HMS Malaya
Tarihçe
Britanya İmparatorluğu
Adı	Malaya
Adının geldiği yer/kişi	Federal Malay Devletleri
Sipariş	1913
İnşa eden	Armstrong Whitworth
Maliyet	£2,945,709
Kızağa konuluşu	20 Ekim 1913
Denize indirilişi	18 Mart 1915
Görevlendirme	1 Şubat 1916
Hizmetten çıkışı	1 Aralık 1944
Liste dışı	12 Nisan 1948
Kimlik	Flama numarası 01
Akıbet	20 Şubat 1948'de hurda olarak satıldı
Genel karakteristik (ilk inşa)
Sınıf ve tipi	Queen Elizabeth sınıfı zırhlı
Deplasman	32.590 emperyal ton (33.110 t) 33.260 emperyal ton (33.790 t) (derin yük)
Uzunluk	643 ft 9 in (196,2 m)
Genişlik	90 ft 7 in (27,6 m)
Çekiş	33 ft (10,1 m)
Kurulu güç	75.000 shp (56.000 kW) 24 Yarrow kazan
İtme gücü	4 şaft 2 Buhar türbini seti
Hız	24 knot (44 km/sa; 28 mph)
Menzil	12 knot (22 km/sa; 14 mph) hızda 5.000 nmi (9.260 km; 5.750 mi)
Kişi kapasitesi	1,217 (1919)
Silah donanımı	4 × ikiz 15-inç (381 mm) top 14 × tekli 6-inç (152 mm) top 2 × tekli 3-inç (76 mm) 20 cwt uçaksavar topu 4 × 21 inch (533 mm) torpido tüpü
Zırh	Su seviyesi kemer: 13 in (330 mm) Güverte: 1-3 in (25-76 mm) Barbetler: 7-10 in (178-254 mm) Taretler: 11-13 in (279-330 mm) Zırhlı kule: 13 in (330 mm)

HMS Malaya, İngiliz Kraliyet Donanması'na ait, 1913'te sipariş edilen ve 1916'da hizmete giren Queen Elizabeth sınıfı zırhlı. Devreye girdikten kısa bir süre sonra Büyük Filo'nun bir parçası olarak Jutland Muharebesi'nde savaştı. Bu çatışma ve sonuçsuz 19 Ağustos çatışması dışında Birinci Dünya Savaşı sırasındaki hizmeti çoğunlukla Kuzey Denizi'nde rutin devriyeler ve eğitimden ibaretti.

Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Queen Elizabeth sınıfı gemiler, karşıt muharebe hattının önde gelen gemilerine karşı çalışması planlanan hızlı bir filo oluşturmak üzere tasarlandı. Bu tasarım, maksimum saldırı gücü ve herhangi bir gemiyi yenebilmeleri için diğer savaş gemilerinden birkaç deniz mili daha yüksek bir hız gerektiriyordu.^[1][2]

Malaya'nın toplam uzunluğu 643 fit 9 inç (196,2 m), genişliği 90 fit 7 inç (27,6 m) ve su çekimi 33 fit (10,1 m) idi. Normal deplasmanı 32.590 emperyal ton (33.110 t), derin yükte deplasmanı 33.260 emperyal ton (33.794 t) seviyesindeydi. 24 Yarrow kazanından gelen buharı kullanan iki set Brown-Curtis buhar türbini ve bu her türbin için iki pervanesi vardı. Türbinler 75.000 mil beygir gücü (56.000 kW) güç üretiyordu ve geminin maksimum 24 knot (44,4 km/sa; 27,6 mph) hıza ulaşması amaçlanmıştı. Malaya'nın 12 knot (22,2 km/sa; 13,8 mph) seyir hızında 5.000 deniz mili (9.260 km; 5.754 mi) menzili vardı. 1919'da mürettebatı 1.217 subay ve denizciden oluşuyordu.^[3]

