Görsel tasarım öğeleri ve ilkeleri hakkında, görsel tasarım pratiği hakkında temel fikirleri açıklanmaktadır.

Sanat tasarımının unsurları[değiştir | kaynağı değiştir]

Tasarım öğeleri, herhangi bir görsel tasarımın yapısını oluşturan ve görsel mesajlar ileten temel birimlerdir.^[1][2] Görsel tasarımda estetik düzenin temel ilkelerini ortaya koymaya çalışan ressam ve tasarım teorisyeni Maitland E. Graves,^[3] The Art of Color and Design (1941) adlı kitabında, tasarım öğelerini çizgi, yön, biçim , boyut , doku , değer ve renk olarak tanımlamış ve "bu öğeler tüm tasarımların yapıldığı malzemelerdir" sonucuna varmıştır.^[4]

Renk  [değiştir | kaynağı değiştir]

Renk , bir nesneden gözümüze geri yansıyan ışığın sonucudur.^[5]  Gözümüzün algıladığı renk, cismin kendisinin pigmenti tarafından belirlenmektedir. Renk teorisi ve renk tekerleği , görsel tasarımda renk kombinasyonları incelenirken sıklıkla anılmaktadır.^[6] Renk, görsel iletişimin sayısız olanaklarını sunan evrensel bir dil olduğu için genellikle tasarımın önemli bir öğesi olarak kabul edilmektedir.^[7]

Ton , doygunluk ve parlaklık rengi tanımlayan üç özelliktir.^[8]  

• Ton , kırmızı, sarı veya yeşil olarak basitçe "renk" olarak adlandırılabilmektedir.^[9]  
• Doygunluk , rengin canlılığını etkileyen bir renk parlaklığı veya donukluğu vermektedir.^[9]  
• Renklere ilişkin değerler, renk tonları ve tonlar, bir ton koyu renk için, renge siyah, bir renk ton açık için beyaz eklenerek oluşmaktadır.. Renk tonu veya renk tonu oluşturmak doygunluğu azaltmaktadır.^[9]

Görsel tasarımda renk teorisi  [değiştir | kaynağı değiştir]

Renk teorisi, renk karışımını ve renk kombinasyonlarını incelemektedir. İlerici bir tasarım yaklaşımını belirleyen ilk şeylerden biridir.^[7] Görsel tasarımda, tasarımcılar renk teorisine, belirli renk kombinasyonlarıyla belirli görsel etkilerin elde edilmesi için pratik bir rehberlik gövdesi olarak atıfta bulunmuşlardır. Başarılı bir renk tasarımı elde etmek için tasarımlarda teorik renk bilgisi uygulanmaktadır.^[10]

Renk uyumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Genellikle "estetik ölçü" olarak adlandırılan renk uyumu,^[10]  hangi renk kombinasyonlarının uyumlu, göze hoş geldiğini ve hangi renk kombinasyonlarının uyumlu olmadığını incelemektedir.^[8] Renk uyumu, renklerin her zaman form veya mekandaki diğer renklerin varlığında var olduğu göz önüne alındığında tasarımcılar için ana endişe kaynağıdır.^[10]

Bir tasarımcı renkleri uyumlu hale getirdiğinde, birbirini tamamlama biçimini artırmak için bir dizi renk arasındaki ilişkileri geliştirilmiştir. İzleyici için dengeli, birleşik ve estetik açıdan hoş bir etki elde etmek için renkler uyumlu hale getirilmiştir.^[8]  

Renk uyumu, bazıları aynı tonu paylaşan bir renk kümesini veya üç renk özelliğinden (ton, doygunluk, parlaklık) ikisi için aynı değerleri paylaşan bir renk kümesini birleştirmekten oluşmaktadır. Çeşitli şekillerde elde edilmektedir. Renk uyumu, renk kümesinde gösterildiği gibi birbiriyle uyumlu olarak kabul edilen renkleri basitçe birleştirerek de elde edilebilmektedir.

Renk kontrastları[değiştir | kaynağı değiştir]

Renk kontrastları, bir dizi rengi inceleyen renk uyumunun aksine, bir çift renkle incelenmektedir. Renk kontrastında, parlaklık veya doygunluk gibi açılardan algılanabilir farklılıkları olan iki renk, kontrast oluşturmak için yan yana yerleştirilmektedir.

