Emilia Plater

Emilia Plater
Doğum	13 Kasım 1806; Vilnius, Rus İmparatorluğu
Ölüm	23 Aralık 1831 (25 yaşında); Justianowo, Polonya Kongre Krallığı
Defin yeri	Kapčiamiestis
Bağlılığı	Polonya
Hizmet yılları	1830
Rütbesi	Yüzbaşı
Çatışma/savaşları	Kasım Ayaklanması

Emilia Plater (Litvanca: Emilija Pliaterytė; 13 Kasım 1806 - 23 Aralık 1831), parçalanmış Lehistan-Litvanya Birliği topraklarından bir asil ve devrimci.^[1]^[2]^[3]^[4] Yurtsever olarak yetiştirilen Plater, 1830'daki Kasım Ayaklanması'nda savaştı ve Polonyalı isyancılar arasında yüzbaşı rütbesine yükseldi. Ayaklanmanın sonuna doğru hastalandı ve öldü.

Büyük çarpışmalara katılmamasına rağmen, Plater'in öyküsü halka geniş çapta duyuruldu ve bir dizi sanat ve edebiyat çalışmasına esin kaynağı oldu. Plater, eskiden Lehistan-Litvanya Birliği'nin bir parçası olan Polonya ve Litvanya'da ulusal kahraman ilan edildi. Polonyalı sanatçılar ve Polonya halkı tarafından ulusal amaçlar için savaşan kadınların sembolü olarak kabul edilmektedir. Çoğu zaman Litvanyalı Jeanne d'Arc takma adıyla anılmaktadır.^[5]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Emilia Plater, Vilnius'ta Leh-Litvan bir ailenin kızı olarak doğdu.^[6] Kökenleri Vestfalya'ya dayanan Plater ailesi, tamamen Polonyalılaşmıştır.^[7] Ailenin çoğu 15. yüzyılda Livonya'ya ve daha sonra Litvanya'ya taşındı.^[6] Emilia Plater; Leh, Leh-Litvan veya Litvan olarak tanımlanmaktadır.^[8]^[9]^[10]^[11]

Plater'in babası Franciszek Ksawery Plater ve annesi Anna von der Mohl (Anna z Mohlów), 1815'te Plater dokuz yaşındayken boşandı.^[12] Plater, Michał Plater-Zyberk ve Izabela Helena Syberg zu Wischling adlı uzak akrabaları tarafından Livonya Dükalığı'na (günümüzde Letonya) bağlı Daugavpils (Dźwina) yakınlarındaki Līksna'da bulunan bir evde büyütüldü.^[12] İyi bir eğitim alan Plater, Tadeusz Kościuszko ve Prens Józef Poniatowski'nin çabalarını takdir etmekteydi.^[13] Johann Wolfgang von Goethe ve Friedrich Schiller hayranıydı ve eserlerini Almanca orijinallerinden okuyabilmekteydi. Polonya tarihine değer verilen bir çevrede yetiştirildi ve edebi kahramanları arasında Prenses Wanda ve Adam Mickiewicz'in Grażyna şiiri yer almaktaydı.^[12] Plater ayrıca Yunan İsyanı'nın kadın sembollerinden Laskarina Bouboulina,^[12] Polonyalı savaşçı Anna Dorota Chrzanowska^[12] ve Jeanne d'Arc hayranıydı.^[13] Bunların yanında 19. yüzyılın başlarında aristokrat ailelerin kızları arasında yaygın olmayan binicilik ve atıcılıkla uğraşmaktaydı.^[12] Ayrıca Ruten ve Beyaz Rus folkloru ile ilgilenmekteydi.^[12] Filaret Derneği üyesi arkadaşları ve bağlantıları vardı.^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Robin Morgan (1 Kasım 1996). Sisterhood is Global: The International Women's Movement Anthology. Feminist Press. s. 559. ISBN 978-1-55861-160-3. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.
^ "Litwa: przewodnik", Tomasz Krzywicki, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 196
^ "W pamięci potomnych". 4 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018.
^ Shastouski, K. "Grób Emilii Broel-Plater - wieś Kopciowo okręg olicki". 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.
^ Plikūnė, Dalia. "Lietuviškoji Žana d'Ark – grafaitė, atsisakiusi tekėti už caro generolo ir pasirinkusi visai kitą gyvenimo kelią". DELFI.lt. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2017.
^ ^a ^b Jerzy Jan Lerski (1996). Historical dictionary of Poland, 966-1945. Greenwood Publishing Group. s. 444. ISBN 978-0-313-26007-0. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2011.
^ Heart of Europe. Oxford University Press. ss. 248-249. ISBN 978-0-19-164713-0. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2012.
^ Ethnologia Europaea, Vol.21-22, 1991 p.132
^ Szymon Konarski (1967). Materiały do biografii: genealogii i heraldyki polskiej. Paris. s. 215.
^ Mary Fleming Zirin (2007). Russia, the non-Russian peoples of the Russian Federation, and the successor states of the Soviet Union. M.E. Sharpe. s. 695. ISBN 978-0-7656-0737-9. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2011.
^ Suzanne LaFont (Ağustos 1998). Women in transition: voices from Lithuania. SUNY Press. s. 29. ISBN 978-0-7914-3811-4. 2 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2011.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stefan Kieniewicz, Emilia Plater, Polski Słownik Biograficzny, Tom XXVII, Zakład Narodowy Imenia Ossolińskich I Wydawnictwo Polskieh Akademii Nauk, 1983, p.652
^ ^a ^b Ellen Berry (1 Temmuz 1995). Genders 22: Postcommunism and the Body Politic. NYU Press. s. 71. ISBN 978-0-8147-1248-1. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Emilia Plater'in mektubu

