Dünya'nın enerji bütçesi nedir?, Dünya'nın enerji bütçesi anlamı nedir?, Dünya'nın enerji bütçesi ne demektir?

Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Aralık 2020)

Dünya, giren enerji kazançlarını ve çıkan enerji kayıplarını içeren bir enerji bütçesine sahip fiziksel bir sistem olarak incelenebilir. Gezegenimiz yaklaşık olarak dengededir. Girenlerin toplamı neredeyse çıkanların toplamına eşittir.

Not: Bu şematik resimler sadece net enerji transferini anlatmaktadır. Sera gazlarının etkisini veya herhangi bir değişikliği anlatmamaktadır.

Enerji bütçesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Giren enerji[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya atmosferine giren toplam enerji akısı 174 x 10¹⁵ watt olarak hesaplanır. Bu enerji şunlardan meydana gelir:

güneş radyasyonu (% 99.978, yaklaşık 174 petawatt; ya da diğer bir deyişle 340 W m⁻²)
jeotermal enerji (% 0.013, yaklaşık 23 terawatt; ya da diğer bir deyişle 0.045 W m⁻²)
- Bu, depolanmış ısı ve Dünya'nın iç kısımlarından sızan radyoaktif bozunumdur.
gelgit enerjisi (% 0.002, yaklaşık 3 terawatt; 0.0059 W m⁻²)
- Bu enerji Dünya'nın kütlesiyle yerçekimi alanına sahip Ay ya da Güneş gibi kütlelerin etkileşimiyle üretilir .
fosil yakıt tüketiminden meydana gelen atık ısı (yaklaşık % 0.007, 13 terawatt; 0.025 W m⁻²).

Bu hesaplamalarda ihmal edilmiş küçük çapta enerji kaynakları vardır: uzaydaki termal radyasyon, yıldızlardan gelen ışınlar, güneş rüzgarları. İhmal edilecek kadar küçük olmalarının bilinmesine rağmen, bu her zaman kesin değildir: Joseph Fourier ilk zamanlarda sera etkisinden bahsederken uzaydan gelen radyasyonun önemli olduğunu düşünmüştür. [1]13 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

Çıkan enerji[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya'nın ortalama yansıtabilirliği 0.3'tür. Bu ise giren güneş enerjisinin %30'unun uzaya geri gönderildiği anlamına gelir. %70'i ise kızılötesi olarak emilir. Dünya'nın yansıtabilirliği aydan aya farklılık gösterir, tümünün ortalaması ise 0.3'tür. Boyutsal olarak ise çok değişkendir: Örneğin buzulların yansıtabilirliği yüksek, okyanuslarınki ise düşüktür. Jeotermal ve gelgit enerjisinin etkisi çok küçük olduğundan aşağıdaki hesaplamalarda ihmal edilmiştir.

Öyleyse %30 oranındaki yansıtılan enerji şunlardan oluşur:

%6'sı atmosferden
%20'si bulutlardan
%4'ü yerden (sular ve buzlar dahil)

Dünya'nın bulutlardan, atmosferden ve yerden yaptığı uzun dalga termal ısısal radyasyonu

Geriye kalan 70% oranındaki enerji ise emilir:

%51'lik oran karalar ve sular tarafından şu yollarla emilir:
- %23 atmosfere suyun buharlaşması ile gizli ısı olarak geri iletilir
- %7 ısınıp yükselen havayla atmosfere geri iletilir
- %6 doğrudan uzaya gönderilir
- %15 radyasyonla atmosfere iletilir, sonra uzaya saçılır
%19 atmosfer ve bulutlar tarafından absorbe edilir:
- %16 uzaya geri saçılır
- %3 bulutlara iletilir

Dünya ısıl dengedeyken, % 70 emilen aynı miktar yeniden ışıma yapar:

%64 bulutlar ve atmosfer tarafından
%6 yer tarafından

Antropojenik değişiklik[değiştir | kaynağı değiştir]

Sera gazları emisyonu ve karaların kullanımındaki değişiklikler gibi diğer faktörler enerji bütçesini az ama önemli derecede değiştirir. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) bu etkiyi bilindiği kadarıyla sunar. [2]. Sera gazlarından en çok miktardaki ve en iyi bilineni(CO₂, CH₄, halokarbonlar vb.) toplamda 2.4 W m⁻² bir yükselişe neden olur. Bu miktar toplam giren güneş enerjisinin %1'inden daha azdır, fakat atmosfer ve okyanus sıcaklıklarının yükselmesine katkıda bulunur.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Sera etkisi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Data to produce this graphic was taken from a NASA publication.

"Earth's Energy Budget", Oklahoma Climatological Survey5 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"Earth's Energy Budget" graphic, NASA

Radyasyon

Ana makaleler

İyonlaştırıcı olmayan radyasyon	Akustik radyasyon kuvveti Kızılötesi Görünür Işık Mikrodalga Radyo dalgaları Morötesi
İyonlaştırıcı radyasyon	Alfa parçacığı Arkaplan ışınımı Beta parçacığı Kozmik ışın Gama ışını Fisyon Füzyon Radyoaktivite Nükleer reaktörler Nükleer silahlar Parçacık hızlandırıcılar Radioaktif materyaller X-ray
Dünya'nın enerji bütçesi Elektromanyetik radyasyon Isıl ışınım

Radyasyon ve sağlık

İlgili makaleler

Işık Boyları

Diğer kategoriler: Işınım etkileri, Radyoaktivite ve Radyobiyoloji

İklim değişikliği

Genel bakış
Son iklim değişikliğinin ilişkilendirilmesi İklim sistemi İklim değişikliğinin etkileri İklim değişikliğini hafifletme İklim değişikliği adaptasyonu Ülke ve bölgelere göre iklim değişikliği

