Giambologna
Giambologne portresi Ressam:Hendrick Goltzius
Genel bilgiler
Doğum adı	Jean de Bologne' veya Jehan de Boulogne
Doğum	1529
Ölüm	Floransa, İtalya
Uyruk	Flandralı
Alanı	heykel
Sanat eğitimi	Anvers'de Jacques Du Brœucq

Giambologna (Fr. Jean de Bologne veya Jehan de Boulogne) (1529, Douai - 14 Ağustos1608, Floransa), Flandralı asıllı ama önemli eserlerini Floransa, İtalya'da vermiş olan, maniyerizm güzel sanatlar stilinde heykeller yapan bir heykeltıraş sanatçı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Giambologna 1529'da Flandra'da (şimdi Fransa içinde yer alan) Douai şehrinde doğdu. Eğitimi için Anvers'e gidip orada mimar ve heykeltıraş olan "Jacque Du Broecq" yanına atölye çırağı olarak girdi.^[1]

1555'te sanatını geliştirmek için Roma, İtalya'ya gitti. Orada 1557'ye kadar heykeltıraşlık eğitimine devam etti. Burada antik klassik heykelleri ve heykel yapma tekniklerini ayrıntıları ile inceleme fırsatı buldu. 1557'de Floransa'ya geçti ve kendi atölyesini açtı. Giambologna Michelangelo'dan çok etkilendi ve hazırladıkları eserler mannerist sanat üslubunun en iyi örnekleri arasında olduğu belirtilmektedir. Eserlerinde hislere çok daha az önem vermiştir ve çok ince işlenip parlatılmış metal yüzeyler, sakin zarafet ve güzellik niteliklerine daha çok önem verilmiş ve eserlerine bu nitelikler ön plana alınmıştır.

Giambologna Floransa'da iken şehrin merkezi olan Piazza Signoria'da yapılmak üzere Neptün Çeşmesi 1565'te siparişi verilmişti. Giambologna bu proje için bir plan sundu ama eserin ihalesi önce Baccio Bandinelli'ye verildi. Ama bu sanatkar eserin tasarımı hazırlayıp bunu inşa etmeye başlamakta iken bir iş kazası ile hayatını kaybetti ve bu eser Bartolomeo Ammannati tarafından yapıldı. Bu yapılma sırasına Ammannati'nin yardımcıları arasında Giambologna da bulunmaktaydı. Bu çeşmenin havuz kısmının dış duvarında bulunan bir bronz satır heykelinin Giambologna tarafından hazırlanmış olduğu çok muhtemel olduğu belirtilir.

Giambologna'ya ilk önemli anıtsal heykel siparişi Papa IX. Pius tarafından verilmiştir. Bu sipariş 1860'li yıllarda Papalık Devleti'ne dahil olan Bologna'nin merkezinde (Floransa merkezinde yapılmış olan Neptün Çeşmesi'ne atıfla yaptırılan) Neptün Çeşmesi'dir. Bu eserinin tasarımı 1563'te Sicilyalı mimar Tommaso Laureti tarafından hazırlanmıştır ve bu eserin ortasında bulunan insan vücudu ebadında olan bronz Neptün heykeli Giambologna tarafından hazırlanmış ve bronzdan dökülmüştür. 1566'da bu eser tamamlanmıştır.

Giambologna, 15 Ocak 1563'te I. Coşimo Medici tarafından Floransa'da kurulan ve çok prestij kazanan "Accademia delle Artı del Disegno (Dizayn Sanatı Akademisi)"'ne 1573'te üye seçildi ve prestijli "Accademico" unvanını taşımaya başladı. Bunu başarısı için ressam-mimar Giorgio Vasarı'den büyük destek gördü. Giorgio Vasarı gibi Giambologna da Floransa'nın idareci ailesinin en önemli saray heykel sanatçısı oldu.

