Hakem bin Ebu'l As

El-Hakem bin Ebü'l-s bin Ümeyye^[1] (Arapça: الحكم بن أبي العاص; "al-Ḥakam bin Abī al-‘Ās"), Emevî hanedanının Mervaniler kolunun kurucusu ve dördüncü Emevî Hâlifesi I. Mervan'nın (hk. 684–685) babası ve Osman bin Affan'nın (hk. 644–656) amcasıdır.

İslam peygamberi Muhammed'in muhalifi olarak biliniyordu ve sonuç olarak Muhammed'in 630'da Mekke'yi ele geçirmesiyle Taif'e sürgüne gönderildi. Daha sonra Osman tarafından affedildi.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakem, Kureyş kabilesinin Abduşems boyundan Ebi'l-As bin Ümeyye ve Mahzum boyundan Rukiyye bint Haris'in oğluydu. Babasının dedesi Emevi ailesinin atasıydı.^[2]

Hakem, üvey kardeşi Affan bin Ebü'l-As'tan boşandıktan sonra Amina bint Alkeme bin Safvan el-Kinaniyye ile evlendi. Bu evlilikten 684-685'te Emevi halifesi olan ve sonraki tüm Emevi halifelerinin atası olan oğlu Mervan doğdu.

Al-Hakam'ın dört farklı eşten ve birkaç cariye kadından en az yirmi muhtemelen otuzdan fazla çocuğu vardı. Amina bint Alkama, Mervan'ın yanı sıra, el-Hakam'ın en büyük oğlu Osman el-Azrak ile el-Haris, Abdurrahman, Salih ve kızları Ümmü'l Benin ve Zeyneb'in de annesiydi. İkinci eşi, Gatafan kabilesinin Mürre boyundan Mulayka bint Avfa'dır ve ondan oğulları Yahya, Aban, Osman el-Asgar, Habib, Amr ve kızları Ümmü Yahya, Zeyneb, Ümmü Şeybe, Ümmü Osman ve Ümmü Seleme doğmuştur. Üçüncü eşi, Sakif kabilesinden Ümmü Numan bint el-Haris ibn Ebî Amr'dır ve ondan oğulları Numan, Evs, Süheyl ve Amr ile kızları Ümmü Eban, Ümeme, Ümmü Amr ve Ümmü'l Hakem doğmuştur. Kureyş kabilesinin Abduşemş boyundan olan dördüncü eşi el-Ba'isa bint Haşim ibn Utba bin Rabi'a da oğlu Yusuf'un annesiydi.^[3]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakem'in İslam peygamberi Muhammed'e şiddetle karşı çıktığı biliniyor ve bu nedenle Mekke'nin fethinden sonra Muhammed tarafından Taif'e sürgüne gönderildi. 9. yüzyıl tarihçisi Taberi'nin tarihine göre, Muhammed daha sonra Hakem'ı affetti ve memleketine dönmesine izin verildi. Bununla birlikte yine 9. yüzyıl tarihçisi Yakubi'nin tarihinde, el-Hakam'ın, geri dönme talebi önceki iki halife Ebu Bekir (h. 632–634) ve Ömer (h. 634–644) tarafından reddedildikten sonra yeğeni Halife Osman (h.644-656) tarafından Mekke'ye dönmesine izin verildiği şeklindedir. Osman akrabalarına özel bir ayrıcalık gösterdi ve Emevi akrabaları Ebu Süfyan, Velid bin Ukbe ve Beni Haşim üyesi Abbas bin Abdülmuttalib ile birlikte el-Hakem'i sembolik olarak onurlandırdı. El-Hakem 655/56'da öldü.

Soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

El-Hakem, Emevîler'in adını aldığı Ûmeyye ibn-i ʿAbd Şems'in torunu idi. Babası Ebi'l As bin Ümeyye idi. Kardeşi, Osman bin Affan'nın babası olan Affân ibn-i Ebî el-ʿAs idi. Oğlu dördüncü Emevî Hâlifesi I. Mervan idi.

Üçüncü Hâlife-i Râşîdîn Ûthman ibn-i Affân'nın amcası ve Dördüncü Emevî Hâlifesi Mervan'ın babası[değiştir | kaynağı değiştir]

Harb

ʿAbd Allâh bin `Abbâs

Rukiye

Muhammed bin el-Hânifîyye

ʿAli bin ʿAbd Allâh

Emevî Hâlifeliği

Ûthman bin Ebî’l-ʿAs

Hasan el-Mûctebâ

Hüseyin (Kerbelâ)

El-Muhtâr ibn el-Sâkafî
(Ebû‘Emre`Keysân’îyye)

Muhammed "el-İmâm"

Kız kardeşi[değiştir | kaynağı değiştir]

El-Hakem'in kız kardeşi olan Safiye bint Ebî el-ʿAs, Ebû Sûfyân'nın karısı ve Osman bin Affan'ın halası idi. Ayrıca İslâm Peygamberi Ebû’l-Kâsım Muhammed ibn ʿAbd Allâh ibn ʿAbd’ûl-Muttâlib'in daha sonra karısı olan Ümmü Hâbibe'nin de annesi olup Sahabelerden Ûthman ibn-i Ebî el-ʿAs adında bir erkek kardeşi daha vardı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "HAKEM b. EBÜ'l-S". Diyanet İslam Ansiklopedisi. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.
^ Marsham 2022, ss. 21–23.
^ Marsham 2022, ss. 24–25.

İslam ile bağlantılı dikkate değer bir kişi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "HAKEM b. EBÜ'l-S". Diyanet İslam Ansiklopedisi. 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2020.

[FOOTNOTEMarsham202221–23-2] Marsham 2022, ss. 21–23.

[FOOTNOTEMarsham202224–25-3] Marsham 2022, ss. 24–25.

[1]

[2]

[3]

Hakem bin Ebi'l As nedir?, Hakem bin Ebi'l As anlamı nedir?, Hakem bin Ebi'l As ne demektir?