Estonya'da LGBT hakları

Estonya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan sakinlerin uğramadığı yasal zorluklarla yüz yüzedir. 1 Ocak 2016 tarihinden beri hemcins çiftler, ilişkilerini bir "birlikte yaşama anlaşması" (Estonca: kooseluleping) olarak kaydetme hakkına sahiptir. Bu anlaşma kapsamında hemcins çiftler, karşı cins çiftlere mevcut olan neredeyse tüm yasal korumalara sahiptir. 20 Haziran 2023 tarihinde ise hemcins çiftlere evlenme ve ortak evlat edinme haklarını veren bir eşit evlilik yasası kabul edildi ve bunun 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girmesi beklenmektedir.^[1]^[2] Estonya böylece de hemcins evliliklerini yasallaştırmış ilk eski Sovyet ülkesi olacaktır.

Estonya, LGBT hakları konusunda çoğu gözlemci tarafından en liberal eski Sovyet ülkesi olarak görülür.^[3] 21. yüzyılın başından beri LGBT bireyler toplum tarafından daha çok kabul görmeye başlamıştır, ancak yaş grupları arasında büyük farklılıklar mevcuttur: genç insanlar daha hoşgörülü ve liberal, yaşlı insanlar ise daha muhafazakâr görüşlüdür. ILGA-Europe'a göre Estonya, LGBT hakları mevzuatı konusunda Avrupa'da 21. sıradadır.^[3] Bu, komşu ülkeler Finlandiya ile İsveç'ten düşük, fakat Letonya ile Rusya'dan yüksektir. 2017 yılında yürütülen bir kamuoyu sondajına göre, Estonya nüfusunun yüzde 58'i LGBT bireyleri kapsayan ayrımcılık karşıtı yasaların uygulanmasını, yüzde 45'i ise hemcins çiftlere sivil birlikteliklerin mevcut kılınmasını desteklemektedir.^[4]

Eşit evlilik yasasının kabul edilmesiyle Estonya başbakanı Kaja Kallas, "Ülkemle gurur duyuyorum. Herkesin haklarına saygı duyulan ve insanların özgürce sevebildiği bir toplum inşa ediyoruz" diye bir açıklama yaptı.^[5]

Ayrımcılık korunmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa Birliği'ne kabul edilmenin bir mecburiyeti olarak Estonya, istihdamda cinsel yönelime dayalı ayrımcılığı yasaklayan bir AB yönergesini 1 Mayıs 2004 tarihinde kendi yasalarına aktardı. 1 Ocak 2009 tarihinde yürürlüğe girmiş Eşit Muamele Yasası (Estoncada Võrdse kohtlemise seadus); sağlık bakımı, sosyal güvenlik, eğitim ve mal ve hizmet sunumu gibi istihdam haricindeki alanlarda da cinsel yönelime dayalı ayrımcılığı yasaklar.^[6]^[7] Yasanın ikinci paragrafı şöyle:

İnsanlara dini ve diğer inançların, yaşın, engelliliğin veya cinsel yönelimin temelinde ayrımcılık etmek yasaktır.

Estonya Ceza Kanunu uyarınca cinsel yönelimin temelinde nefret azmettirmek 2006 yılından beri yasaktır.^[6]

Özet tablosu[değiştir | kaynağı değiştir]

