Johan Banér
Johan Banér
Doğum	23 Haziran 1596 Djursholm, İsveç
Ölüm	10 Mayıs 1641 (44 yaşında) Halberstadt, Saksonya Elektörlüğü
Bağlılığı	İsveç
Branşı	İsveç Ordusu
Hizmet yılları	1615-1641
Rütbesi	Feldmareşal
Çatışma/savaşları	İngria Savaşı Lehistan-İsveç Savaşı (1621-1625) Lehistan-İsveç Savaşı (1626-1629) Otuz Yıl Savaşı
Sonraki işi	İsveç Özel Konseyi
İmza

Johan Banér (23 Haziran 1596 - 10 Mayıs 1641), Otuz Yıl Savaşı esnasında İsveçli bir feldmareşaldi.

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Johan Banér, Upland'daki Djursholm Kalesi’nde doğdu. 1600 yılında, dört yaşındayken babası İsveç Özel Konsey Üyesi Gustaf Banér ve amcası Sten Axelsson Banér’in (o da bir Özle Konsey Üyesiydi) Linköping Katliamı’nda öldürülmelerine edilmelerine şahit oldu. Kral IX. Karl tarafından Kral Zgymunt’a destekleri nedeniyle vatana ihanetle suçlandılar. Banér’in babasını öldürten Gustaf Adolf’un babası olmasına rağmen ikili erken yaşlardan itibaren güçlü bir dostluğa sahip oldular, bunun en büyük nedeni Gustaf Adolf taç giyme töreninden kısa bir süre önce Banér ailesine itibarını geri vermesidir.

Askeri Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Banér, 1615'te, İngria Savaşı sırasında Pskov Kuşatması’na İsveç ordusuna katıldı ve son derece cesur bir genç olduğunu kanıtladı.

Rusya ve Lehistan ile olan savaşlarda üstün başarı sağladı ve 25 yaşında Albay rütbesine yükseldi.

1630’da Gustaf Adolf Almanya’ya çıkartma yaptı ve kralın baş astlarından biri olarak Banér Kuzey Almanya seferinde görev yaptı ve Breitenfeld Muharebesi'nde İsveç süvarilerinin sağ kanadını yönetti. Augsburg ve Münih’in alınmasında da görev yaptı ve Rain Muharebesi ve Donauwörth’te göze çarpan hizmetlerde bulundu.^[1]

Albrecht von Wallenstein’in Alte Veste’deki kampına yapılan başarısız saldırıda Banér bir yara aldı ve kısa süre sonra Gustaf Lützen’e ilerlediğinde İmparatorluk generali Johann von Aldringen’e karşı batıda komutan olarak bırakıldı. İki yıl sonra İsveç’in mareşali olarak Banér, 16,000 askeriyle Bohemya’ya girdi ve Sakson ordusuyla birleşerek Prag’a yürüdü. Saxe-Weimarlı Bernard’ın Nördlingen Muharebesi’nde bozguna uğraması sonucunda Banér’in muzaffer ilerlemesi durdu. ^[1]

Nördlingen’deki yenilgiden sonra imzalanan Prag Barışı ile İsveç ordusu çok tehlikeli bir duruma girdi ancak Banér ve Alexander Leslie’nin birleşik kuvvetlerinin Wittstock’ta kazandığı zaferler sayesinde İsveç’in Orta Almanya’daki üstün etkisi yeniden sağlandı. ^[1] Banér, Wittstock Muharebesi hakkında Kraliçe Christina’ya verdiği raporda “Mareşal Leslie muharebe sırasında yanında bulunan beş piyade tugayı ile tam zamanında bize yardım etmemiş olsaydı ve düşmanın dört piyade tugayına yiğitçe saldırıp bizden uzaklaştırmamış olsaydı askerlerim tam bir kargaşaya düşecekti” ifadelerini kullanmıştı.^[2][3]

Bunun yanı sıra birleşik üç ordu, mağlup ettikleri ordulardan önemli ölçüde çok daha zayıftı ve 1637’de Banér, düşmana karşı düzgün bir ilerleme kaydedemedi. Torgau’nun kuşatılmış garnizonunu büyük güçlükle kurtararak Oder’in gerisine Pomeranya’ya çekildi. ^[1]

1639’da tekrar Kuzey Almanya’yı ele geçirdi, Chemnitz’de Saksonları yendi ve Bohemya’yı işgal etti. 1640-41’de Banér kışı batıda geçirdi. Son başarısı ise Tuna üzerinde cesur bir darbeydi. Kışın ortasında kamptan ayrılırken (17. yüzyılda çok nadir görülen bir olay) Comte de Guébriant komutasında Fransızlarla birleşti ve Regensburg’daki İmparatorluk Diyeti’ni bastı. Buzun kırılması mekanın ele geçirilmesini engelledi. Bunun üzerine Banér Halberstadt’a çekilmek zorunda kaldı. Burada 10 Mayıs 1641’de, Lennart Torstensson’u halefi olarak tayin ettikten sonra muhtemelen aşırı alkol tüketiminin yol açtığı ilerlemiş karaciğer sirozu nedeniyle öldü.^[4] Askerleri tarafından çok seviliyordu ve Wolfenbüttel Muharebesi’nde vücudu adamları tarafından taşındı. ^[1] Diğer yandan İsveç’in düşmanları ölümüne çok sevindi ve hatta Banér tarafından oldukça yağmalanan Bohemya’da cehennemde yandığını umarak bir parodi ağıt bestelendi.^[4] Stockholm’deki Riddarholmen Kilisesi’ne gömüldü.^[5]

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Başarılı bir İsveç generali olan Banér, en iyi askeri sonuçlarını Axel Oxenstierna’nın komutası altında Kraliçe Christina’nın saltanatı sırasında elde etti. Wittstock Muharebesi (1636 ve 1640’a ait farklı tanık raporları var) Leslie’nin başarısına yanlışlıkla hak iddia ettiği bir savaş olarak görülse de Chemnitz muhtemelen onun zirvesiydi. Rivayete göre İmparator tarafından taraf değiştirmesi için yapılan cazip teklifleri de reddetti. ^[1]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

1623’te Banér, İsveç Kraliçesi Maria Eleonora’nın nedimesi olan Catharina Elisabeth von Pfuel (1598-1636) ile evlendi. 20 Şubat 1636’da öldü. 25 Temmuz 1636’da Banér, Erbach-Breuberg Kontu III. George’un kızı Elisabeth Juliana von Erbach (1600-1640) ile evlendi. Oğlu kont unvanını aldı. ^[1]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Oxenstierna, Axel (1888). Rikskansleren Axel Oxenstiernas Skrifter och Brefvexling. VI (Second Series, 13 vols. bas.). Stockholm. ss. 856-866. 
•  Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Banér, Johan". Encyclopædia Britannica. 3 (11. bas.). Cambridge University Press.