Sebepler

Genel bakış	Son iklim değişikliğinin ilişkilendirilmesi Dünya atmosferindeki karbondioksit Ekstrem olay ilişkilendirmesi Sera etkisi İklim değişikliği konusunda bilimsel fikir birliği
Kaynaklar	Sera gazları Karbon hesaplaması Sera gazı emisyonları Tarım Sulak alanlar Fosil yakıt Ormansızlaşma ve iklim değişikliği Arazi kullanımı, arazi kullanım değişikliği ve ormancılık Temsili Konsantrasyon Yolu Paylaşılan Sosyoekonomik Yollar Dünya enerji tüketimi

Tarih
İklim değişikliği biliminin tarihi İklim değişikliği siyasetinin tarihi Svante Arrhenius James Hansen Charles David Keeling Birleşmiş Milletler konferansları İklim değişikliğinde yıllar 2019 2020 2021 2022 2023

Etkiler ve sorunlar

Fiziksel	Ani iklim değişikliği Anoksik olay Arktik metan emisyonları Arktik deniz buzunda azalma Atlantik meridyonel devridaim sirkülasyonu Kuraklık Ekstrem hava olayları Sel Kıyı taşkını Buzulların geri çekilmesi Sıcak hava dalgası Kentsel ısı adası Deniz Okyanuslar Asitlenme Deoksijenasyon Isı içeriği Deniz yüzeyi sıcaklığı Tabakalaşma Sıcaklık Ozon deliği Donmuş toprak çözülmesi İklim sistemindeki devrilme noktaları Deniz seviyesinin yükselmesi Sezon sürünmesi Tropikal siklonlar Su döngüsü Orman yangınları
Flora ve fauna	Ekosistemler Toplu ölüm olayı İstilacı türler Bitki biyoçeşitliliği Deniz yaşamı Karasal hayvanlar Kuşlar İklim değişikliğinden kaynaklanan yok olma riski Orman ölümü
Sosyal etkiler	Tarım Şehirler Çocuklar Engellilik Ekonomik etkiler Balıkçılık Cinsiyet İnsan sağlığı İnsan hakları Yerli halklar Bulaşıcı hastalıklar Ada ülkeleri Ruh sağlığı Göçmen Yoksulluk İklim direnci Risk değerlendirmeleri Güvenlik ve çatışma Kentsel su baskını Kırılganlığı Su kıtlığı Su güvenliği
Ülke ve bölgelere göre	Afrika Amerika Antarktika Kuzey Kutbu Avustralya Karayipler Avrupa Orta Doğu ve Kuzey Afrika Küçük ada ülkeleri Güney Asya Ülkelere göre

Toplum ve iklim değişikliği

Toplum	İş dünyası yanıtları İklim eylemi Ekolojik yas İklim hareketi Okul grevi İklim acil durum bildirgesi İnkâr Yumuşak inkâr Komplo teorisi Tartışmalar Yönetim Adalet Davalar Ulusal Olarak Belirlenen Katkı Politikalar Kamuoyu grüşü Kadınlar
İletişim	Eğitim İklim sarmalı Popüler kültür tasvirleri sanat İklim kurgusu Oyunlar İklim Değişikliği Performans Endeksi İklim krizi (terim) Medya Isınma şeritleri
Uluslararası anlaşmalar	Glasgow İklim Paktı Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi 13 Kyoto Protokolü Paris Anlaşması Paris Anlaşması'nın 6. Maddesi Kapsamındaki İşbirliği Mekanizmaları Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

Hafifletme

Ekonomi ve finans	Karbon bütçesi Karbon kredisi Karbon dengelemesi Altın Standart (karbon dengeleme standardı) Karbon vergisi İklim borcu İklim riski İklim riski sigortası İklim finansmanı İklim değişikliğini hafifletmenin eş faydaları Fosil yakıtların elden çıkarılması Hafifletmenin ekonomisi Emisyon ticareti Karbon emisyon ticareti Yeşil İklim Fonu Düşük karbon ekonomisi
Enerji	Karbondioksitin jeolojik depolanması Enerji değişimi Fosil yakıtların kullanımdan kaldırılması Nükleer enerji Yenilenebilir enerji Sürdürülebilir enerji
Karbon yutaklarının korunması ve iyileştirilmesi	Mavi karbon Karbondioksit giderme Karbondioksitin jeolojik depolanması Karbon tutma Karbon çiftçiliği İklim dostutarım Doğa temelli çözümler Ormansızlaşma ve orman bozulmasından kaynaklanan emisyonların azaltılması Yeniden ağaçlandırma
Kişisel	Karbon nötrlük İklim değişikliği konusunda bireysel eylem Karbon ayak izi Bitki temelli beslenme

Arkaplan ve teori

Ölçümler	Küresel yüzey sıcaklığı Enstrümantal sıcaklık kaydı Uydu ölçümleri
Teori	Yansıtabilirlik Karbon döngüsü Biyolojik pompa Okyanus karbon döngüsü Donmuş toprak karbon döngüsü Karbon yutağı İklim duyarlılığı İklim değişkenliği ve değişiklikleri Bulut geri bildirimi Bulut zorlaması Iris hipotezi Geri bildirimler Dünya'nın enerji bütçesi Küresel ısınma potansiyeli İklim değişikliği üzerindeki sera etkisinin açıklayıcı modeli Yörüngesel zorlama Radyatif zorlama
Araştırma	İklim değişikliği senaryosu İklim modeli Birleştirilmiş Model Karşılaştırma Projesi Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) IPCC Altıncı Değerlendirme Raporu Paleoklimatoloji Paleotempestoloji Solar jeomühendislik

Sözlük •

İndeks •

Kategori