Jean Gaston Darboux

Gaston Darboux
Gaston Darboux
Doğum	Jean-Gaston Darboux; 14 Ağustos 1842; Nîmes, Fransa
Ölüm	23 Şubat 1917 (74 yaşında); Paris, Fransa
Defin yeri	Montparnasse Mezarlığı (Cimetière du Montparnasse) (Division 19, SMALL cemetery); 48°50′16″K 2°19′37″D / 48.83778°K 2.32694°D
Milliyet	Fransız
Vatandaşlık	Fransa
Eğitim	Ecole Normale Supérieure (–1866) (Paris)
Mezun olduğu okul(lar)	École Normale Supérieure (Paris)
Tanınma nedeni	Darboux ilkesi; Darboux şeması; Darboux kübiği; Darboux türevi; Darboux denklemi; Darboux çerçevesi; Darboux integrali; Darboux net değişmezleri; Darboux dönüşümü; Darboux vektörü; Darboux problemi; Darboux teoremi; Darboux formülü; Christoffel–Darboux özdeşliği; Christoffel-Darboux formülü; Euler–Darboux denklemi; Darboux–Froda teoremi; Euler–Poisson–Darboux deklemi;
Evlilik	Célina Carbonnier
Çocuk(lar)	Jean-Gaston Darboux, Lucie Darboux
Ödüller	Poncelet Prize (1875), Grand Officer of the Legion of Honour (1910), Grand prix des sciences mathématiques (1876), Foreign Member of the Royal Society, Sylvester Medal (1916)
Kariyeri
Dalı	Matematik, Geometri
Çalıştığı kurum	Paris Üniversitesi
Tez	Sur les surfaces orthogonales (1866)
Doktora; danışmanı	Michel Chasles
Doktora öğrencileri	Émile Borel (1893), Élie Cartan (1894), Édouard Goursat (1881), Charles Émile Picard (1877), Thomas Joannes Stieltjes (1886), Gheorghe Țițeica (1899), Stanisław Zaremba (1889)

Jean-Gaston Darboux FAS MIF FRS FRSE (14 Ağustos 1842 - 23 Şubat 1917), diferansiyel geometri ve analize önemli katkılarda bulunan Fransız matematikçi.^[3] Darboux integrali adını ondan almıştır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğum belgesine göre 14 Ağustos 1842'de saat 01.00'de Fransa'nın Nîmes kentinde doğmuştur. Ancak, muhtemelen gece yarısı doğumundan dolayı, Darboux kendi doğum gününü genellikle 13 Ağustos olarak bildirmiştir, örneğin Légion d'Honneur için doldurulmuş formu.

Ailesi, ipek ve yün kumaş mağazası sahibi iş adamı François Darboux ve Alix Gourdoux idi. Gaston 7 yaşındayken babası öldü. Annesi ipek ve yün kumaş mağazası işini büyük bir cesaretle üstlendi ve çocuklarının iyi bir eğitim almaları konusunda ısrar etti. Gaston'ın Louis adında, neredeyse tüm hayatı boyunca Lycée Nîmes'de matematik öğretmenliği yapan küçük bir erkek kardeşi vardı.^[4]

Nîmes Lisesi ve Montpellier Lisesi'nde okudu, ardından 1861'de École normale supérieure'de en iyi niteleyici olarak kabul edildi,^[5] ve 1866'da orada doktora derecesini aldı. Michel Chasles yönetiminde yazdığı tezi Sur les surfaces orthogonales adındaydı. ENS'deki eğitimi sırasında Sorbonne Üniversitesi ve Collège de France'da dersler aldı.

1870 yılında çağdaş matematikçiler tarafından "Darboux's Journal" olarak adlandırılan Bulletin des sciences mathématiques et astronomiques dergisinin kurucu ortağı oldu.

