Peter Lambert Wilson (1945 - 22 Mayıs 2022^[1]), Hakim Bey takma adıyla tanınan Amerikalı anarşist yazardır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Columbia Üniversitesindeki eğitimi sonrası Ortadoğu, Afganistan, Pakistan, Hindistan ve Nepal'i de içeren seyahatlerde bulundu. Batı Bengal'de Tantra üzerine çalıştı ve Sufi tekkelerini ziyaret etti ve Sufi üstatlarla görüştü. 1971'de New York'taki Marsden Foundation'un bursuyla Nimetullahi tarikatı üzerine bir araştırma yaptı. Wilson, Amerikalı mistik Nobell Drew Ali'nin 1913'lerde Afro-Amerikalıların aslen Mağribi ve Müslüman oldukları iddiasıyla kurduğu Amerika Mağribi İlim Mabedi'nin (Moorish Science Temple of America) uzantısı olarak kurulan Amerika Mağribi Ortodoks Kilisesi'ne (Moorish Orthodox Church of  America-MOC) 1960'larda üye olduktan sonra Hakim Bey adını almıştır.İsim Fatımi-Nizari halifesi Hakim Billah'a dayanır ve hikmet sahibi, bilge kişi anlamlarına gelmektedir.

1964'te Beatnikler ve Mağribi sufiler tarafından kurulan Amerika Mağribi Ortodoks Kilisesi İsmaililik, Çiştiye ve Bektaşilik etkilerinin yanı sıra Tantra ve Tao felsefesini de bünyesinde barındıran eklektik bir yapı sergiler. 1974 ve 1975'te World of Islam Festival'i için danışmanlık görevinde de bulunan Hakim Bey, 1974'ten İran İslam Devrimi'nin gerçekleştiği yıllara kadar Seyyid Hüseyin Nasr'ın kurucusu olduğu İran Kraliyet Felsefe Akademisi'nde çalışmış, akademinin Sophia Perennis dergisinin editörlüğünü yürütmüştür. Devrimin gerçekleştiği 1980'de Amerika'ya döner. Bu tarihten sonra Rene Guenon, Frithjof Schuon gibi yazarlar etrafında gelişen tradisyonalist ekolden uzaklaşarak anarşist-sitüasyonist düşünce ile heterodoks İslam ve neo-paganizm karışımı bir düşünce sistemini ontolojik anarşizm (en:ontological anarchy) kavramı altında geliştirip, sözcülüğünü yapar.^[2]

Şiirsel metinleri ve şiirleri ilkin P.A.N., Panthology 1, 2 ve 3; Ganymede; Exquisite Corpse gibi yayınlarda görüldü. Bey'in The Chronicles of Qamar: Crowstone adlı bir de romanı bulunmaktadır.

Görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Anarşizmin bir ideoloji veya ulaşılacak bir ideal değil bir yaşama biçimi olarak görüldüğü ontolojik anarşizm'de gelecek değil şimdi önemlidir. Tüm iktidar biçimlerine karşı

gelecekte muhtemel ve hayali yeni bir iktidar biçimi öne sürmek ve onun adına çarpışmak yerine iktidarın her şeyi gören gözü'nden ırakta ve hemen şimdiki zaman diliminde bireyin kendine özgü ve anarşist sosyal ilişkiler ağı olarak bir dünya kurması ve onu sürdürmesinin olanaklarını araştıran ve bunun için Geçici Otonom Bölgeler (Temporary Autonomous Zone) oluşturmayı teklif eden bir tür anarşizm biçimidir ontolojik anarşizm (en:ontological anarchy). Batını/mistik geleneklere alabildiğine açık bir yaşama/algılama tarzı sunan bu düşüncede çeşitli sufi yazarlarının dışında, 19. yüzyıl anarşizmi, Fourier ve ütopyacı sosyalizm, korsan ütopyaları, sanrı uyandırıcı maddeler, Nietzsche'den temalar da yer alır.

Türkçeye de çevirilen T.A.Z (en:Temporary Autonomous Zone) kitabı Ontolojik-Anarşizm ve Geçici Otonom Bölgelerin nasıl oluşturulabileceğine dair ipuçlarıyla doludur. Peter Lambert Wilson ya da diğer adıyla Hakim Bey, kendi tanımlarıyla baskıcı, manipülatif ve insanın hayalleri de dahil yaratıcı tüm yönlerini neredeyse bütünüyle iğdiş eden yönüne muhalefetini yine mevcut sisteme alternatif ya da muhalif görünümlü olmakla birlikte farklı adlar altında benzer başka iktidar biçimleri üreten ideoloji, düşünce ve yaşam tarzlarına da şüphe ile bakmaktadır. Hakim Bey'e göre "Devrim" de dini Ortodoksluk biçimleri de birey üzerine yeni baskılar üretmekten başka bir şey yapmamaktadır. Aynı şekilde 68 Solculuğunu fetişleştirmekten de kaçınmaktadır Hakim Bey çünkü ona göre bu sadece bir otoriteden başka bir otoriteye geçiştir. Ona göre her karşı çıkış, her muhalefet bir meta-söylem üreterek bireyin içinden çıkamayacağı yeni bir ağ üretebilme potansiyeline sahiptir, bu yüzden sürekli bir "isyan" sürekli bir "muhalefet" veya sufizmden ödünç aldığı sürekli bir "seyahat" halinde olmak gereklidir.

