Ellis Ashmead Bartlett

Ellis Ashmead Bartlett (11 Şubat 1881 - 4 Mayıs 1931) Britanya İmparatorluk Nişanı sahibi İngiliz savaş muhabiri. I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Savaşı sırasında görev yapmıştır. Cepheden yazdığı haber ve değerlendirmelerle ANZAC efsanesinin doğmasına öncülük etmiştir.^[1] Ayrıca savaşın yürütülüş tarzına dair yazdığı eleştirel yazılar sayesinde Britanya Ordusu komutanlarından Ian Hamilton'un görevden alınmasında ve İngiliz birliklerinin Gelibolu'ndan ayrılmasında rol oynamıştır.

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

1881 yılında doğan Ellis'in babası Muhafazakâr Parti milletvekili Sir Ellis Ashmead Bartlett idi. Ellis, seçkin ailelerin çocuklarının okuduğu Marlborough Kolejinde eğitim gördükten sonra orduya yazılır. Bedfordshire Alayı bünyesinde II. Boer Savaşına katılır. 1902 yılında avukatlık yapmaya başlar. İki yıl avukat olarak çalıştıktan sonra Rus-Japon Savaşında savaş muhabirliği yapmak üzere Mançurya'ya gider. Buradaki gözlemlerini Port Arthur: The Siege and Capitulation adlı kitapta yayınlar.

Savaş muhabirliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Ellis, Balkan Savaşları ve sonrasında I. Dünya Savaşı sırasında yoğun olarak savaş muhabirliği yapmıştır. Ellis, The Daily Telegraph için 25 Nisan 1915 tarihinde gerçekleştirilen Anzak Koyu çıkartmasını okurları için kaleme alır. Orduyla beraber hareket eden Ellis, doğrudan cepheden yaptığı canlı, renkli ve eleştiri içeren gerçekçi anlatımlarıyla cephedeki diğer muhabirlerden ayrılır. Özellikle yoğun ateş altında ANZAK birliklerinin cesur harekâtlarının anlatımı Britanyalı okurlar arasında ANZAK efsanesinin doğmasına yol açmıştır. 27 Mayıs 1915 tarihinde Arıburnu açıklarındaki HMS Majestic savaş gemisinde bulunurken geminin Almanya İmparatorluğu donanmasına bağlı U-21 denizaltısı tarafından torpidolanması sonucu gemi batmış, Ellis olaydan yaralanmadan kurtulduysa da tüm ekipmanını yitirmiştir. Savaşın ilerleyen dönemlerindeki anlatımlarında özellikle İngiliz komuta heyetinin yetersizliklerini ve başarısızlıklarının bedelini dile getiren Ellis, doğrudan Londra'ya giderek cephede gördüklerini Sömürgelerden sorumlu BakanBonar Law, Deniz Kuvvetlerinden sorumlu Bakan Winston Churchill, Churchill'in yerine aynı göreve gelen Arthur Balfour, Başbakan Herbert Henry Asquith, Savaş Bakanı Horatio Herbert Kitchener gibi üst düzey devlet adamı ve siyasetçilere rapor eder. Yeniden Çanakkale Savaşı'na döner. Ağustos ayındaki Sarı Bayır Harekâtı sırasındaki karmaşayı ve Osmanlı İmparatorluğunun güçlü karşı taarruzunu okuyucularına aktarır. Bu dönemde edindiği bir kamera sayesinde film çekimi yapmaya da çalışmıştır. Yazdığı ağır eleştiriler nedeniyle geri çağrılan Ellis, Londra'ya döndüğünde devlet sansürünü aşmak için yazılarını röportaj şeklinde kaleme almış ve 17 Ekim günü The Times ve Daily Mail gibi yüksek tirajlı gazetelerin yanı sıra Avustralya gazetelerinde de basılmasını sağlamıştır.

Gelibolu sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Geçim sıkıntısı çekmekte olan Ellis, ücret karşılığında konuşmalar yapmış, Fransa'daki Batı Cephesi muharebelerinde savaş muhabirliği yapmıştır. Komünizm karşıtı bir yönelimi olan Ellis savaşın ardından Çarlık Rusya'sındaki Ekim Devrimi'nin etkisiyle Macaristan'da kurulan Macaristan Sovyet Cumhuriyetine karşı savaşmıştır. 1926 yılından sonra The Daily Telegraph için Britanya Hindistanı muhabirliği yapmış, bağımsızlık için mücadele veren Mahatma Gandhi'yi şiddetle yeren yazılar kaleme almıştır. 1931 yılında Portekiz'in başkenti Lizbon'da ölmüştür.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Öne çıkan bazı eserleri şunlardır:^[1]

Port Arthur, the Siege and Capitulation, William Blackwood & sons, 1906
The Passing of The Shereefian Empire, Edinburgh ve Londra, William Blackwood & sons, 1910
The Tragedy of Central Europe, Londra, Thornton Butterworth Ltd., 1923
Uncensored Dardanelles, 1928
The Riddle of Russia, Daily Telegraph için 22 yazılık seri, 22 Ocak - 20 Şubat 1929.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Archive.org sitesindeki Ellis Ashmead Bartlett maddesi ve eserleri (İngilizce) 28 Temmuz 2021 tarihinde erişilmiştir

[int-1] Archive.org sitesindeki Ellis Ashmead Bartlett maddesi ve eserleri (İngilizce) 28 Temmuz 2021 tarihinde erişilmiştir

[1]

Ellis Ashmead Bartlett nedir?, Ellis Ashmead Bartlett anlamı nedir?, Ellis Ashmead Bartlett ne demektir?