Johannes Itten yedi çeşit renk kontrastı sunmuştur. Açık ve koyu kontrastı, renk tonu kontrastı, sıcaklık kontrastı, doygunluk kontrastı, eşzamanlı kontrast, boyutların kontrastı ve tamamlayıcı kontrasttır. Bu yedi çeşit renk kontrastı, tasarımda renk şemaları içeren geçmiş çalışmalara ilham vermiştir.^[8]

 Renk şemaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Renk şemaları , bir tasarım için seçilen renk seti olarak tanımlanmaktadır. Genellikle yan yana çekici görünen ve birlikte kullanıldıklarında estetik bir his yaratan iki veya daha fazla renkten oluşmaktadır. Renk şemaları, hangi renklerin yan yana hoş göründüğünü gösterdiği için renk uyumuna bağlıdır.^[10]  

Tatmin edici bir tasarım ürününe genellikle başarılı bir renk şeması eşlik etmektedir. Zamanla, tasarımcılar için renk uyumunu kolaylaştırmak için renk şemaları oluşturma işlevine sahip renk tasarım araçları geliştirilmiştir.^[11]

Görsel tasarımda renk kullanımı  [değiştir | kaynağı değiştir]

• Bir tasarımda uyum, denge ve görsel rahatlık yaratmak için renkler kullanılmaktadır.^[10]  
• Renk, izleyicide istenilen ruh hali ve duyguyu uyandırmak için kullanılmaktadır.^[5]  
• Tasarımda tema oluşturmak için renkler kullanılmıştır.^[8]
• Renkler anlam taşır ve sembolik olabilmektedir. Bazı kültürlerde farklı renklerin farklı anlamları olabilmektedir.^[5]  
• Renkler, istenen öğelere vurgu yapmak ve bir sanat eserinde görsel hiyerarşi oluşturmak için kullanılmaktadır.^[12]  
• Renkler, belirli bir marka veya tasarım ürünü için kimlik oluşturabilmektedir.^[12] 
• Renkler, izleyicilerin görsel tasarımları farklı yorumlamalarına olanak tanımaktadır. Aynı renkler farklı duygular uyandırabilir veya farklı bireyler ve kültürler için farklı anlamlar taşıyabilmektedir.^[5]  
• Bir tasarım ürününde organizasyon ve tutarlılık için renk stratejileri kullanılmaktadır.^[9]  
• Perakende ortamının mimari tasarımında renkler, tüketicileri belirli ürünleri satın almaya motive eden karar vermeyi etkilemektedir.^[12]

Çizgi[değiştir | kaynağı değiştir]

(Çizgi), boşlukta hareket eden bir nokta tarafından tanımlanan bir sanat öğesidir. Çizgiler dikey, yatay, çapraz veya eğri olabilmektedir. Herhangi bir genişlik veya doku olabilmektedir. Ve sürekli, gizli veya kırık olabilmektedir. Bunun da ötesinde, daha önce bahsedilenlerin dışında farklı çizgi türleri vardır. Örneğin, yatay ve zikzaklı bir çizginiz veya dikey ve zikzaklı bir çizginiz olabilmektedir. Farklı çizgiler farklı ruh halleri yaratır, bu tamamen hangi ruh halini oluşturmak için kullandığınıza bağlıdır.^[13]

Nokta  [değiştir | kaynağı değiştir]

Bir nokta temelde “hiçbir şey” deki “bir şeyin” başlangıcıdır. Zihni konumu üzerinde düşünmeye zorlar ve hem hayal gücünde hem de boşlukta üzerine inşa edilecek bir şey vermektedir. Bir gruptaki bazı soyut noktalar, insan hayal gücünü, onu tanıdık şekiller veya formlarla ilişkilendirmeye teşvik edebilmektedir.^[14]

Şekil  [değiştir | kaynağı değiştir]

Şekil, tanımlı veya kapalı bir sınır nedeniyle veya değer, renk veya doku farklılıkları nedeniyle yanındaki veya çevresindeki boşluktan öne çıkan iki boyutlu bir alan olarak tanımlanmaktadır.  Şekiller tanınabilir nesneler ve biçimlerdir. Genellikle tasarımın diğer öğelerinden oluşmaktadır.^[15]  

Örneğin, bir kağıda çizilen kare bir şekil olarak kabul edilmektedir. Kareyi şekillendiren ve onu çevresindeki karenin parçası olmayan boşluktan ayıran bir sınır görevi gören bir dizi çizgi ile oluşturulmaktadır.  

