Doña Barbara

Kapak resmi
Yazar	Rómulo Gallegos
Ülke	İspanya (basım) Venezuela (konu ve yazar)
Dil	İspanyolca
Tür	Roman
Yayım	Şubat 1929
Yayımcı	Editorial Araluce
Sayfa	395

Doña Bárbara, Venezuelalı yazar Rómulo Gallegos'un 1929 tarihli romanı.^[1] Kitap 1974 yılında Donald Shaw tarafından "muhtemelen en çok tanınan Latin Amerika romanı" olarak tanımlanmıştı.^[2]

Bu bölgeci roman, medeniyet ile kırsal çevreler ve bu bölge sakinlerinin barbar yönleri arasındaki çatışmayı ele alır. Üçüncü şahıs anlatımıyla yazılan eser, yerel dil ve bölgeciliği edebi anlatımla birlikte kullanarak, ana meseleyi daha görünür ve somut bir hâle getirir. Kitap, Venezuela edebiyatının başyapıtlarından biri ve bir Latin Amerika edebiyatı klasiği olarak kabul edilmektir. Doña Bárbara, Venezuela ovalarındaki insanların psikolojik değerlendirmesini ortaya koyar:^[3] talihsiz durumların kurbanları ancak aynı zamanda güçlü ve cesurlar.

Yayımlanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Gallegos kitabını yazarken malzeme toplamak için çıktığı ilk yolculuk 1927 Paskalya'sında, Venezula'nın orta kesimindeki Apure'de bulunan Llanos'aydı;^[4] burada San Fernando de Apure yakınlarındaki bir çiftlikte kaldı.^[2] Bir önceki kitabı La Trepadora çok beğenilmişti.^[4] Çiftlikte yerel deyimler, görüntü ve günlük hayat hakkında birçok detaya hakim oldu ve tanıştığı gerçek insanlardan ilham aldı; Doña Bárbara karakteri de, en azından belli bir oranda, yerel halkın toprak sahiplerinden Doña Pancha'ya dayanmıştır.^[4] Kitapta geçen elli yer isminin yarından fazlası bölgede kolayca bulunabilmekte, kalanların çoğu da biraz daha çabayla yine gerçek yerlerle ilişkilendirilebilmektedir.^[4]

Yazarın Caracas dönüşünden sonraki bir ay içinde, ortaya çıkan roman La Coronela'ya ait ilk sayfalar basılmıştı.^[4] Ancak kitabın adından ve basımı yapılan bölümden memnun kalmayan Gallegos basımı durdurdu.^[4] Ardından karısını bir ameliyat için İtalya'nın Bologna kentine götürdü. Tekrar roman metnine döndüğünde ciddi değişiklikler yaparak, daha iyi bir isim bulmuştu: Doña Bárbara.^[4] Kitap ilk olarak Editorial Araluce tarafından Şubat 1929'da İspanya'nın Barselona şehrinde yayımlandı.^[5][6] Ocak 1930'daki ikinci basımında önemli farklılıklar vardı;^[5] Gallegos toplamı 20.000 kelimelik beş bölüm eklemiş, bölüm sıralamasıyla oynamış ve birçok başka düzenleme yapmıştı. Venezuelalı yazar, 1954'te eserinden tam olarak tatmin olana kadar, bu değişikliklerine devam etti.^[6]

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Roman dünya çapında beğeniyle karşılanmıştı. Gallegos'un Llanos'taki araştırması sadece sekiz gün sürmüş olsa da,^[4] Venezuela'nın bu bölgesini bilen hemen herkes, eserin sahiciliğine vurgu yapmış, Gallegos orada doğmuş değilse bile, mutlaka onları yakından tanıdığına ikna olmuştu.^[4]

Tarihi bağlam[değiştir | kaynağı değiştir]

Venezuela 1920'lerde Juan Vicente Gómez'in baskıcı rejimiyle yönetiliyordu. Gómez iktidarı 20. yüzyılın başlarında keşfedilen petrolle gelen zenginliği yaşamış, bunu modern altyapı inşasında kullanmış ve caudillismo dönemini bitirerek, ülkeyi ilk kez tamamen bir araya toplamıştı.