Queen Elizabeth sınıfının sekiz kuyruktan yüklemeli (BL) 15 inç (381 mm) Mk I topu, üst yapının önünde ve arkasında yer alan ve önden arkaya 'A', 'B', 'X' ve 'Y' olarak adlandırılan dört ikiz tarette yer almaktaydı. Ön ve arkadaki taret çiftlerinden biri daha yüksekteydi, bu sayede iki taret de diğeri tarafından engellenmeden aynı yöne ateş edebilmekteydi. On dört BL 6 inç (152 mm) Mk XII toptan on ikisi geminin ortasında iki yanda kazamatlara monte edilmiştir, geri kalan çift, ön kasaradadır. Uçaksavar (AA) silahları iki adet hızlı ateş eden (QF) 3 inç (76 mm) 20 cwt Mk I toptan oluşuyordu.^{[Note 1]} Gemiler, iskele ve sancak tarafında ikişer tane olmak üzere dört adet su altında yer alan 21 inç (533 mm) torpido tüpü taşıyordu.^[4]

Malaya, 15 fit (4,6 m) genişlikte mesafe ölçeri olan iki ateş idare direktörü taşımaktaydı. Biri kumanda kulesinin üzerine monte edilmiş ve zırh ile korunmuş, diğeri ise tripod ön diğreğin üzerindeki gözetleme alanındaydı. Her taret ayrıca 15 fit (4,6 m) boyunda bir mesafe ölçere sahipti. Ana toplar ateş idare direktörlerine ek olarak 'B' tareti tarafından da kontrol edilebilmekteydi. İkincil toplar, Nisan 1917'de eklenen ve takıldıktan sonra ön direğin üzerinde yer alan pusula platformunun her iki tarafına monte edilen ateş idare direktörleri tarafından kontrol edilmekteydi.^[5]

Queen Elizabeth sınıfının su hattı kemer zırhı, gemnin hayati bölgeleri üzerinde 13 inç (330 mm) kalınlığında olan Krupp zırhından (KC) oluşuyordu. Top kuleleri 11-13 inç (279–330 mm), barbetler ise 7-10 inç (178–254 mm) kalınlığında Krupp zırhı ile korunmaktaydı. Gemilerin kalınlığı 1 ile 3 inç (25–76 mm) arasında değişen birden fazla zırhlı güvertesi vardı. Ana kumanda kulesi 13 inç (330 mm) zırh ile korunuyordu. Jutland Savaşı'ndan sonra ana güvertenin cephanelikler üzerindeki kısmına 1 inç (25,4 mm) yüksek gerilimli çelik zırh ve cephaneliklere ilave patlama önleyici ekipman eklenmiştir.^[6]

İnşası ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Malaya, Sir WG Armstrong Whitworth and Company tarafından High Walker'da inşa edildi ve Mart 1915'te denize indirildi. Adını, geminin inşa ücretini ödeyen İngiliz Malayası'ndaki Federe Malay Devletleri'nden aldı. Tümamiral Büyük Filo'nun Hugh Evan-Thomas komutasındaki 5. Savaş Filosu'nda görev aldı. 31 Mayıs 1916'da Jutland Muharebesi'nde yer aldı,^[7] sekiz kez isabet alarak ağır mürettebat kaybına uğradı ve büyük hasar aldı. Çatışma esnasında veya aldıkları yaralar sonucunda toplam 65 denizcisi öldü. Yaralılar arasında plastik cerrahi kullanarak yüz rekonstrüksiyonu yapılan ilk kişilerden biri olan ve Sir Harold Gillies tarafından öncülük edilen "tüplü pedikül" tekniği ile ilk radikal rekonstrüksiyon yapılan hasta olan Deniz Onbaşı Willie Vicarage de vardı.^[8] Savaştaki gemiler arasında benzersiz bir şekilde, HMS Malaya, Federe Malay Devletleri'nin kırmızı-beyaz-siyah-sarı sancağını taşıdı.

