bir "koruyuculuk ilişkisi" mi kurulduğu konusunda tartışmalar mevcuttur.

[2] Antlaşmanın İspanyolca versiyonu için bkz. Coleccion de los tratados, convenios y documentos internationales, ayrıca yazılı olarak burada da bulunmaktadır: Gaceta de Manila, Año XVlll, Tomo II, numero 0052 28 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (21 Ağustos 1878)

[3] Benjamin R. (1994). The War of 1898, and U.S. Interventions, 1898–1934: An Encyclopedia. Taylor & Francis. s. 42. ISBN 9780824056247. 1 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.

[4] "The Bates Treaty". Philippine Update. 9 Aralık 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2015.

[5] Rodil 1985:4.

[6] Glynn, Gary. Montana's Home Front During World War II, 2nd ed. Big Elk Books. 2012.

[7] "Jolo church attack: Many killed in Philippines". BBC. 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019.

[8] Tatone, Joseph (17 Eylül 2016). "Abu Sayyaf has released Sekkingstad". 23 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Jolo nedir?, Jolo anlamı nedir?, Jolo ne demektir?