Greyder veya motor greyder, yüzey düzleme işi için kullanılan bir iş makinesidir. Eski modelleri hayvan veya daha sonra traktörle çekili olsa da, çoğu modern greyder kendinden tahrikli olduğundan teknik olarak "motor greyder" olarak adlandırılır.

Tipik bir greyder üç dingilli olup, sırasıyla önde dümenlenir tekerlekler, bıçak, kabin ve motorun üstünde tandem arka dingillerden oluşur. Bazı greyderlerde daha fazla çekiş için ön tekerleklerde de tahrik bulunur. Bazı greyderlere riper, kazıyıcı veya kompaktör gibi arka ataşmanlar da takılabilir. Ön dingilin önüne bir bıçak daha eklenebilir. Kar küreme ve bazı toprak tesviye işlemleri için bir ana bıçak uzantısı da monte edilebilir.

Greyderlerin bıçak genişlikleri 2500 ila 7300 mm ve motor güçleri 93-373 kW arasında değişmektedir.

İşlevi[değiştir | kaynağı değiştir]

İnşaat mühendisliğinde "kaba tesviye", sıyırıcı ve buldozer gibi iş makineleri ile yapılır. Sonrasında "son tesviye" işi için greyder kullanılır. Bıçağın açısı (veya eğimi) ve yüksekliği, son tesviyede daha üst düzeyde bir hassasiyet elde etmek için ayarlanabilir.

Greyder, genelde stabilize ve şose yolların yapımında ve bakımında kullanılır. Asfalt yolların yapımında ise, son yol yüzeyi için geniş ve düz bir temel parkur hazırlama amacıyla kullanılır. Greyderle, drenaj veya güvenlik için eğimli yüzeyler yapılabilir. Bazı ülkelerde, karayollarının her iki tarafında sığ, V şeklinde kesitli drenaj hendekleri oluşturmak için kullanılırlar.

Direksiyon, ön tekerleklerin açısını kontrol eden bir direksiyon simidi veya joystick aracılığıyla kumanda edilir, ancak birçok model ayrıca ön ve arka akslar arasında çerçeve artikülasyonuna da izin verir, bu da operatörün daha verimli malzeme taşıma için artikülasyon açısını ayarlamasının yanı sıra daha küçük bir dönüş yarıçapı ile dönüş yapabilmesini de sağlar. Diğer ekipman işlevleri tipik olarak hidrolik olarak çalıştırılır ve doğrudan manivela, joystick veya elektronik anahtar kontrollü elektrohidrolik servo valflerle kontrol edilebilir.

Yeni nesil greyderler, hassas tesviye kontrolü ve (potansiyel olarak) "kazıksız" yapı için Topcon Positioning Systems, Inc., Trimble Navigation, Leica Geosystems^[1] gibi firmalar tarafından geliştirilen tesviye kontrol üniteleriyle donatılmaktadır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Greyder olarak kullanılan ilk makineler, insan ve yük hayvanları koşularak kullanılırdı. Motorizasyon çağı ile birlikte, buharlı traktörler, kamyonlar ve tarım traktörleri ile çekilen greyderler boyut ve üretkenlik açısından gelişmiştir. İlk kendinden tahrikli greyder 1920'de Russell Grader Manufacturing Company tarafından yapıldı ve buna Russell Motor Hi-Way Patrol adı verildi. Bu ilk nesil greyderler, bıçağın bir çeker araca ataşman olarak eklenmesiyle oluşturulmuştur. Caterpillar, şirketi 1928'de satın aldıktan sonra, traktör ve greyderi tek bir araca entegre etti; aynı zamanda paletleri tekerleklerle değiştirerek ilk lastik tekerlekli kendinden tahrikli greyder olan Caterpillar Auto Patrol'u 1931'de piyasaya çıkardı.^[2]

Bölgesel kullanımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yol yapımında kullanımlarına ek olarak, greyderler kabaca eşdeğer işleri yapmak için de kullanılabilir.

Greyderler genellikle mücavir alanlarda kar küreme işlemlerinde veya çiftliklerde ve tarlalarda, ağaç veya kayaların bulunmadığı buldozer gerektirmeyen yerlerde toprak yolları yapmak için kullanılmaktadır.

Üreticiler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hbm
• Case Corporation
• Caterpillar
• Deere & Company
• Galion Iron Works
• HEPCO
• Komatsu
• LiuGong.
• Mitsubishi Heavy Industries
• New Holland
• Sany
• Terex
• Volvo
• SDLG
• Hidromek
• XCMG
• Sem
• Austin-western
• Faun
• Adams

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bir greyder çalışması videosu 27 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Farklı tipteki greyder çalışmalarından fotoğraflar/videolar 31 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Kar Arayan Bir Yol Kazıyıcı, Aylık Popüler Bilim, Şubat 1919, sayfa 26, Google Kitaplar tarafından tarandı: https://books.google.com/books?id=7igDAAAAMBAJ&pg=PA26 3 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• http://www.wisegeek.com/what-are-road-graders.htm 25 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça ve notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022. 
2. ^ The Caterpillar Century. 2nd. Motorbooks International. 2007. s. 118. ISBN 978-0-7603-2961-0. Erişim tarihi: 7 Mart 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}