Gianmbologna zengin ve asillerinin büyük bahçe ve parkları için heykel eserleri yaratan bir heykeltıraş olarak gayet popüler haykeltraş oldu. Floransa'da Medicilerin Boboli Bahçesi için yaptığı "Oceanus Fiskiyeli Çeşmesi (1571-1576) ve Groticella Venüsü (1573); (devasa heykel Apennine [1581] bulunduğu) Pratolino villa bahçesi ve Petraia ve Castello'daki Medici villalarında bulunan bahçe heykelleri bu şekil heykellere gayet iyi örnekler olmuşlardı. Castello'da buluna Villa Medicae bahçesindeki suni mağara için yapmış ve bronzdan dökülmüş olan yaşayan hayvan ebadında bulunan tek evcil hayvan heykelleri Floransa Bargello Müzesi'nde daima ilgi çekmektedir. Giambologna'nın hazırlamış olduğu büyükçe boyutlu heykelleri küçük boyutlu bronzdan kopyaları yüzyıllardır zengin sanatsevenler tarafında zevkle toplanmaktadır ve Giambologna'yinin bu eserlerini modası yapıldıklarında beri hiçbir dönemde geçmemiştir.

Giambologna sivil kurum ve zengin kişiler aldığı heykel siparişler yanında çok sayıda kilise için roliyef ve üç boyutlu dinsel konulu heykeller de yapmıştır. Bunların başında Lucca Katedrali için 1577-79 döneminde hazırldığı "Özgürlük Sunağı" sayılabilir

Giambologna Floransa'ya yerleştikten sonra ve özellikle bu cumhuriyetin sonra dükalığın idarecisi olan Medici'ler tarafından sanat değeri anlaşılınca sanki gayet değerli bir hazine gibi Mediciler tarafından Floransa'da yaşamaya ve bu şehri hiç bırakmamaya zorlanmıştır. Floransa'da ayrılırsa Avusturyalı Habsburglar veya İspanyalı Habsburglar tarafında kapışılıp onlara heykeltıraş sanatkar olarak hizmete zorlanacağından Medici'ler korkmuşlardı. Hayatını Floransa'da kendine verilen dairede yaşamakla geçirmiştir.

Giambologna 13 Ağustos 1681'de 79 yaşında iken Floransa'da ölmüştür. Mezarı ve mezar anıtı Floransa'da buluna "Santissima Annunziata Bazılıkası" içindeki önemli eserleri hazırlamakta iken kendisini için yapmış olduğu özel bir şapelde bulunmaktadır. Pietro Francavilla adli asistanı ise 1601'de Paris'e giderek orada Giambologna'nın sanatını gelecek nesillere nakletmiştir.

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Giambologna öldükten sonra da çırak ve atölye asitanı olarak yetiştirdiği ve kendileri önemli heykeltıraşlar olan öğrencileri dolayısıyla Avrupa heykelcilik sanatına etksi olmuştur. Çırak olarak yetiştirdiği ve stuyo asistanı olan Pietro Tacca bunların başında gelmektedir. Petro Taccae ustasının önemli eserlerinden biri olan Floransa 'da Piazza Signoria'da bulunan I. Cosimo de Medici'nin atlı heykelini tamamlamıştır. Buna ek olarak Pietro Tacca ustasının ölümü ile onun atölyesini almış ve sonra da Roma'da atölye açarak kendi neslinden sonra gelen İtalyan heykeltıraşlar olan Gian Lorenzo Bernini ve Alessandro Algardi'ye büyük etkileri olmuştur. Yine öğrencilerinden olan ve Holland asıllı Adriaen de Vries (yak. 1556–1626) İtalya'da çok güzel eserler vermiştir. Pierre Puget, Giambologna etkilerinin Kuzey Avrupa ve İtalya'ya yayılmasına baş amillerden olmuştur.