Şekil türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Geometrik şekiller veya mekanik şekiller, kareler, daireler, üçgenler, elipsler, paralelkenarlar, yıldızlar vb.gibi bir cetvel veya pusula kullanılarak çizilebilen şekillerdir.  Mekanik şekiller, ister basit ister karmaşık olsun, bir kontrol ve düzen duygusu yaratır.  

Organik şekiller ,genellikle karmaşık olan ve doğada bulunan şekillere benzeyen düzensiz şekillerdir. Organik şekiller elle çizilebilir, bu yüzden bazen özneldirler ve yalnızca sanatçının hayal gücünde var olmaktadır.  

Eğrisel şekiller , eğri çizgilerden ve düz kenarlardan oluşmaktadır. Şekle daha doğal bir his vermektedir. Buna karşılık, doğrusal şekiller keskin kenarlardan ve dik açılardan oluşur ve kompozisyonda bir düzen duygusu vermektedir. Daha insan yapımı, yapılandırılmış ve yapay görünmektedir. Sanatçılar, esas olarak bu şekil stillerinden biri etrafında dönen bir kompozisyon oluşturmayı seçebilir veya her ikisini birleştirmeyi seçebilmektedir.  

Doku  [değiştir | kaynağı değiştir]

Doku, bir yüzeyin fiziksel ve görsel niteliklerini ifade etmektedir.^[16]

Tasarımda doku kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

• Dokunun ne kadar hoş olarak algılandığına bağlı olarak doku, bir öğeye olan ilgiyi çekmek veya uzaklaştırmak için kullanılabilmektedir.  
• Doku, bir tasarımın kompozisyonuna karmaşık detaylar eklemek için de kullanılabilmektedir.  
• Tiyatro tasarımında, bir kostümün yüzey nitelikleri, seyircinin karaktere tepki verme şeklini etkileyen bir karakterin görünümünü ve hissini şekillendirmektedir.  

Doku türleri[değiştir | kaynağı değiştir]

"Gerçek doku" olarak da bilinen dokunsal doku , bir nesnenin fiziksel üç boyutlu dokusunu ifade etmektedir. Dokunsal doku, dokunma duyusu ile algılanabilmektedir. Bir kişi, elini yüzeyinde gezdirerek bir heykelin dokunsal dokusunu hissedebilir ve çıkıntılarını ve girintilerini hissedebilmektedir.

• Ressamlar, resimlerinde tepeler oluşturmak ve doku oluşturmak için impasto kullanmaktadır.  
• Kolaj ile doku oluşturulabilmektedir. Bu, sanatçıların üç boyutlu nesneleri bir araya getirip bunları bir kağıt veya tuval gibi iki boyutlu bir yüzeye uygulayarak son bir kompozisyon oluşturmasıdır.  
• Papier collé , sanatçıların yüzeyinde farklı dokular oluşturmak için bir yüzeye kağıt yapıştırdığı başka bir kolaj tekniğidir.  
• Assemblaj , çeşitli üç boyutlu nesnelerin bir heykel haline getirilmesinden oluşan ve aynı zamanda dokuları izleyiciye ortaya çıkarabilen bir tekniktir.  

"Gizli doku" olarak da adlandırılan görsel doku , dokunma duyumuzla değil, görme duyumuzla algılanabilmektedir. Görsel doku, iki boyutlu bir yüzey üzerinde gerçek bir doku yanılsamasıdır.  Bir görüntü veya fotoğrafta algılanan herhangi bir doku görsel bir dokudur. Kaba ağaç kabuğu fotoğrafı görsel bir doku olarak kabul edilmektedir. Temsil edilen doku ne kadar pürüzlü olursa olsun, dokunuşta pürüzsüz kalacak iki boyutlu bir yüzey üzerinde gerçek bir doku izlenimi yaratır.  

Resimde, farklı doku türlerini elde etmek için farklı boyalar kullanılmaktadır. Yağ , akrilik ve ankostik resim gibi boyalar daha kalın ve daha opaktır. Yüzeyde üç boyutlu izlenimler oluşturmak için kullanılmaktadır. Gibi diğer boyalar, sulu boya , bunlar daha ince ve şeffaflık var çünkü, görsel dokular için kullanılacak eğilimindedir ve yüzeyde çok dokunsal doku bırakmamaktadır.  