Savaşlar arasında[değiştir | kaynağı değiştir]

17 Kasım 1922'de Malaya, Osmanlı İmparatorluğu'nun son sultanı VI. Mehmed'i (Vahdeddin) İstanbul'dan Malta'ya (ve daha sonra San Remo'ya) sürgüne taşıdı. Ağustos-Eylül 1938'de Filistin'deki 1936-39 Arap isyanı sırasında Hayfa limanında görev yaptı.^[9]

Kardeş gemileri Queen Elizabeth, Warspite ve Valiant'ın aksine, Malaya savaşlar arasında kapsamlı bir yeniden inşaya girmedi. 5 Nisan 1933'te Kraliyet Gözlemevi'nden bir Le Cheminant güverte saati aldı.^[10]

İkinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Malaya 1940 yılında Akdeniz'de konvoylara eşlik etti ve İtalyan filosuna karşı operasyonlar yaptı. Şubat 1941'de Grog Operasyonu'nun bir parçası olarak Cenova'yı bombaladı, ancak bir mürettebat hatası nedeniyle Cenova Katedrali nefinin güneydoğu köşesine 15 inçlik bir zırh delici mermi ateşledi, ancak mermi patlamadı.^[11]

Malaya 7 Mart 1941'de konvoy SL 67'ye eşlik ederken, Alman gemileri Scharnhorst ve Gneisenau ile karşılaştı. Varlığıyla Alman gemilerini saldırmaktansa, hasar riskine karşı çekilmeye zorladı.^[12]

O ayın ilerleyen günlerinde Malaya konvoy SL 68'e eşlik ediyordu. Malaya 20 Mart 1941 akşamı, Cape Verde Adaları'nın yaklaşık 250 mil kuzeybatısında U-106 denizaltısı tarafından bir torpido ile vuruldu. İskele tarafında hasar gören ve dolan su sebebiyle nedeniyle 7 derece yana yatan Malaya, konvoydan ayrılmak ve korvet HMS Crocus eşliğinde limana dönmek zorunda kaldı. 29 Mart'ta Trinidad'a güvenle ulaştı.^[13] Geçici onarımlar yapıldıktan sonra New York Donanma Tersanesi'ne gitti ve dört aylığına kızağa alındı.

9 Temmuz'da Kaptan Cuthbert Coppinger komutası altında, New York'tan ayrılarak test seferine çıktı, acil bir hızlı konvoy için koruma sağlamak üzere Nova Scotia, Halifax'a doğru istim aldı. Malaya 28 Temmuz'da Rosyth'e vardı, konvoydan hiçbir gemi kaybedilmedi. Daha sonra 1943 yazına kadar İngiltere'den Malta ve Cape Town'a konvoylara eşlik etti.

Malaya, 1943'ün sonunda rezerv filoya alındı. Bu süre zarfında tüm ikincil 6 inçlik silahlar söküldü ve uçaksavar silahları geliştirildi. 15 ve 17 Mayıs 1944 arasında Malaya, Loch Striven'de Highball seken bomba prototipleri için hedef gemi olarak kullanıldı; denemeler esnasında patlayıcı içermeyen bombalardan biri geminin yanında bir delik açtı.^[14] Normandiya Çıkartması'ndan hemen önce yedek bombardıman zırhlısı olarak yeniden göreve alındı.

Kaderi[değiştir | kaynağı değiştir]

