Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Hayfa" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Ekim 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

→ Bu madde Hayfa şehri ile ilgilidir. Hayfa Bölgesi için bu sayfaya bakınız.

Hayfa חֵיפָה حَيْفَا
Şehir
Bayrak Arma
Ülke	İsrail
Bölge	Hayfa
Alt bölge	Hayfa
Şehir	Hayfa
İdare
• Belediye başkanı	Einat Kalisch-Rotem (Avoda)
Yüzölçümü
• Şehir	63.666 km²
Nüfus  (2007)
• Şehir	265,000
• Kent	600,000
• Metropol	1,039,000
Zaman dilimi	UTC+02.00 (IST)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (IDT)
Resmî site haifa.muni.il (İngilizce)

Hayfa (İbranice: חיפה; Arapça: حَيْفَا), İsrail'in kuzeyinin en büyük şehri ve ülkenin üçüncü büyük şehridir. Hayfa, önemli bir liman ve sanayi şehridir.

İsrail'de yoğun olarak Arap nüfus barındıran bir kenttir. Kutsal Kitaplarda (Ahd-i Atik, Tevrat) adı geçmiştir. İbraniler, Romalılar, Araplar,Haçlılar, Osmanlılar Hayfa'yı yönetimlerinde tutmuşlardır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın kenti tekrar ele geçirmesi öncesinde Hayfa 1799'da Napolyon Bonapart tarafından da işgal edilmiştir.

Kutsal Kitaplarda geçen Kermil Dağı Hayfa'dadır. Bu dağda Hristiyanlık, Müslümanlık için kutsal bir kalıntı olan İlyas Peygamberin mağarası vardır.

Ayrıca bu dağ yamaçlarında Bahai Dininin Dünya Merkezi ile güzelliğiyle tanınmış bahçeleri ve terasları vardır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayfa, İsrail'in Akdeniz kıyı ovasında, Avrupa, Afrika ve Asya arasındaki tarihi kara köprüsü ve Kişon Nehri'nin ağzındadır.^[1] Karmel Dağı'nın kuzey yamaçlarında ve Hayfa Körfezi çevresinde yer alan şehir, üç katmana bölünmüştür.^[2] En alttaki, Hayfa Limanı da dahil olmak üzere ticaret ve sanayi merkezidir.^[2] Orta kat, Karmel Dağı'nın eteklerinde yer alır ve eski yerleşim mahallelerinden oluşurken, üst kat, alt katlara bakan modern mahallelerden oluşur.^[2] Buradan, İsrail'in Batı Celile bölgesinden Rosh HaNikra ve Lübnan sınırına doğru bakılabilir.^[2] Hayfa, Tel Aviv şehrinin yaklaşık 90 km (55,9 mi) kuzeyindedir ve Akdeniz üzerinde çok sayıda plajı vardır.^[3]

Karmel Dağı'ndan Hayfa Panoraması

Flora ve fauna[değiştir | kaynağı değiştir]

Carmel Dağı'nın üç ana vadisi vardır: Lotem, Amik ve Si'ach. Çoğunlukla bu vadiler, kıyıdan dağın tepesine kadar şehrin içinden geçen gelişmemiş doğal koridorlardır. İşaretli yürüyüş yolları bu alanlardan geçer ve yaban domuzu, altın çakal, yaban faresi, Mısır firavunu, baykuşlar ve bukalemunlar gibi vahşi yaşam için yaşam alanı sağlar.

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayfa iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	27,0	30,4	38,0	42,5	44,6	43,5	37,8	37,8	41,8	41,4	36,0	31,5	44,6
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	17,8	18,6	20,9	23,8	26,5	29,5	31,6	31,6	30,2	27,9	24,4	19,8	24,4
Ortalama sıcaklık (°C)	13,9	14,4	16,5	19,4	22,4	25,7	28,0	28,4	26,7	23,7	19,8	15,8	21,1
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	10,0	10,2	12,1	14,8	18,2	21,9	24,4	25,1	23,2	19,5	15,1	11,8	15,9
En düşük sıcaklık (°C)	−1,6	−3,5	2,0	4,3	9,6	13,0	17,0	17,9	14,2	8,5	5,0	0,2	−3,5
Ortalama yağış (mm)	124,9	95,2	52,8	23,6	2,7	0,1	0,0	0,0	1,2	28,0	77,8	135,5	541,8
Kaynak: İsrail Meteoroloji Enstitüsü (1981-2010)[4]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail'in yaygın "Hayfa çalışıyor, Kudüs dua ediyor ve Tel Aviv oynuyor" sözü, Hayfa'nın bir işçi ve sanayi şehri olarak ününü doğrular.^[5] Hayfa'nın sanayi bölgesi şehrin doğu kesiminde, Kişon Nehri civarındadır.

