Gallia Savaşı

Gallia Savaşı (Latince: Commentarii de Bello Gallico; Galya Savaşı Üzerine Notlar), Jül Sezar'ın Galya'da savaşlarla geçen dokuz yılını üçüncü şahıs ağzından anlatım tekniği ile aktardığı eseridir.^[1] İlk Türkçe çevirisi Gallia Savaşı adıyla yapılmış olup^[2] zaman zaman Galya Savaşı Hakkında, Galya Savaşı Üzerine ya da Galya'nın Fethi başlığıyla da çevrilir.

Commentarii de Bello Gallico adlı eserinde Jül Sezar, Roma egemenliğine karşı çıkan yerel ordularla savaşarak geçirdiği dokuz yıl boyunca yaptığı savaşları ve yaşadığı entrikaları tasvir eder. Eserde Sezar'ın kastettiği "Galya" bazen Provincia Narbonensis (şimdi Provence) hariç günümüz Fransa ve Belçikasının tamamı ve İsviçresinin bir kısmını kapsar. Bazı durumlarda bahsettiği Galya, Manş Denizi'nden Lugdunum'a (şimdi Lyon) kadar uzanan ve Romalıların Galya olarak adlandırdıkları Kelt topraklarıdır.

Kitap 1. esasen MÖ 58 yılındaki Helvetler Savaşı ile ilgili olmakla beraber tamamen bu konudan bahsetmez. Bu kitapta Sezar Galya ve Helvetlere karşı yürütülen faaliyetlerden bahseder. Sonraki kitaplar sırasıyla Venetler, Akuitanlar, Germenik Halklar ve Bretonlara karşı yapılan savaşlardan; Sezar'ın Britanyayı işgalinden; Galya ayaklanmasından (VII, 4) ve Vercingetorix'in Alesia'da (VII, 89) mağlup edilmesinden bahseder.

Harekâtlar genellikle yaz sonunda erzak ikmali ve kalelerin inşa edilmesiyle başlar ve yıl sonunda Jül Sezar'ın kış karargâhına dönmesi ile sona erer. Sayıları zaman zaman sekize ulaşan Roma lejyonlarından oluşan bir orduya komuta etmiştir. Acelece oluşturulmuş ve yaklaşık 100.000 kişiden oluştuğu iddia edilen düzensiz kabile orduları ile mücadele etmiştir. Savaşların pek çoğu aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu binlerce kabile mensubunun Roma Süvarileri tarafından kovalanması ile sona ermiştir. Örneğin bozguna uğrattığı kabilelerden birinin 53,000 mensubunu hemen köle olarak satmıştır.

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Harekâtın ikinci yılının ardından düşman kabilelerin pek çoğu mağlup edilmiş ve Galya bir dereceye kadar Roma kontrolü altına girmiştir. Bu açıdan bakınca ne eyalete ne de Roma'nın kendine karşı bir tehdit kalmamıştır. Kitap aynı zamanda Roma tarihinin en pahalı seferlerinden birisinin gerekliliğini sorgulayan Sezar'ın politik rakiplerine karşı bir cevap verme niyeti taşır. Sebeplerin pek çoğu abartılmıştır. Bu duruma Kuzey-Batı Galya'da savaşırken Britanyalı paralı askerlerin yerel kabilelere yardım ettiğini iddia etmesi örnek olarak verilebilir.

Eğitimsel kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap yüzyıllar boyunca kibar ve düzgün Latincesi ile övgüler toplamıştır. Tıpkı Yunanca öğrenen öğrencilerin yardımcı kitabı Xenophon'un Anabasis adlı eseri gibi Latince öğrenmek isteyenlerin asıl yardımcı kitabı olmuştur; ilginç bir tesadüf olarak her iki kitap da askeri bir maceranın üçüncü şahıs ağzıyla anlatıldığı eserlerdir.

Aynı zamanda kitap pek çok coğrafi ve tarihi bilgi içerir (Gallia est omnis divisa in partes tres...). Dikkat çekici bazı başlıklar arasında Kelt kostümleri (VI, 13), Kelt dini (VI, 17), Galyalılar ve Germen kabileleri arasında bir karşılaştırma (VI, 24) sayılabilir.

Vorenus ve Pullo[değiştir | kaynağı değiştir]

Commentarii de Bello Gallico 5. Kitap, 44. Bölümde 11. Lejyonda görev yapmakta olan Lucius Vorenus ve Titus Pullo adında iki Romalı Centuriondan bahsedilir. 2005 yılı TV dizisi Rome'da Sezar'ın yükselişi ve düşüşü kurgusal olarak canlandırılmış ve Lucius Vorenus Kevin McKidd, Titus Pullo ise Ray Stevenson tarafından canlandırılmıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Gagarin, Michael (2010). The Oxford encyclopedia of ancient Greece and Rome. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195170726.
^ G.Julius Caesar (Çeviren: Hamit Dereli), (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks^{[ölü/kırık bağlantı]}

Türkçeye çeviriler[değiştir | kaynağı değiştir]

G. Julius Caesar (Çeviren: Hamit Dereli), (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks^{[ölü/kırık bağlantı]}

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Perseus Projesinde: Sezar'ın Galya Savaşı- De Bello Gallico 27 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., W. A. McDevitte ve W. S. Bohn (1869) tarafından Latinceden İngilizceye çevirisi;,(İngilizce), Erisim: 27-11-2008i.
Gutenberg Projesinde:
- Sezar'ın Yorumları (GALYA'da SAVAŞ - İÇ SAVAŞ)24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. W. A. MACDEVITT çevirisi ve THOMAS DE QUINCEY önsözüyle (1915), (İngilizce), 27-11-2008 tarihinde ziyaret edildi.
- De Bello Gallico (Kitaplar I-IV) 9 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Latince metni, Latince, 27-11-2008 tarihinde ziyaret edildi.
W. A. McDevitte ve W. S. Bohn (1869) çevirisi26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., (İngilizce), 27-11-2008 tarihinde ziyaret edildi.
Latince metin25 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Latince, 27-11-2008 tarihinde ziyaret edildi.

[AntikYunanAntikRoma-1] Gagarin, Michael (2010). The Oxford encyclopedia of ancient Greece and Rome. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0195170726.

[ceasardereli-2] G.Julius Caesar (Çeviren: Hamit Dereli), (1942) Gallia Savaşı, İstanbul: Maarif Basımevi (Dünya Edebiyatından Tercümeler - Latin Klasikleri) Googlebooks^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

Commentarii de Bello Gallico nedir?, Commentarii de Bello Gallico anlamı nedir?, Commentarii de Bello Gallico ne demektir?