Giambologna asıl olarak Flandaralı olmakla beraber yaşamı ve sanatı açılarından bir İtalyan heykeltıraşı sayılması gerekmektedir. Floransa'da gelişen yörel bir güzel sanatlar stili olan Maniyerizm stilini 16. yüzyılda bütün Avrupa için önemli olan bir sanat stiline dönüştürmüştür. Çabucak kaybolan fiziksel dışavurumu hemen eserine ele geçirme yeteneği ve sanat hayatının olgunluk dönemindeki stilinin hayatiyeti ve doğurduğu hissel zevklilik kendinden sonra gelecek usta heykeltıraş Gian Lorenzo Bernini'nin sanatına değerli bir öncülük yapmıştır. 19. yüzyılın sonlarına kadar Gianbologna, Mikel Angelo yanında heykel eserleri sanat severler ve alelade halk tarafından sevilen ve hayran kalınan; heykelcilik sanatı öğrencileri tarafından mutlaka kopya edilmeleri gereken eserler yaratan bir üstün sanatkar heykeltıraş olarak görülmüştür.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Heykel eserleri şu listede bulunmaktadır:

• Sansone e un Filisteo, Londra, Victoria and Albert Müzesi (1562-1567)
• Ercole con il centauro Nesso, Floransa, Loggia dei Lanzi (1599)
• Fontana dell'Oceano, Floransa (1575)
• Ratto delle Sabine, Floransa, Loggia dei Lanzi (1574-1580)
• Neptün Çeşmesi, Bologna, Bologna, Piazza Maggiore (1563-1566)
• Statua equestre di Coşimo İ, Floransa, Piazza della Signoria (1587-1594)
• Statua equestre di Fernando İ, Floransa Piazza della Sanctissima Annuciata (1608)
• Giustizia, Cenova, Palazzo Spinola Ulusal Galerisi (1579-1590)
• İl nano Morgante şu un mostro marino, Floransa, Bargello (1582)
• İl ratto della Sabina, Muşée Çapodimonte Napoli (1579)
• Marte, New York, Hall ve Knight (1565-1570)
• Mercurio, Roma, Villa Médicis
• Mercurio, Bologna, Müseo Civico (1563)
• Mercurio, Floransa, Bargello (1580)
• Mercurio, Paris, Duç de Brissaç Koleksiyonu, Louvre Müzesi
• Mercurio, Viyana, Kunsthistorisches Museum
• Nesso ed Deianıra, Paris, Louvre Müzesi (1576)
• Ninfa dormiente con şatıro, Dresden, Staatlıche Kunstsammlungen (1575-1580)
• Psiche, cosiddetta Betsabea, Los Angeles, J. Paul Getty Müzesi (1571-1573)
• San Filippo, Floransa, San Marco, Cappella Salviatı (1579-1589)
• San Giovanni Battista, Floransa, San Marco Müzesi, Cappella Salviatı (1579-1589)
• San Giovanni Battista, Floransa, Santa Maria değli Angiolini (1588)
• Tacchino, Floransa, Bargello Müzesi
• Scimmia, Paris, Louvre Müzesi (1570)
• Temperanza, Genova, Palazzo Spinola Ulusal Galerisi (1579-1590)
• Toro, Amsterdam, Rijkşmuşeum (1580-1600)
• Tritone, New York, Metropolitan Museum of Art
• Crisco, Sainte-Catherine-De-Hatley şehir merkezi (1573)
• Apennin, Pratolino Villası ve Parkı (1569-1581)

Resim[değiştir | kaynağı değiştir]