Desen  [değiştir | kaynağı değiştir]

Pek çok doku aynı motifi tekrarlıyor gibi görünmektedir. Bir motif bir yüzeyde defalarca tekrarlandığında, bir desenle sonuçlanmaktadır. Desenler, kumaş veya diğer tekstil malzemeleri üzerinde dekoratif desenler oluşturmak için motiflerin tekrarlandığı moda tasarımında veya tekstil tasarımında sıklıkla kullanılmaktadır. Grafikleri de kullanılan mimari tasarım gibi dekoratif yapı elemanları, pencereler , sütunlar veya alınlık, yapı tasarımı dahil edilmektedir.

Boşluk  [değiştir | kaynağı değiştir]

Tasarımda, mekan ile ilgili olan derin alan içinde, belirlenen tasarım anında, tasarım üzerinde yer alacaktır. İki boyutlu bir tasarım için, boşluk, düz bir yüzey üzerinde üçüncü bir boyut yanılsaması yaratmakla ilgilidir.^[17]  

• Örtüşme, nesnelerin üst üste göründüğü efekttir. Bu yanılsama, üstteki elemanın gözlemciye daha yakın görünmesini sağlamaktadır. Mekânın derinliğini belirlemenin bir yolu yoktur, sadece yakınlık sırasını belirlenmektedir.
• Gölgeleme, iki boyutlu bir yüzeyin bir nesnesinin üç boyutlu görünmesini sağlamak için tonlama işaretleri eklemektedir.
• Vurgu, Geçiş Işığı, Gölgenin Çekirdeği, Yansıyan Işık ve Dökme Gölge, bir nesneye üç boyutlu bir görünüm vermektedir.
• Doğrusal Perspektif, bir nesnenin uzaklaştıkça nasıl daha küçük göründüğüyle ilgili kavramdır.
• Atmosferik Perspektif, havanın uzaktaki nesnelerin görünümünü değiştirmek için nasıl bir filtre görevi gördüğüne dayanmaktadır.

Form[değiştir | kaynağı değiştir]

Görsel tasarımda biçim, bir sanatçının öğeleri bir kompozisyonun bütününde düzenleme biçimi olarak tanımlanmaktadır. Herhangi bir üç boyutlu nesne olarak da tanımlanabilmektedir. Form, yukarıdan aşağıya (yükseklik), yandan yana (genişlik) ve arkadan öne (derinlik) ölçülebilmektedir. Form ayrıca aydınlık ve karanlık ile tanımlanmaktadır. Bir nesnenin yüzeylerinde veya yüzlerinde gölgelerin varlığı ile tanımlanabilmektedir. Geometrik (yapay) ve doğal (organik form) olmak üzere iki tür form vardır. Form, iki veya daha fazla şeklin birleştirilmesiyle oluşturulabilmektedir. Ton, doku veya renk ile zenginleştirilebilmektedir. Gösterilebilir veya inşa edilebilmektedir.^[18]

Sanat tasarımının ilkeleri  [değiştir | kaynağı değiştir]

Onları tek bir tasarımda bir araya getiren tasarım unsurlarına uygulanan ilkelerdir. Bu ilkelerin nasıl uygulanacağı, bir tasarımın ne kadar başarılı olabileceğini belirlenmektedir.^[19]

Birlik, uyum  [değiştir | kaynağı değiştir]

The Elements of Graphic Design kitabının yazarı Alex White'a göre görsel bütünlüğü sağlamak grafik tasarımın temel amacıdır. Tüm unsurlar uyum içinde olduğunda, bir tasarım birleşik olarak kabul edilmektedir. Tek bir parça, tüm tasarımdan daha önemli olarak görülmemektedir. Kaotik veya cansız bir tasarımdan kaçınmak için birlik ve çeşitlilik arasında iyi bir denge kurulmalıdır.^[20]  

Yöntemler  [değiştir | kaynağı değiştir]

• Perspektif: öğeler arasındaki mesafe duygusudur.
• Benzerlik: diğer unsurlarla tekrarlanabilir görünme yeteneğidir.
• Devam: bir çizginin veya kalıbın uzandığı duygusudur.
• Tekrar: birçok kez kopyalanan veya taklit edilen öğelerdir.
• Ritim: Bir grafik öğesinin tekrar eden konumu, boyutu, rengi ve kullanımında odak noktası kesintisi olduğunda elde edilmektedir.
• Temel temayı değiştirmek, birliği sağlar ve ilginin korunmasına yardımcı olmaktadır.