İsrail'deki iki petrol rafinerisinden birisi olan Hayfa petrol rafinerisi buradadır (diğer petrol rafinerisi Aşdod'dadır). Hayfa rafinerisi yılda 9 milyon ton (66 milyon varil) ham petrolü işlemektedir.^[6][7] 1930'larda inşa edilen ve günümüzde kullanılmayan 80 metre yüksekliğindeki ikiz soğutma kuleleri, İngiliz Mandası döneminde inşa edilen en yüksek binalardı.^[8]

İsrail'deki en büyük ve en eski iş parkı olan Matam (Merkaz Ta'asiyot Madanın kısaltması– Bilimsel Endüstriler Merkezi), şehrin güney girişinde olup Apple, Amazon, Abbot, Cadence Design Systems, Intel, IBM Israel, Magic Leap, Microsoft, Motorola, Google, Yahoo!, Elbit Systems, CSR plc, Philips, PwC ve Amdocs gibi çok sayıda İsrailli ve uluslararası yüksek teknoloji şirketinin imalat ve Ar-Ge tesislerini barındırır.^[9]

Hayfa Üniversitesi kampüsünde aynı zamanda IBM Haifa Labs' da vardır.^[10]

Kuralsızlaştırmayla Aşdod Limanı tarafından egemenliğine meydan okunmuş olsa da Hayfa Limanı, İsrail limanları arasında yolcu trafiğinde liderdir ve aynı zamanda büyük bir kargo liman'ıdır.^[11]

Hayfa alışveriş yerleri ve alışveriş merkezleri şunlardır: Hutsot Hamifratz, Horev Center Alışveriş Merkezi, Panorama Merkezi, Castra Merkezi, Koloni Merkezi (Lev HaMoshava), Hanevi'im Tower Alışveriş Merkezi, Kanyon Haifa, Lev Hamifratz Alışveriş Merkezi ve Grand Canyon.^[12] 2010 yılında, Monocle (yaşam tarzı dergisi) Hayfa'yı en umut verici iş potansiyeline ve büyük yatırım fırsatı olan şehir olarak belirlemişti. Dergi, "kasabadaki iskele ve vinçlerden yenilenmiş cephelere ve yeni akıllı yemek mekanlarına kadar, tepeden tırnağa büyük bir yenilenmenin bir etkisi olmaya başladığını" belirtti. Hayfa belediyesi yollar ve altyapı için 350 milyon dolardan fazla harcamıştı ve inşaat izinlerinin sayısı önceki iki yılda %83 arttı.^[13]

2014 yılında, Tel Aviv Menkul Kıymetler Borsası ile rekabet edebilmek için teknoloji odaklı bir borsa kurulacağı açıklandı.^[14]

Halen, çoğu butik otel olmak üzere yaklaşık 40 otel ya planlanıyor, ya onaylandı ya da yapım aşamasındadır. Hayfa Belediyesi, şehri gezginlerin Acre, Nasıra, Tiberias ve Celile'ye günübirlik geziler düzenleyebilecekleri Kuzey İsrail'in turizm merkezine dönüştürmek istiyor.^[15] Matam sanayi parkına bitişik 31 duman (7.75 dönüm) arazi üzerinde 85,000 metrekarelik beş binadan oluşan yeni bir yaşam bilimleri sanayi parkı inşa edilmektedir.^[16]

Turizm[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 yılında Hayfa'da toplam 1.462 odalı 13 otel bulunuyordu.^[17] Şehrin 5 km (3 mi) sahili olan 17 km (11 mi) kıyı şeridi vardır.^[18] Hayfa'nın başlıca turistik cazibe merkezi, altın kubbeli Báb Mabedi ve çevresindeki bahçelerin bulunduğu Bahá'í Dünya Merkezi'dir. 2005 ve 2006 yılları arasında türbeyi 86,037 kişi ziyaret etti.^[17] 2008 yılında, Bahá'í bahçeleri UNESCO Dünya Mirası Sit Alanı olarak belirlendi.^[19][20][21] Tapınakçılar, Stella Maris ve Elijah's Cave tarafından kurulan restore edilmiş Alman Kolonisi de çok sayıda turist çeker.^[22] Hayfa bölgesinde 90'dan fazla sanatçı ve zanaatkarın stüdyo ve sergilerinin bulunduğu Ein Hod sanatçı kolonisi,^[23] ve Neandertal ve erken Homo Sapiens kalıntılarının bulunduğu mağaralarla Karmel Dağı milli park vardır.^[24]

Hayfa Belediyesi tarafından yaptırılan 2007 tarihli raporda, daha çok otel inşa edilmesi, Hayfa, Akka ve Kayserya arasında bir feribot hattının oluşturulması, Limanın bir dinlenme ve eğlence alanı olarak batı demirlemesinin geliştirilmesi, yerel havaalanı ve limanın uluslararası seyahatleri ve kruvaziyerleri karşılamak için genişletilmesi çağrısında bulunuldu.^[25]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]