Geçici Otonom Bölge (en:Temporary Autonomous Zone) kavramını Hakim Bey “devletle direkt olarak bağlantılı olmayan bir başkaldırı, bir alanı (toprağı, zamanı, hâyâl gücünü) özgürleştiren, ve sonra da devlet kendisini yıkmadan önce başka bir yerde/başka bir zamanda yeniden biçim bulan bir gerilla operasyonu gibidir.”^[3] şeklinde açıklamaktadır.

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Murray Bookchin, "Social Anarchism or Lifestyle Anarchism: An Unbridgeable Chasm" adlı eserinde Bey'in "hayat tarzı anarşizmi" olarak adlandırdığı yaklaşımı içindeki mistisizm, okültizm ve irrasyonalizm eğilimleri sebebiyle eleştirmiştir.

İlkelcilik akımının yazarlarından John Zerzan ise Hakim Bey'i duyusal, otonom bireyin her izinin silinmesi ve doğaya topyekûn egemen olmanın yüksek teknolojik dışavurumunu ilahlaştırmakla suçlamaktadır. Zerzan daha da ileri giderek Hakim Bey'i aslında totaliteyle bir sorunu, kavgası olmadığı olmadığı için bir liberal olduğunu ileri sürmektedir.^[4]

Türkçe'deki kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• T.A.Z: Geçici Otonom Bölge, Ontolojik Anarşi, Şiirsel Terörizm

İngilizce'deki kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• The Winter Calligraphy of Ustad Selim, & Other Poems (1975) (Ipswich, England)
• Science and Technology in Islam (1976) (with Leonard Harrow)
• Traditional Modes of Contemplation & Action (1977) (editor, with Yusuf Ibish)
• Nasir-I Khusraw: 40 Poems from the Divan (1977) (translator and editor, with Gholam Reza Aavani
• DIVAN (1978) (poems, London/Tehran)
• Kings of Love: The Poetry and History of the Nimatullahi Sufi Order of Iran (1978) (translator and editor, with Nasrollah Pourjavady; Tehran)
• Angels (1980, 1994)
• Weaver of Tales: Persian Picture Rugs (1980) (with Karl Schlamminger)
• Loving Boys: Semiotext(e) Special (1980) (editor as Hakim Bey; Semiotext(e) (New York))
• Divine Flashes (1982) (by Fakhruddin 'Iraqi, translated and introduced with William C. Chittick; Paulist Press (Mahwah, New Jersey))
• Crowstone: The Chronicles of Qamar (1983) (as Hakim [Bey])
• CHAOS: The Broadsheets of Ontological Anarchism (1985) (as Hakim Bey; Grim Reaper Press (Weehawken, New Jersey)
• Semiotext(e) USA (1987) (co-editor, with Jim Fleming)
• Scandal: Essays in Islamic Heresy (1988) (Autonomedia (Brooklyn, New York))
• The Drunken Universe: An Anthology of Persian Sufi Poetry (1988) (translator and editor, with Nasrollah Pourjavady)
• Semiotext(e) SF (1989) (co-editor, with Rudy Rucker and Robert Anton Wilson)
• The Universe: A Mirror of Itself (1992?) (Xexoxial Editions (La Farge, Wisconsin))
• Aimless Wandering: Chuang Tzu's Chaos Linguistics (1993) (as Hakim Bey; Xexoxial Editions (La Farge, Wisconsin))
• Sacred Drift: Essays on the Margins of Islam (1993) (City Lights Books (San Francisco))
• The Little Book of Angel Wisdom (1993, 1997)
• O Tribe That Loves Boys: The Poetry of Abu Nuwas (1993) (translator and editor, as Hakim Bey)
• Pirate Utopias: Moorish Corsairs and European Renegadoes (1995, 2003) (Autonomedia (Brooklyn, New York))
• Millennium (1996) (as Hakim Bey; Autonomedia (Brooklyn, New York) and Garden of Delight (Dublin, Ireland))
• "Shower of Stars" Dream & Book: The Initiatic Dream in Sufism and Taoism (1996) (Autonomedia (Brooklyn, New York))
• Escape from the Nineteenth Century and Other Essays (1998) (Autonomedia (Brooklyn, New York))
• Wild Children (1998) (co-editor, with Dave Mandl)
• Avant Gardening: Ecological Struggle in the City & the World (1999) (co-editor, with Bill Weinberg)
• Ploughing the Clouds: The Search for Irish Soma (1999)
• TAZ: The Temporary Autonomous Zone, Ontological Anarchy, Poetic Terrorism, Second Edition (2003) (as Hakim Bey; incorporates full text of CHAOS and Aimless Wanderings; Autonomedia (Brooklyn, New York))
• Orgies Of The Hemp Eaters (2004) (co-editor as Hakim Bey with Abel Zug)
• rain queer (2005)
• Gothick Institutions (2005)
• Green Hermeticism: Alchemy and Ecology; (with Christopher Bamford and Kevin Townley, Lindisfarne (2007))
• Black Fez Manifesto (2008)
• Ec(o)logues (Station Hill of Barrytown, 2011)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• The Writings of Hakim Bey 3 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Makaleler koleksiyonu
• July 2004 interview 28 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Brooklyn Rail ile röportaj
• January 2006 Affinity Project Interview Part One 8 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İslam Üzerine
• "How many times do we have to educate these fucking fools?" 20 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Alexandre Miltsov ile yapılan mülakat (2005)
• Reality Sandwich üzerindeki blogu 5 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "An Esoteric Interpretation of the I.W.W. Preamble" 9 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Peter Lamborn Wilson/Wikipedia 2 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• John Zerzan/Hakim Bey:Postmodern Anarşist
• Kapitale Karşı Karnaval 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dipnotlar[değiştir | kaynağı değiştir]