1872'de, terzi Charles Louis Carbonnier'in ve Marie Victorine Anastase Hènocq'un kızı, Beauvais'lı tuhafiyeci Amélie Célina Carbonnier (1848-1911) ile evlendi. O ve Célina'nın iki çocuğu vardı; Paris Kuşatması sırasında doğan ve daha sonra Marsilya'daki Fen Fakültesi'nde deniz zooloğu olan Jean-Gaston (1870-1921) ve Anaïs Berthe Lucie (1873-1970).^[6]

Kadın eğitimcileri eğitmeyi amaçlayan ve rue d'Ulm'deki École normale supérieure ile paralel çalışan bir enstitü olan École normale supérieure de jeunes filles'ın 1880'deki kuruluşuna katıldı. İlk yöneticisi Julie Favre idi.^[7]

1884'te Darboux, Académie des Sciences'a seçildi.

Darboux, geometri ve matematiksel analize birkaç önemli katkı yaptı (bkz. Örneğin, doğrusal PDE'ler). Henri Poincaré'in biyografi yazarıydı ve Joseph Fourier'in Seçilmiş Eserlerinin editörlüğünü yaptı.

Öğrencileri arasında Émile Borel, Élie Cartan, Émile Picard, Gheorghe Țițeica ve Stanisław Zaremba vardı.

1900'de Akademi'nin Matematik bölümünün daimi sekreteri olarak atandı.

1902'de Kraliyet Cemiyeti'ne ve Amerikan Felsefe Derneği'ne^[8] seçildi; 1916'da Cemiyetten Sylvester Madalyası aldı. 1908'de Roma'daki Uluslararası Matematikçiler Kongresi'nde genel konuşmacı olarak yer aldı.^[9]

Onuruna adı verilenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Onun adını taşıyan birçok şey vardır:

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Makaleler ve raporlar (eksik liste)[değiştir | kaynağı değiştir]

1870: Sur les équations aux dérivées partielles du second ordre Annales scientifiques de l’É.N.S. 1re série, tome 7 (1870), ss. 163-173
1871: Sur la représentation des surfaces algébriques Bulletin des sciences mathématiques et astronomiques, tome 2 (1871), ss. 155-158
1872: Mémoire sur les surfaces cyclides Annales scientifiques de l’É.N.S. 2e série, tome 1 (1872), ss. 273-292
1872: Sur les relations entre les groupes de points, de cercles et de sphères dans le plan et dans l’espace Annales scientifiques de l’É.N.S. 2e série, tome 1 (1872), ss. 323-392
1872: un théorème relatif à la continuité des fonctions sur un théorème relatif à la continuité des fonctions Bulletin des sciences mathématiques et astronomiques, tome 3 (1872), ss. 307-313
1875: Mémoire sur les fonctions discontinues Annales scientifiques de l’É.N.S. 2e série, tome 4 (1875), ss. 57-112. İçinde Darboux integrali (üst ve alt integrallerin sınırına dayalı) ve analizdeki Darboux teoremi tanıtıldı.
1875: Sur la composition des forces en statique Bulletin des sciences mathématiques et astronomiques, tome 9 (1875), ss. 281-288
1890: Sur le déplacement d’une figure invariable Annales scientifiques de l’É.N.S. 3e série, tome 7 (1890), ss. 323-326

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

1873: Sur une classe remarquable de courbes and de faces algébriques and sur la théorie des imaginaires. Gauthier-Villars.

Darboux'nun yüzeylerin diferansiyel geometrisine katkısı, 1887 ile 1896 arasında yayınladığı dört ciltlik çalışma koleksiyonunda görülür; bu metinlere erişim için aşağıdaki bağlantılara bakın.

1887–96: Leçons sur la théorie générale des surfaces et les applications géométriques du calcul infinitésimal. Gauthier-Villars:

Cilt 1. Darboux çerçevesi bu cildin 4. bölümünde tanıtılmaktadır.
Cilt 2.
Cilt 3.
Cilt 4.