Resim	İsim	Yapım tarihi	Büyüklük, Materiyel	Mevkii
	Floransa'nın Pisa'ya karşı galebesi	Tamamlanmasi 1570 [2]	Mermer model	Bargello Ulusal Müzesi, Floransa
	Nesso ed Deianira Herakles'in Eşi Deianira'nin Sentor Nesso Tarafından Kaçırılması	Yak. 1620	Bronz	Louvre-Lens
	Triton	1560 ile 1570 arası	Bronz
	Diavolino		Bronz	Bardini Müzesi, Floransa
	Fontana del bacchino Baküs Çeşmesi		Bronz	Bargello Ulusal Müzesi, Floransa[3][4]
	Tetis	1580–1585
	Mimari veya Geometri			Staatliches Kunstmuseum, Kopenhag
WGA-Link1 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Venus	1573	Mermer	Boboli Bahçesi, Floransa
	Apollo		Bronz	Palazzo Vecchio Sarayı, Floransa
	Astronomi	Bu 16./17. yüzyıllarda tasarlanıp yapılmıştır. (Bronz döküm yak. 1624)	Bronz
	Merkür	1580	1,80 m Bronz	Louvre
	Neptün Çeşmesi, Bologna [5]	1563–1566	Bronz ve Mermer	Piazza Nettuno, Bologna
WGA-Link1 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.	Perseus	Yak. 1576	Mermer	Boboli Bahçesi
100px	Ercole con il centauro Nesso Herakles ve Sentor Nesso	1600	Mermer 2,69 m	Loggia dei Lanzi, Floransa
	Fontana dell'Oceano Oceanus Fiskiyesi	1576	Mermer	Boboli Bahçesi, Floransa
	Francesco de Medici büstü	Modelleme 1585-87 Pietro Tacca tarafından bronz döküm yak. 1611	Bronz	New York, Metropolitan Museum of Art [6]
	Apennin	1570 ile 1579 arası	10 m Kaya, Lava, Tuğla	Pratolino'da Villa Medici
	Il ratto della Sabina Sabin Kadınının Irzına Tecavüz		Mermer	Loggia dei Lanzi, Floransa
	'Sansone e un Filisteo Samson ve Bir Antik Filistinli	yak. 1560	2,10 m Mermer	Victoria and Albert Müzesi, Londra [7]
	Otoportre	yak. 1599	Mum
	I. Fernando
	Statua equestre di Fernando I Ata Binmiş I. Fernando Heykeli		Bronz	Piazza Santissima Annuntiata, Floransa
	Statua equestre di Cosimo I. de Medici Ata Binmiş Cosimo I. Medici Heykeli	1587-94 4,50 m	Bronz	Piazza della Signoria, Floransa
	Statua equestre di Philipp III Ata Binmiş III. Filip (İspanya) Heykeli	Pietro Tacca tarafından bronz döküm 1616	Bronz	Plaza Mayor, Madrid
	Grotta degli animali, Villa di Castello Hayvanlar Mağarası			Castello'da Villa Medici
	San Luca Aziz Luka		Bronz	Orsanmichele, Floransa
	Aslanın ata saldırışı	Yak. 1580 ile 1589 arası	23,8 cm Bronz	Walters Güzel Sanatlar Müzesi
	Herakles'in Erimathia Yaban Domuzunu Taşıması	Yak. 1575/1580	47,7 cm Bronz	Walters Güzel Sanatlar Müzesi
	Nano Morgante Cüce Morgante	17. yüzyıl.
	Il nano Morgante su un mostro marino Cuce Morganthe'nin bir Su Ejderhasına Binmesi		29 cm Bronz	Paris Walters Güzel Sanatlar Müzesi'ndeki eserin kopyası.[8]
	Yuruyen At	1595 ve 1600 arası		Victoria and Albert Muzesi, Londra

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Maniyerizm

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Giambologna ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• "Artcyclopedia" websitesinde "Giambologna" maddesi : [1]3 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "Web Gallery of Art WDA" websitesinde "Giambologna" maddesi: Web Gallery of Art, image collection, virtual museum, searchable database of European fine arts (1000-1900)6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• "Scultura-Italiana" websitesi "Giambologna" naddesi: La Scultura Italiana - Giambologna

Wikimedia Commons'ta Giambologna ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.