Konu[değiştir | kaynağı değiştir]

Venezuela Merkez Üniversitesi'nden avukat olarak mezun olan Santos Luzardo, satışını yapmak için babasının Apure ovalarındaki topraklarına döner ancak buranın despot bir kadın olan, adam yiyici olarak da bilinen, Doña Bárbara tarafından yönetildiğini öğrenince vazgeçer. Bárbara'nın arzularını tatmin ve güç elde etmek için şeytani varlıklarla anlaştığı ve cazibesini kullanarak insanları baştan çıkardığı söylenmektedir.

Kuzeni Lorenzo Barquero ile tanışan Santos Luzardo, onun da böyle bir kadının kurbanı olduğunu, kadınının Lorenzo'yu borca batık hâlde kızı Marisela'yla bıraktığını ve kızın kısa sürede başıboş, aylak bir insana dönüştüğünü öğrenir. Lorenzo berbat bir evde sefalet içinde yaşamakta, sürekli bir sarhoşluk içinde kendini tüketmektedir.

Doña Bárbara, Santos Luzardo'ya aşık olur ve bir iç çatışma yaşadıktan sonra şeytani yöntemlerini terkeder. Diğer tarafta Luzardo, avareliği terkeden ve artık kendi gözetiminde yaşayan Marisela'dan etkilenmiştir.

Roman Doña Bárbara'nın "yenilgisiyle" biter. Ne toprakları ne de Luzardo'nun kalbini elde edebilen kadın, sonunda belirsiz bir yere taşınır.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Santos Luzardo: Medeniyeti ve ilerlemeyi temsil eder. İyi düzeyde bir ova insanı olduğu gibi aynı zamanda Venezuela Merkez Üniversitesi mezunu bir avukattır. Psikolojik derinliği yüksek olan Luzardo, öncelikle iyi biridir.
• Doña Bárbara Guaimarán: Barbarlığı temsil eder, Luzardo'nun antitezidir. Keyfi, şiddete meyilli, çıkarcı, hin, garip istekleri olan bir kadındır. Ancak duygulardan tamamen yoksun değildir; Santos Luzardo onda var olan duyguları yoğun bir şekilde ortaya çıkarır. Çelişkili davranışları, çevresinin vahşi karakterini yansıtmaktadır. Hareketleri, çocukluğunda yaşadığı travmaya, yüksek düzeyli tacize karşı bir tepkidir.
• Marisela: Medeniyetin şekillendirebileceği güzel hammaddeyi temsil eder. Sevgisiz bir birliktelikten doğmuş, Luzardo tarafından düşkün bir hâlden kurtarılmıştır.
• Lorenzo Barquero: Hayatı şanssızlıklar ve kötülüklerle mahvolmuş bir yetimdir.
• Míster Danger: Yabancıların Venezuelalılara karşı beslediği aşağılama duygusunu temsil eder. Doña Bárbara'nın yardakçısıdır.
• Juan Primito: Ova insanının batıl inançlarını ve pagan inanışlarını temsil eder.

Uyarlamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Doña Bárbara (film, 1943)
• Doña Bárbara (Venevisión TV dizisi) (1967-68)
• Doña Bárbara (RCTV TV dizisi) (1975)
• Doña Bárbara (film, 1998)
• Doña Barbara (2008-2009 Telemundo dizisi)
• Isaac Chocrón'un, Caroline Lloyd operası için yazdığı Doña Bárbara uyarlaması, ilk sahnelenme Caracas, 1967
• La Doña (Telemundo, 2016)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Englekirk, John E., "Doña Bárbara, Legend of the Llano", Hispania, 31(3), Ağustos 1948, s 259–270
• Shaw, Donald, "Gallegos' Revision of Doña Bárbara 1929-30, Hispanic Review 42(3), Yaz 1974, s 265–278