Die Tageszeitung, (Kendi yazı şekliyle die tageszeitung; çoğu zaman kısaltımı "taz" olarak anılan, Türkçe; Gündelik gazete anlamında), Almanya'da yayımlanan, günlük tirajı 50 bin civarında olan, ulusal çapta çıkan altı günlük gazeteden biridir. Gazetenin merkezi Berlin kentinde bulunmaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Gazete, 1978 yılında Alman Sonbaharı'nın etkisi altında kurulmuş, 17 Nisan 1979 tarihiyle düzenli yayın hayatına geçmiştir.^[1] taz, kuruluşundan bu yana asla herhangi bir büyük medya şirketine veya başka bir sermaye grubuna dahil olmamıştır. Hatta reklam gelir hep düşük olmuş, tümüyle abonelik ve satışlarla hayatta kalmıştır.^[1]

taz'ın Yeşiller Partisiyle hiçbir zaman bir organik bağı olmamışsa da, Yeşillerle dönem dönem kapışmalar yaşansa da, her iki kurum aynı dönem aynı ortamdan çıkmış, aynı siyasi ilkeler ve hedefler etrafında toplanmış aktivistlikten gelerek benzer bir profesyonelleşme ve kurumsallaşma süreci yasamıştır.

Yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

O zamana kadar gazetenin sahibi bir dernek iken, 1991 yılında kooperatif kurulmuş, okurlar gazeteyi satın almalarına teşvik edilmiştir. 2017 yılında kooperatif 15 bin üzerinde üyeye ulaşmıştır; kooperatif yapısı gereği her bir üye yatırım miktarına bakmaksızın tek oy hakkına sahiptir. Böylelikle gazete, ilk kuruluş yıllarındaki katılımcı ruhu önemli ölçüde muhafaza edebilmiştir. İlk 13 yılından farklı olarak Genel Yayın Yönetmeni, bölüm ve masa şefleri ve idari müdür ve amirler, yönetim kurulu üyeleri artık mevcut ise de, tüm yetkili mertebeler dolaylı şekilde ve doğrudan çalışanlar tarafından seçime dayanmaktadır; halen nihayetinde son söz sahibi çalışanlarıdır.^[1]

Öyle ki, 1991'de Genel Yayın Yönetmenliği getirildikten sonra bile bu koltuğa oturan kimse bir-iki yıl içinde ve çoğu zaman çalışanların talebi üzere istifa etmek zorunda kalmıştır. Ancak 1998 yılında on sene önce haber editörü olarak başlayan Bascha Mika, on bir yıl boyunca bu görevi yürütmüştür; bu süre zarfında “Almanya'nın yazılı basında tek kadın Genel Yayın Yönetmeni” unvanını taşımıştır. 2009'da yerine geçen Ines Pohl, ilk zamanda aynı unvanı taşımıştır.^[2] Daha sonra Andreas Rüttenauer ile birlikte Eş Genel Yayın Yönetmeni olarak yönetmesinden sonra Eylül 2015'ten itibaren görevin tek başına Goerg Loewisch'e devredilmesiyle taz 17 senelik bir dönemden sonra yine sadece bir erkek tarafından yönetilmektedir.^[3]

Bundan bağımsız olarak taz çalışanlarının kendilerine verdikleri tüzükte belirtilen hedeflerden biri, gazetenin tüm birim ve yönetim kadrolarında en az yüzde ellilik kadın payı sağlanana kadar gazeteye kadro alınırken kadın adaylarına öncelik tanınmasıdır.^[4]

1980 yılından beri Berlin için özel ek çıkmaktadır. Berlin Duvarı'nın yıkılmasının ardından 1990 yılından itibaren “taz ddr” adıyla merkezden bağımsız bir gazete yayın hayatına girmiş fakat iki yıl dolmadan iki gazete birleştirilmiştir.^[5] Yine 1980'lerde başlayan Hamburg ve Bremen ekleri 2003 yılında “taz.nord” (“taz.kuzey”) olarak birleştirilmiş;^[6] “taz.nrw” ismindeki Kuzey Ren-Vestfalya eki ise on senelik yayından 2007 yılında kapatılmıştır.^[7]

İnternet yayımcılığı[değiştir | kaynağı değiştir]

12 Mayıs 1995'ten itibaren taz, gazetenin bütün içeriğini internete koyarak Almanya'da internet yayımcılığına geçen ilk gazete olmuştur. 1 Temmuz 2007 tarihinden itibaren kâğıt baskıyı bire bir sanal alemde yayımlamaktan öteye geçerek, "taz.de" isminde internet haberciliği yapan bir editör ekibi kurulmuştur.^[8]

Rudi Dutschke Caddesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gazete başlattığı bir kampanyayı 2008 yılında sonuçlandırmış, kendisinin ikamet ettiği eski Checkpoint Charlie geçiş noktasına çok yakın binasının önünde geçen caddenin Almanya’da 1968 öğrenci hareketinin önde gelen kişilerden Rudi Dutschke’nin isminin verilmesini başarmıştır.^[9]

Gazete ekolü[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaklaşık 40 yılık yayın hayatı içinde taz, bir ekol ve ayni zamanda bir okul olmuştur; günümüzde Almanya’nın tüm daha büyük (ve daha fazla maaş ödeyebilen) istinasız tüm yayın kuruluşlarında taz geçmişli gazeteciler çalışmaktadır. bu yüzden taz’a bazen alaylı şekilde bazen de saygıyla “gazetecilik okulu” denir. Bu sıfatı kabullenen taz Panter Vakfı, 2009 yılında bir akademi kurmuş, yeni kuşak gazeteci yetiştirmeye yeltenmiştir.^[10]

Türkçe ek yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Gazete, 2000 yılında isminde Almanca ve Türkçe olarak yayımlanan ve Ömer Erzeren tarafından yönetilen Perşembe isminde bir haftalık ek çıkartmıştır.^[11] Hedef kitlesi Almanya’da yaşayan Türkiye asılı insanların olduğu bu ek, iki yıl sonra kapatılmıştır.

2017 yılının başında ise gazetenin editörlerinden Fatma Aydemir tarafından yönetilen "taz.gazete" altında internet sayfasında Türkçe ve Almanca olarak internet haberciliğini başlamıştır. taz’a göre bu proje, basın özgürlüğünün Türkiye’deki haliyle ilgili: “Otoriter Türk rejimi art arda medya kurumlarını kapatırken biz, yeni, özgür, bağımsız bir medya organı çıkarıyoruz”.^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• taz'ın resmi internet sitesi7 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca)
• taz.gazete projesinin sitesi 6 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Almanca) (Türkçe)
• Gezi dinamikleri Türkiye'nin tageszeitung’ını yaratabilir 6 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., taz yazarı Deniz Yücel ile röportaj, Aysel Sağır, T24, 23 Şubat 2014
• Medya camiasından bir trafik meselesi 7 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Pınar Öğünç, Radikal, 25 Ekim 2008