Gorgo (Yunanca: Γοργώ) Sparta Kralı I. Kleomenes (MÖ 520 ila MÖ 490 arasında hüküm sürmüştür)'in tek çocuğu ve kızıdır. Thermopylae Muharebesi'nde savaşıp ölen Kral I. Leonidas'ın karısıdır. Gorgo, Herodot tarafından anılan çok az sayıdaki kadın tarihi kişilikten biridir.^[1] Siyasi kabiliyeti ve bilgeliğiyle dikkat çeker. 3 farklı Sparta kralının kızı, eşi ve annesi olan tek kadındır.^[2] Doğum tarihi kesin olarak belli olmamakla beraber MÖ 510 ila MÖ 506 yılları arasında olması muhtemeldir.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Babası Kleomenes, Agiad krallarından II. Anaxandridas'ın en büyük oğludur. Onun ölümünden sonra tahtına geçmiş ve Sparta - Agiad kralı olmuştur. Babasının diğer evliliklerinden olan erkek kardeşleri Dorieus, I. Leonidas ve Cleombrotus arasındaki taht üzerine çekişme Kleomenes'in ölümü üzerine I. Leonidas'ın tahta geçmesiyle son bulur. Gorgo’nun annesinin kim olduğu bilinmemekle beraber Spartalı olduğu düşünülmektedir. Xenophon ve Plutarkhos gibi tarihçilere göre Sparta toplumu, toplumun diğer alt sınıfları olan helotlar ve diğerleriyle evliliklere sıcak bakmazdı. Gorgo’nun küçüklüğüyle ilgili elimizde çok bilgi bulunmamakla beraber zamanının asil ailelerin çocukları gibi fiziksel olarak sürekli egzersiz yaptığı ve kendinden yaşça büyük bir savaşçıyla evlenmek için yetiştirildiğini varsaymak yanlış olmayacaktır. Babasının ölümü esrarengiz şartlar altında olmuş, belki de üvey kardeşlerince öldürülmüştür.

Herodot Histories adlı çalışmasında birkaç yerde Gorgo'dan söz etmiştir. Bunlardan biri MÖ 499 yılında İyon Ayaklanması için Yunanistan'dan destek sağlamak isteyen Aristagoras'ın Sparta Kralı I. Kleomenes'le yaptığı görüşme ile ilgilidir. Görüşme sırasında Gorgo da oradadır ve babası Kleomenes, dışarı çıkmasına gerek olmadığını söylediği için Aristagoras Gorgo odadayken konuşmuştur. Konuşma boyunca babasının yanında ayakta duran Gorgo, Herodot'a göre o sıralar 18 - 19 yaşlarında bir genç kızdır.^[3] Aristagoras, Batı Anadolu'ya asker göndermeyi kabul etmeyen Kleomenes'e on talent önerdi. Yanıt olumsuz olunca rakamı artırmaya başladı. Elli talente çıktığında Gorgo patladı, "Baba, çıkıp gitmezsen bu yabancı seni ayartacak". Bunun üzerine Kleomenes odaya terk etmişti ve Aristagoras da Sparta'dan sonuç alamadan ayrılmıştı.^[4]

Herodot'ta geçen bir başka Gorgo konusu ise sürgün edildikten sonra Pers Sarayı'na sığınan eski Sparta Kralı Demaratus'un mesajı hakkındadır. Demaratus, Yunanistan'a İkinci Pers Saldırısı'nın hemen öncesinde Sparta'ya balmumu kaplanmış bir tablet göndermişti. Mektup olarak kullanılan bu iki parçalı tabletin içindeki balmumu yüzeye gönderilecek mesaj kazınırdı. Ama Demaratus'un gönderdiğinde, balmumu pürüzsüzdü. Hiçbir şey yazılmamıştı. Kimse buna bir anlam veremedi. Fakat Gorgo, balmumumu bütünüyle kazıyıp alttaki ahşap yüzeye kazınmış mesajı ortaya çıkardı. Mesajda Pers planı anlatılıyordu. Herodot'a göre balmumunu kazımayı bir tek Gorgo akıl etmişti.^[5]

Evlilik ve Saltanat[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Kleomens'in ölümünden sonra tek çocuğu olan Gorgo babasının tek varisidir. Üvey amcası olan I. Leonidas ile evli olduğunu MÖ 490'lı yıllarda biliyoruz. Karı-kocanın bilinen en az bir çocuğu vardır, MÖ 480 ile MÖ 458 yılları Sparta kralı olacak olan Pleistarchus. Gorgo'nun Sparta tarihindeki en önemli rolü MÖ 480 yılındaki Thermopylae Muharebesi'nden sonradır. Kocası kral I. Leonidas savaşta 300 Spartalı ve 3000’e yakın Yunan savaşçıyla beraber öldürülür. Herodot’a göre savaşla ilgili haber Demaratus tarafından Sparta’ya getirilir ve Pers hükümdarı Serhas ordularının işgal için ilerlediği bildirilir. Habercinin getirdiği şifreli yazının okunmasını da Gorgo sağlayacaktır. Plutarkhos’a göre Thermopylae Muharebesi'nden hemen önce kocasının ölüme gittiğini anlayan Gorgo, ona ne yapacağını sorunca Leonidas, iyi bir adamla evlenmesini, ona çocuklar vermesini ve güzel bir hayat sürmesini söyler.

Çocukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilinen tek çocuğu MÖ 480 ile öldüğü MÖ 458 yılları arasında kral olan oğlu Pleistarchus’dur.^[6] Babası öldüğünde küçük yaşta olan çocuk için amcası Cleombrots ve sonrasında Pausanias vasi olarak tahttadır. Plataea Savaşında Yunan Ordusunu zafere taşıyan Pausanias'dır. Pausanias'ın gözden düşmesi ve vatan hainliğiyle suçlanmasından sonra I. Leonidas'ın oğlu Pleistarchus tek başına hükmetmeye başlayacaktır.

Popüler Medyada Canlandırmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliçe Gorgo birçok eserde canlandırılmıştır:

• 300 Spartalı (1962), filmde Yunan aktris Anna Synodinou tarafından canlandırılmıştır.^[7]
• 300 (çizgi-roman) (1998), Frank Miller’in resimli macera dizisinde canlandırılır.^[8]
• 300 Spartalı (2007), filmde İngiliz aktris Lena Headey tarafından canlandırılmıştır.^[9]

Sparta Kadınlarının Temsilcisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliçe Gorgo özelinde Spartalı kadınlar hakkında birçok bilgiye sahip olabilmekteyiz. Bunlardan bir tanesi toplumda Spartalı kadınların sağlıklı evlatlar verdikleri için el üstünde tutulduklarıdır. Ayrıca Sparta erkeklerinin uzun süren askeri seferler yüzünden evlerinden uzak kalmalarından dolayı ailenin mali işleri dahil tüm işleri Spartalı kadınlar idare etmekte olması dönemsel olarak çok önemlidir. Bu durum Japon asil kadınlarının durumlarına benzemektedir. Sparta kadınları babalarından veya eşlerinden toprak veya servet miras alabilirlerdi, bu uygulama Atina site devleti dahil olmak üzere zamanın birçok toplumları için düşünülemez bir durumdur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kadınlar ve askerlik