Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda tartışma sayfasında bir yorum yapın. Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Boya" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Mart 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Ağustos 2009) Bu maddenin içeriğinin Türkçeleştirilmesi veya Türkçe dilbilgisi ve kuralları doğrultusunda düzeltilmesi gerekmektedir. Bu maddedeki yazım ve noktalama yanlışları ya da anlatım bozuklukları giderilmelidir. (Yabancı sözcükler yerine Türkçe karşılıklarının kullanılması, karakter hatalarının düzeltilmesi, dilbilgisi hatalarının düzeltilmesi vs.) Düzenleme yapıldıktan sonra bu şablon kaldırılmalıdır.

Boya, herhangi bir nesneye renk vermek amacıyla yalıtım ve koruma amaçlı olarak uygulanan kaplamaya denir. Boya hemen hemen tüm malzemelere uygulanabilir. En çok kullanıldığı alanlar sanat, tasarım, resim, endüstriyel kaplamalar, ulaşım (şerit çizgileri) ve korumadır (su veya hava temasını kesme amacıyla ve yalıtım amacıyla). Boya kimyasal özelliği bakımından temel olarak yaş boya (ıslak boya) ve toz boya olmak üzere ikiye ayrılır.

Bileşenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyaları temel olarak dört bileşen oluşturur: bağlayıcı, çözücü, pigmentler ve diğer katkı maddeleri. Bağlayıcının kullanımı zorunludur çünkü içerisindeki katı dolgu maddelerini bağlayarak kurumuş boya filminin oluşmasını sağlar, yüzeye yapıştırır, bağlar. Bağlayıcının cinsi ve miktarı boyanın silinebilirlik, (sadece plastik boya için geçerli olmak üzere) sertlik, yapışma, renk dayanıklılığı gibi özelliklerini belirler. Çözücü, boyanın viskozitesini ayarlamak için kullanılır. Uçucu olup film tabakasının oluşumuna katkıda bulunmaz, fakat yüzey yayılımını gerçekleştirir. Pigmentler boyaya renk ve örtücülük özelliği verir. Bunun dışında katılan her madde film tabakasıyla birleşerek boyaya fiziksel ve kimyasal özellik verir. Boyalar bağlayıcının cinsine bağlı olarak su bazlı ve solvent bazlı olarak ikiye ayrılırlar.

Boyanın Tanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir yüzey üzerine uygulandığında dekoratif ve koruyucu bir tabaka oluşturan kimyasal bir malzeme olarak tanımlanır. Bu malzeme belli prensipler dahilinde formüle edilen ve bünyesinde dört esas unsur bulunan kimyevi bir karışımdır.

• Bağlayıcılar
• Pigmentler ve dolgu malzemeleri
• Kimyasal katkılar
• Çözücüler (Solvent + Su)^[1]

Bağlayıcılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Solvent uçması ve reaksiyon sonucu sıvı halden katı hale dönüşen, boya filmini meydana getiren likitlerdir. Boyaya katkısı: sertlik, sağlamlık ve parlaklık, yapışma; hava koşullarına, güneş ışınlarına ve kimyasallara dirençtir. Bağlayıcı, boyanın temeli olup, şekline göre boyaya ismini verir.

Pigmentler[değiştir | kaynağı değiştir]

Pigmentler düzgün, yuvarlak, doğal veya sentetik, inorganik veya organik, çözünmeyen dağılmış (toz) parçalardır. Bu parçalar; boya sıvısının içinde dağılarak boyaya renk vermenin yanında opaklık, katılık, dayanıklılık ve korozyona dayanıklılık gibi boyanın temel özelliklerini de geliştirirler. Bu terim beyaz veya renkli pigmentler ile birlikte genleştiriciler de içerir. Pigment olan tozlar ve boyalar arasındaki fark genel olarak çözünürlüğün temelinde incelenmektedir. Kullanım esnasında pigmentler çözünmeyen ve madde içerisinde dağılan, boyalar ise çözünebilir veya solüsyon halinde bulunan malzemelerdir.^[2]

Pigment çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Organik Pigmentler
2. İnorganik Pigmentler
3. Metalik Pigmentler
4. Sedefimsi Pigmentler
5. Monomer Pigmentler

Korozyon Önleyici Pigmentler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Çinko kromat
• Çinko fosfat
• Metalik Pigmentler

Dolgu maddeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kalsit
• Barit
• Talk
• Kil
• Bentonit

Kimyasal katkılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu grupta yer alan maddeler çok değişik özelliklerde olan ve boyaya çok az miktarda giren kimyasallardır. Katkı maddeleri boyanın özelliklerini iyileştirmek, istenmeyen olumsuz değişimleri engellemek için kullanılır.

• Surfektanlar
• Islatıcılar
• Kurutucular
• Matlaştırıcılar
• Kaymak kesici
• Çökme engelleyici
• Köpük kesiciler
• UV ışınlarından koruyucular
• Optik beyazlaştırıcı

Çözücüler[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyanın uçucu kısmını oluşturan kimyasal maddelerdir. Boyanın imalatı ve tatbikatı safhasında (uygulama kolaylığı için) kullanılan, boyanın özelliklerinde değişiklik yapmadan incelten sıvılardır.

Bunlardan bazıları toluen, ksilen, beyaz ispirto, aseton, su, benzin ve tinerdir.

Boya çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Boyalar genel olarak dört ayrı çeşitte sınıflandırılabilir.

• Kurutma Metoduna Göre

1. Fiziksel kurumalı boyalar (Ör: Fırın kurumalı boyalar)
2. Kimyasal kurumalı boyalar (Ör: Sertleştirici girilerek kurutulan boyalar)

• Özelliklerine Göre

1. İnşaat boyası
2. Ahşap boya
3. Zemin boyaları
4. Gemi boyaları
5. Pastel boya
6. Yağlı boya
7. Suluboya
8. Gıda boyaları
9. Oto boyaları
10. Oto tamir boyaları
11. İşaretleme boyaları (Ör: trafik levhaları)
12. Ayakkabı boyası
13. Akrilik boya
14. Kök boya
15. Toz boya
16. Aerosol boya
17. Kirlenme önleyici boya
18. Otomotiv boyası
19. Kara ışık boyası
20. Tebeşir boyası
21. Kara tahta boyası
22. Emaye boya
23. Çekiç boyası
24. Yalıtkan boya
25. Kumaş boyası
26. Kurşun boya
27. İndigo boya
28. Parlak boya
29. Metalik boya
30. Süt boyası
31. Soya boyası
32. Tempera
33. Aşıboyası
34. Gram boyası
35. Tiner
36. Lake
37. Kına
38. Kırmız

• Çevreye Olan Etkisine Göre

1. Su Bazlı Boyalar
2. Solvent Bazlı Boyalar

• Reçinesine Göre

1. Selülozik boyalar
2. Rapid Boyalar
3. UV Boyalar
4. Akrilik boyalar
5. Epoksi Boyalar
6. Sentetik Boyalar
7. Polyester Boyalar
8. Poliüretan Boyalar
9. Nem Kürlenmeli Boyalar
10. Asit Kürlenmeli Boyalar
11. Su Bazlı Boyalar

Wikimedia Commons'ta Boya ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sprey boya sanatı
• Yağlı boya reprodüksiyonu
• Duvar boyacısı
• Boya tabancası
• ECCA