Ergen hamileliği olarak da bilinen genç gebelik, WHO'ya göre 20 yaşın altındaki bir kadında gebeliktir, ancak kimilerince 18 veya 17 yaşın altı da genç gebelik olarak sayılabilir.^[1] Hamilelik, ilk adet döneminden (menarş) önce olabilen ancak genellikle adetlerin başlamasından sonra ortaya çıkan yumurtlamanın başlamasından sonra cinsel ilişki ile ortaya çıkabilir.^[2] İyi beslenmiş kadınlarda ilk regl genellikle 12-13 yaş civarında gerçekleşir.^[3]

Hamile ergenler, diğer kadınlarla aynı hamilelikle ilgili sorunların çoğuyla karşı karşıyadır. Sağlıklı bir hamileliği sürdürmek veya doğum yapmak için fiziksel olarak tam gelişmiş olmadıkları için 15 yaşın altındakiler için ek endişeler vardır.^[4] 15-19 yaş arası kadınlar için riskler, yaşın biyolojik etkilerinden çok sosyoekonomik faktörlerle ilişkilidir.^[5] Düşük doğum ağırlığı, erken doğum, anemi ve preeklampsi riskleri fazladır.^[6][7]

Ergenlik çağındaki gebelikler, düşük eğitim seviyeleri ve yoksulluk dahil olmak üzere sosyal sorunlarla ilişkilidir. Gelişmiş ülkelerde ergenlik dönemindeki hamilelik genellikle evlilik dışıdır ve sıklıkla sosyal bir damgalama ile ilişkilendirilir.^[8] Gelişmekte olan ülkelerde ergenlik dönemindeki gebelikler genellikle evlilik içinde gerçekleşir ve yarısı planlıdır. Ancak bu toplumlarda erken gebelik, yetersiz beslenme ve yetersiz sağlık bakımıyla birleşerek tıbbi sorunlara neden olabilir. Birlikte kullanıldığında, eğitim müdahaleleri ve doğum kontrolüne erişim, istenmeyen genç gebelikleri azaltabilir.^[9][10]

2015 yılında, her 1000 kadından 47'si 20 yaşın altında çocuk sahibi oldu.^[11] Oranlar Afrika'da daha yüksek ve Asya'da daha düşüktü.^[11] Gelişmekte olan ülkelerde, her yıl 16 yaşın altındaki yaklaşık 2,5 milyon kadın ve 15 ila 19 yaşındaki 16 milyon kadın çocuk sahibidir.^[11] Kırsal kesimde ergen hamileliği, kentsel alanlardan daha yaygındır. Dünya çapında, hamilelikle ilgili problemler, 15 ila 19 yaş arasındaki kadınlar arasında en yaygın ölüm nedenidir.^[11]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ergenlik dönemindeki hamilelik (normalde 16 ve 19 yaşları arasındaki kızları içeren gebeliklerle), önceki yüzyıllarda çok daha normaldi ve 20. yüzyılda gelişmiş ülkelerde yaygındı. 1950'lerin başında doğan Norveçli kadınların yaklaşık dörtte biri 1970'lerin başında genç anne oldu. Bununla birlikte, oranlar 20. yüzyılın zirvesinden bu yana gelişmiş dünya genelinde istikrarlı bir şekilde düştü. 1970'lerin sonlarında Norveç'te doğanlar arasında %10'dan azı genç anne oldu ve o zamandan beri oranlar düştü.^[12][13]

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu'na (UNFPA) göre, "18 yaşından küçük kız çocukları arasındaki gebeliklerin onarılamaz sonuçları vardır. Cinsel sağlık ve üreme sağlığı açısından hayati tehlike oluşturan sonuçlarıyla kadınların haklarını ihlal ediyor ve özellikle yoksulluk döngüsünün sürdürülmesinde topluluklar için yüksek kalkınma maliyetleri oluşturuyor.”^[14] Düşük ve orta gelirli ülkelerde 15 yaşın altındaki kız çocuklarında anne ölümü riski, yirmili yaşlardaki kadınlara göre daha yüksektir.^[14] Genç yaştaki hamilelik aynı zamanda kadınların eğitimini ve gelir potansiyelini de etkiler, çünkü birçoğu okulu bırakmak zorunda kalır ve bu da gelecekteki ekonomik beklentileri tehdit eder.^[15]

Genç yaşta hamilelik, genç kadınları sağlık sorunları, ekonomik, sosyal ve finansal sorunlar açısından risk altına sokmaktadır.^[16][17][17]

Risk faktörleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadınların genç yaşta evlenmelerinin "geleneksel" olduğu ve mümkün olan en kısa sürede çocuk sahibi olmaya teşvik edildiği toplumlarda genç yaşta gebelik oranları daha yüksektir. Örneğin, bazı Sahra altı Afrika ülkelerinde erken gebelik, genç kadının doğurganlığının kanıtı olduğu için genellikle bir nimet olarak görülür.^[18] Genç yaşta evliliklerin yaygın olduğu ülkelerde daha yüksek düzeyde genç gebelikler yaşanmaktadır. Hindistan alt kıtasında, erken evlilik ve hamilelik, geleneksel kırsal topluluklarda şehirlerden daha yaygındır.^[19] Pek çok gence doğum kontrol yöntemleri ve hazır olmadan önce seks yapmaya zorlayan yaşıtlarıyla nasıl başa çıkılacağı öğretilmemektedir. Birçok hamile genç, cinselliğin temel gerçekleri hakkında hiçbir bilgiye sahip değildir.^[20]

Ekonomik teşvikler de çocuk sahibi olma kararını etkiler. Çocukların erken yaşta çalıştırıldığı toplumlarda, çok çocuk sahibi olmak ekonomik açıdan caziptir.^[21]

Pek çok gelişmiş ülke gibi genç yaşta evliliğinin daha az yaygın olduğu toplumlarda, ilk cinsel ilişkinin yaşının küçük olması ve doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması (veya tutarsız ve/veya yanlış kullanımı; başarısızlık oranı yüksek bir yöntemin kullanılması da sorun) genç gebelikte faktörler olabilir.^[22][23] Gelişmiş dünyadaki çoğu genç hamilelik planlanmamış gibi görünüyor.^[23][24] Birçok Batılı ülke, planlanmamış gebelikleri ve CYBE'leri azaltmak için cinsel eğitim programları oluşturmuştur. Doğum yapan gençlerin düşük olduğu ülkeler, gençler arasında cinsel ilişkileri kabul etmekte ve cinsellik hakkında kapsamlı ve dengeli bilgi sağlamaktadır.^[25]

Romanlar arasında genç yaşta gebelikler yaygındır çünkü daha erken evlenirler.^[26]

Diğer aile üyeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Genç hamilelik ve annelik küçük kardeşleri etkileyebilir. Bir araştırma, genç annelerin küçük kız kardeşlerinin eğitim ve istihdamın önemini vurgulama olasılıklarının daha düşük olduğunu ve insan cinsel davranışlarını, ebeveynliği ve evliliği daha genç yaşlarda kabul etme olasılıklarının daha yüksek olduğunu buldu.^[27] 2011'de Norveç'te yapılan bir araştırma, ablanın gençken bir bebeği olursa, küçük bir kız kardeşin genç bir hamilelik geçirme olasılığının 1:5'ten 2:5'e çıktığını buldu.^[28]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]