Hemcins cinsel aktiviteler yasal	(1992'den beri)
Rüşt herkes için eşit (14)	(2001'den beri)
İstihdamda ayrımcılık karşıtı yasalar	(2004'ten beri)
Mal ve hizmet sunumunda ayrımcılıkla mücadele yasaları	(2009'dan beri)
Tüm diğer alanlarda ayrımcılık karşıtı yasalar (dolaylı ayrımcılık, nefret söylemi vs.)	(2008'den beri)
Hemcins evliliği	/ (AB içerisinde yer almış hemcins evlilikler, ikamet amaçları için tanınmaktadır)^[8]^[9]
Hemcins çiftlerin tanınması	(2016'dan beri)
Cinsel yönelimine gözetilmeksizin bekar insanlar tarafından evlat edinme
Eşcinsel çiftler tarafından üvey evlat edinme	(2016'dan beri)
Eşcinsel çiftler tarafından ortak evlat edinme
LGBT bireylerin orduda açıkça hizmet etmesine izin
Yasal cinsiyet değiştirme hakkı	(2002'den beri)
Dönüşüm terapisi ergin olmayan kimseler için yasaktır
Lezbiyenler için tüp bebek yöntemine erişimi
Gay erkek çiftler için ticari taşıyıcı annelik izni	(Heteroseksüel çiftler için de yasaktır)
MSM'lerin kan bağışına izin	/ (1 sene içerisinde cinsel ilişkiye girmediği takdirde izin var)^[10]^[11]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Estonya'da LGBT ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Estonian government approves draft same-sex marriage act". ERR News (İngilizce). 15 Mayıs 2023. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.
^ "Ajalooline otsus: Eesti seadustas samasooliste abielu". ERR News (Estonca). 20 Haziran 2023. 20 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
^ ^a ^b "Rainbow Europe". rainbow-europe.org (İngilizce). 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ "Avaliku arvamuse uuring LGBT teemadel (2017)" (PDF) (Estonca). Estonya İnsan Hakları Merkezi. 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.
^ ^a ^b European Network of Legal Experts in the Non-Discrimination Field, Executive Summary: Estonia Country Report 2010 16 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Report on Homophobia 10 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fundamental Rights Agency, p.28
^ "Riigikohus: Eesti kodaniku samast soost registreeritud elukaaslasele elamisloa mitteandmine on põhiseadusvastane". ERR.ee (Estonca). 21 Haziran 2019. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ "Supreme Court refutes finance minister same-sex marriage recognition claims". err.ee. 3 Temmuz 2019. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ "Nõuded doonorile". Regionaalhaigla Verekeskus. 20 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ "Vereloovutusest". Tartu Ülikooli Kliinikum. Verekeskus. 6 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[:13-1] "Estonian government approves draft same-sex marriage act". ERR News (İngilizce). 15 Mayıs 2023. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2023.

[:15-2] "Ajalooline otsus: Eesti seadustas samasooliste abielu". ERR News (Estonca). 20 Haziran 2023. 20 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.

[rainboweurope-3] "Rainbow Europe". rainbow-europe.org (İngilizce). 5 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[ehrc-4] "Avaliku arvamuse uuring LGBT teemadel (2017)" (PDF) (Estonca). Estonya İnsan Hakları Merkezi. 16 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.

[countryreport2010-6] European Network of Legal Experts in the Non-Discrimination Field, Executive Summary: Estonia Country Report 2010 16 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[7] Report on Homophobia 10 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fundamental Rights Agency, p.28

[8] "Riigikohus: Eesti kodaniku samast soost registreeritud elukaaslasele elamisloa mitteandmine on põhiseadusvastane". ERR.ee (Estonca). 21 Haziran 2019. 21 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[9] "Supreme Court refutes finance minister same-sex marriage recognition claims". err.ee. 3 Temmuz 2019. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[10] "Nõuded doonorile". Regionaalhaigla Verekeskus. 20 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[11] "Vereloovutusest". Tartu Ülikooli Kliinikum. Verekeskus. 6 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

g t d Avrupa'da LGBT hakları
Egemen devletler	Almanya Andorra Arnavutluk Avusturya Azerbaycan Belarus Belçika Birleşik Krallık Bosna-Hersek Bulgaristan Çekya Danimarka Ermenistan Estonya Finlandiya Fransa Gürcistan Hırvatistan Hollanda İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya İzlanda Karadağ Kazakistan Kıbrıs Cumhuriyeti Kuzey Makedonya Letonya Lihtenştayn Litvanya Lüksemburg Macaristan Malta Moldova Monako Norveç Polonya Portekiz Romanya Rusya San Marino Sırbistan Slovakya Slovenya Türkiye Ukrayna Yunanistan
Sınırlı tanınmış olan devletler	Abhazya Güney Osetya Kosova Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Transdinyester
Bağımlı ve diğer bölgeler	Åland Aynoroz Cebelitarık Faroe Adaları Gagavuzya Guernsey Jersey Man Adası Svalbard

Estonya'da LGBT hakları nedir?, Estonya'da LGBT hakları anlamı nedir?, Estonya'da LGBT hakları ne demektir?