Malaya nihayet 1944'ün sonunda tüm hizmetlerden çekildi ve bir torpido okulu için konaklama gemisi oldu.^[15] 20 Şubat 1948'de Metal Industries'e satıldı, 12 Nisan 1948'de hurdaya çıkarılmak üzere Faslane Deniz Üssü'ne geldi. İlk nöbet çanı tamir edildikten sonra Perak (Malezya) Konseyine sunuldu ve Konsey Meclisi'ne asıldı. En uzak zil Doğu Hindistan Kulübü'nde görülebilir. İkinci saat zili 12 Eylül 1947'de Victoria Enstitüsü'ne teslim edildi, 2007'de ise Malezya Kraliyet Donanması'na aktarıldı.^[16]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Admiralty Historical Section (2002). The Royal Navy and the Mediterranean. Whitehall histories., Naval Staff histories. Vol. 2, November 1940–December 1941. Londra: Whitehall History in association with Frank Cass. ISBN 0-7146-5205-9. 
• Atherton, D. K. (2000). "Re: The Photo of HMS Malaya". Warship International. XXXVII (2). ss. 115-116. 
• Brooks, John (2005). Dreadnought Gunnery and the Battle of Jutland. Londra: Routledge. ISBN 978-0-7146-5702-8. 
• Burt, R. A. (2012). British Battleships, 1919–1939 (2. bas.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-052-8. 
• Burt, R. A. (1986). British Battleships of World War One. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-863-8. 
• Campbell, John (1972). Queen Elizabeth Class. Warship Monographs. 2. Londra: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-052-5. 
• Campbell, N. J. M. (1986). Jutland: An Analysis of the Fighting. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-324-5. 
• Chesneau, Roger, (Ed.) (1980). Conway's All the World's Fighting Ships 1922–1946. Greenwich, UK: Conway Maritime Press. ISBN 0-85177-146-7. 
• Director of Naval Construction (1952). H.M. Ships Damaged or Sunk by Enemy Action, 1939–1945 (PDF). Britain: Admiralty. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2015. 
• Gardiner, Robert; Gray, Randal, (Ed.) (1985). Conway's All the World's Fighting Ships: 1906–1921. Annapolis: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-907-3. 
• Gordon, Andrew (2012). The Rules of the Game: Jutland and British Naval Command. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-336-9. 
• Jellicoe, John (1919). The Grand Fleet, 1914–1916: Its Creation, Development, and Work. New York: George H. Doran Company. OCLC 13614571. 
• Massie, Robert K. (2003). Castles of Steel: Britain, Germany, and the Winning of the Great War at Sea. New York: Random House. ISBN 0-679-45671-6. 
• Parkes, Oscar (1990). British Battleships (reprint of the 1957 bas.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-075-4. 
• Raven, Alan; Roberts, John (1976). British Battleships of World War Two: The Development and Technical History of the Royal Navy's Battleship and Battlecruisers from 1911 to 1946. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 0-87021-817-4. 
• Rohwer, Jürgen (2005). Chronology of the War at Sea 1939–1945: The Naval History of World War Two (Third Revised bas.). Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1-59114-119-2. 
• Shores, Christopher; Cull, Brian; Malizia, Nicola (1987). Air War for Yugoslavia, Greece, and Crete. Londra: Grub Street. ISBN 0-948817-07-0. 
• Silverstone, Paul H. (1984). Directory of the World's Capital Ships. New York: Hippocrene Books. ISBN 0-88254-979-0. 
• Smythe, A. J. (2000). "Re: The Photo of HMS Malaya". Warship International. XXXVII (2). s. 114. 
• Tarrant, V. E. (1999). Jutland: The German Perspective: A New View of the Great Battle, 31 May 1916 (reprint of the 1995 bas.). Londra: Brockhampton Press. ISBN 1-86019-917-8. 
• Whitley, M. J. (1999). Battleships of World War Two: An International Encyclopedia. Annapolis, Maryland: Naval Institute Press. ISBN 1-55750-184-X. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta HMS Malaya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Kraliyet Donanması Tarihi, HMS Malaya, Deniz Tarihi Enstitüsü
• Battleships-cruisers.co.uk adresinden gemi hakkında sayfa 13 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Maritimequest HMS Malaya Fotoğraf Galerisi 5 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Navalhistory.net şirketinde HMS Malaya 27 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Jutland Savaşı Mürettebat Listesi Projesi - HMS Malaya Mürettebat Listesi 4 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.