[international-1] Robin Morgan (1 Kasım 1996). Sisterhood is Global: The International Women's Movement Anthology. Feminist Press. s. 559. ISBN 978-1-55861-160-3. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.

[2] "Litwa: przewodnik", Tomasz Krzywicki, Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2005, s. 196

[3] "W pamięci potomnych". 4 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2018.

[4] Shastouski, K. "Grób Emilii Broel-Plater - wieś Kopciowo okręg olicki". 14 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Kasım 2016.

[5] Plikūnė, Dalia. "Lietuviškoji Žana d'Ark – grafaitė, atsisakiusi tekėti už caro generolo ir pasirinkusi visai kitą gyvenimo kelią". DELFI.lt. 23 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2017.

[lerski-6] Jerzy Jan Lerski (1996). Historical dictionary of Poland, 966-1945. Greenwood Publishing Group. s. 444. ISBN 978-0-313-26007-0. 12 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2011.

[Heart_of_Europe-7] Heart of Europe. Oxford University Press. ss. 248-249. ISBN 978-0-19-164713-0. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2012.

[ethnologia-8] Ethnologia Europaea, Vol.21-22, 1991 p.132

[genealogii-9] Szymon Konarski (1967). Materiały do biografii: genealogii i heraldyki polskiej. Paris. s. 215.

[Zirin2007-10] Mary Fleming Zirin (2007). Russia, the non-Russian peoples of the Russian Federation, and the successor states of the Soviet Union. M.E. Sharpe. s. 695. ISBN 978-0-7656-0737-9. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2011.

[LaFont1998-11] Suzanne LaFont (Ağustos 1998). Women in transition: voices from Lithuania. SUNY Press. s. 29. ISBN 978-0-7914-3811-4. 2 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2011.

[psb652-12] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Stefan Kieniewicz, Emilia Plater, Polski Słownik Biograficzny, Tom XXVII, Zakład Narodowy Imenia Ossolińskich I Wydawnictwo Polskieh Akademii Nauk, 1983, p.652

[Berry1995-13] Ellen Berry (1 Temmuz 1995). Genders 22: Postcommunism and the Body Politic. NYU Press. s. 71. ISBN 978-0-8147-1248-1. 26 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Emilia Plater nedir?, Emilia Plater anlamı nedir?, Emilia Plater ne demektir?