1898: Leçons sur les systèmes orthogonaux et les coordonnées curvilignes. Tome I. Gauthier-Villars.^[19]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Find a Grave'de Jean-Gaston Darboux's Grave
^ ^a ^b Mathematics Genealogy Project'te Jean Gaston Darboux
^ Eisenhart, Luther P. (1918). "Darboux's contribution to geometry". Bulletin of the American Mathematical Society. 24 (5): 227-237. doi:10.1090/s0002-9904-1918-03052-8. MR 1560051. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
^ "Enfance des célébrités contemporains: Gaston Darboux" (Fransızca). Mart 1913. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.
^ "Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh" (PDF). 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ Roland Brasseur (7 Mayıs 2015). "DARBOUX Gaston". Dictionnaire des professeurs de mathématiques en classe de mathématiques spéciales. 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.
^ Marianne Durand. "Biographie de Gaston Darboux" (Fransızca). Lycée Professionnel Gaston Darboux. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.
^ "APS Member History". search.amphilsoc.org. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
^ "ICM Plenary and Invited Speakers since 1897". International Congress of Mathematicians. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Eric W. Weisstein, Cubic -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Jean Gaston Darboux (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Goursat Problem -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Darboux Vector -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Darboux's Formula -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Christoffel-Darboux Identity -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Christoffel-Darboux Formula -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Euler-Darboux Equation -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Eric W. Weisstein, Euler-Poisson-Darboux Equation -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)
^ Lovett, Edgar O. (1899). "Review: Leçons sur les Systèmes Orthogonaux et les Coordonnées Curvilignes, Tome I, by Gaston Darboux". Bulletin of the American Mathematical Society. 5 (4): 185-202. doi:10.1090/s0002-9904-1899-00584-6. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

"Darboux, Jean-Gaston". Biographical Dictionary of Mathematicians. Charles Scribner's Sons. 1991.
Lebon, Ernest (1910). Gaston Darboux. Gauthier-Villars.
Fourier, Joseph (1888–1890). Œuvres de Fourier. Paris: Gauthier-Villars. ISBN 2-05-100578-8. 27 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"A biography in Weisstein's World of Biography". 24 Temmuz 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
O'Connor, John J.; Robertson, Edmund F., "Jean Gaston Darboux", MacTutor Matematik Tarihi arşivi
Mathematics Genealogy Project'te Jean Gaston Darboux

[1] Find a Grave'de Jean-Gaston Darboux's Grave

[math-2] Mathematics Genealogy Project'te Jean Gaston Darboux

[3] Eisenhart, Luther P. (1918). "Darboux's contribution to geometry". Bulletin of the American Mathematical Society. 24 (5): 227-237. doi:10.1090/s0002-9904-1918-03052-8. MR 1560051. 26 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

[4] "Enfance des célébrités contemporains: Gaston Darboux" (Fransızca). Mart 1913. 29 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

[5] "Former Fellows of the Royal Society of Edinburgh" (PDF). 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[6] Roland Brasseur (7 Mayıs 2015). "DARBOUX Gaston". Dictionnaire des professeurs de mathématiques en classe de mathématiques spéciales. 27 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.

[7] Marianne Durand. "Biographie de Gaston Darboux" (Fransızca). Lycée Professionnel Gaston Darboux. 10 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2021.

[8] "APS Member History". search.amphilsoc.org. 19 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.

[9] "ICM Plenary and Invited Speakers since 1897". International Congress of Mathematicians. 11 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[10] Eric W. Weisstein, Cubic -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[11] Eric W. Weisstein, Jean Gaston Darboux (MathWorld)

[12] Eric W. Weisstein, Goursat Problem -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[13] Eric W. Weisstein, Darboux Vector -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[14] Eric W. Weisstein, Darboux's Formula -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[15] Eric W. Weisstein, Christoffel-Darboux Identity -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[16] Eric W. Weisstein, Christoffel-Darboux Formula -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[17] Eric W. Weisstein, Euler-Darboux Equation -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[18] Eric W. Weisstein, Euler-Poisson-Darboux Equation -- from Wolfram MathWorld (MathWorld)

[19] Lovett, Edgar O. (1899). "Review: Leçons sur les Systèmes Orthogonaux et les Coordonnées Curvilignes, Tome I, by Gaston Darboux". Bulletin of the American Mathematical Society. 5 (4): 185-202. doi:10.1090/s0002-9904-1899-00584-6. 25 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Jean Gaston Darboux nedir?, Jean Gaston Darboux anlamı nedir?, Jean Gaston Darboux ne demektir?