Denge[değiştir | kaynağı değiştir]

Her zaman sakin olmayabilecek eşitlenmiş bir gerginlik ve denge durumudur.^[21]

Görsel tasarımda denge türleri  [değiştir | kaynağı değiştir]

• Simetri
• Asimetrik denge, dikkat çekici ve dinamik olan gayri resmi bir denge üretir.
• Radyal denge, merkezi bir eleman etrafında düzenlenmiştir. Radyal bir dengeye yerleştirilmiş öğeler, merkezi bir noktadan dairesel bir şekilde 'yayılıyor' gibi görünmektedir.
• Genel olarak, normalde bir sayfaya çok fazla öğenin yerleştirilmesinden kaynaklanan mozaik bir denge biçimidir. Hiyerarşi ve karşıtlığın olmaması nedeniyle, bu denge biçimi gürültülü ama bazen sessiz görünebilmektedir.

Hiyerarşi, Hakimiyet, Vurgu  [değiştir | kaynağı değiştir]

İyi bir tasarım, okuyucuyu önem sırasına göre her bir öğeye yönlendiren öğeler içermektedir. Tür ve görseller en önemliden en az önemliye doğru ifade edilmelidir. Baskınlık, boyut, konum, renk, stil veya şekil zıtlığı ile yaratılmaktadır. Odak noktası, bütünün birliğinden ödün vermeden, ölçek ve kontrast ile tasarıma hakim olmalıdır.  

Ölçek, oran[değiştir | kaynağı değiştir]

Elemanların göreceli büyüklüklerini birbirlerine karşı kullanmak, bir odak noktasına dikkat çekebilmektedir. Öğeler yaşamdan daha büyük tasarlandığında, ölçek dramayı göstermek için kullanılmaktadır.^[22]  

Benzerlik ve karşıtlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Tutarlı ve benzer bir tasarım planlamak, bir tasarımcının odak noktasını görünür hale getirme çalışmalarının önemli bir yönüdür. Çok fazla benzerlik sıkıcıdır, ancak benzerlik olmadan önemli öğeler mevcut olmayacaktır ve kontrastsız bir görüntü olaysızdır. Bu nedenle anahtar benzerlik ve kontrast arasındaki dengeyi bulmaktır.^[23]

Benzer ortam  [değiştir | kaynağı değiştir]

Benzer bir ortam geliştirmenin birkaç yolu vardır.  

• Benzersiz bir iç organizasyon yapısı oluşturmaktadır.
• Birbiriyle ilişkilendirmek için resim ve metin şekillerini değiştirilmektedir.
• Yayınlarda sayfadan sayfaya sürekliliği ifade edilmektedir. İzlenecek öğeler arasında başlıklar, temalar, kenarlıklar ve boşluklar bulunmaktadır.
• Bir stil kılavuzu geliştirir ve ona bağlı kalınmaktadır.

Kontrastlar  [değiştir | kaynağı değiştir]

Boşluk[değiştir | kaynağı değiştir]

• Dolu & Boş
• Yakın & uzak
• 2D & 3D

Durum[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sol & sağ
• İzole & Gruplandırılmış
• Merkezli & Merkez Dışı
• Üst & Alt

Form[değiştir | kaynağı değiştir]

• Basit & Karmaşık
• Güzellik & Çirkin
• Bütün & Kırık

Yön[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kararlılık & Hareket

Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

• Organize & Kaotik
• Mekanik & Elle Çizilmiş

Boyut[değiştir | kaynağı değiştir]

• Büyük & küçük
• Derin & Sığ
• Kalın & ince

Renk[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gri tonlamalı & Renkli
• Siyah Beyaz & Renkli
• Açık & Koyu

Doku[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ince & kaba
• Pürüzsüz & Kaba
• Keskin & Mat

Yoğunluk[değiştir | kaynağı değiştir]

• Şeffaf & Opak
• Kalın & İnce
• Sıvı & Katı

Yerçekimi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hafif & ağır
• Kararlı & Kararsız

Hareket, izleyicinin gözünün sanat eseri boyunca, genellikle odak alanlara gittiği yoldur. Bu tür hareketler, sanat eseri içindeki çizgiler, kenarlar, şekil ve renk ve daha fazlası boyunca yönlendirilebilmektedir.

Ayrıca bkz.  [değiştir | kaynağı değiştir]

• Kompozisyon (görsel sanatlar)
• İç mimarlık
• Peyzaj tasarımı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]