Carol Gilligan (d. 28 Kasım 1936) en bilinen çalışmaları ahlaki topluluk, ahlaki ilişkiler ve ahlakta belirli özne-nesne problemleri üzerine olan bir Amerikan feminist, ahlak bilimci ve psikolog.

New York Üniversitesi’nde profesör ve Cambridge Üniversitesi’nde misafir profesör olarak çalışmaktadır. Halen Abu Dabi’deki New York Üniversitesi’nde misafir profesör olarak ders vermektedir.1982’de en bilinen çalışması In a Different Voice (Kadının Farklı Sesi)’dir. Özen Ahlakı'nın (ethics of care) kurucusudur. 

Hayatı ve kariyeri [değiştir | kaynağı değiştir]

Carol Gilligan, New York’da Yahudi bir ailede yetişti. Avukat William Friedman ve anaokulu öğretmeni Mabel Caminez’in tek çocuğuydu. Manhattan’ın Yukarı Batı Yakası’ndaki yenilikçi özel bir okul olan Walden Okulu’na gitti. Lisansüstü eğitimi süresince piyano çaldı ve kariyerini modern dansta sürdürdü. Swarthmore Üniversitesi, İngiliz Edebiyatı bölümünden yüksek onur öğrencisi olarak mezun oldu. Radcliffe Üniversitesi’nde klinik psikoloji alanında yüksek lisansını yaptı ve Harvard Üniversitesi’nde sosyal psikoloji alanında doktorasını tamamladı. 1967’de öğretim hayatına Harvard’da başladı ardından 1988’de Harvard Yüksek Lisans Eğitim Okulu’nda kadro aldı. Gilligan, 1992’den 1994’e kadar Cambridge Üniversitesi’nde Pitt Profesörü olarak çalıştı.1997’de Harvard’da Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları’nda Patricia Albjerg Graham’a bahşedilmiş makama getirildi. 

2002’de New York Üniversitesi’ndeki Hukuk Fakültesi ve Eğitim Fakültesi’nde profesör olarak çalışmak üzere Harvard’dan ayrıldı. Ayrıca Cambridge Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Merkezi’nde misafir profesör olarak çalışmaktadır. 

En bilinen çalışması Kadının Farklı Sesi(1982)’nde Gilligan kadın psikolojisi ve kız çocuklarının gelişimi hakkında araştırma yapıp, öğrencileriyle birlikte çalışarak çok sayıda metne yardımcı yazarlık veya editörlük yaptı. “Sisterhood is Pleasurable: A Quiet Revolution in Psychology " makalesini yazarak 2003’te Robin Morgan tarafından düzenlenmiş Sisterhood is Forever: The Women's Anthology for a New Millennium antolojisine katkıda bulundu. Gilligan’ın 2008’de ilk romanı Kyra yayımlandı.Harvard Tıp Fakültesi’nde Şiddet Araştırmaları Merkezi’nin yöneticisi ve tıp doktoru olan James Gilligan ile evlidir.

Psikoloji  [değiştir | kaynağı değiştir]

Gilligan, Lawrence Kohlberg’in ahlaki gelişim aşamaları hakkında çalışmalarıyla onun bu aşamalara yaklaşımına karşı eleştirileriyle tanınır. Kohlberg’in asistanı olmasına karşın, Gilligan, onun ahlaki gelişim aşamaları teorisinin erkek odaklı olup bu teoriye kadınları da dahil etme yetilerini kısıtladığını savundu. Bunun sonucunda Gilligan, kendisinin ahlaki sesler fikrine dayanarak kadınların ahlaki gelişim teorisini ileri sürdü. Gilligan’a göre iki çeşit ahlaki ses vardır; eril ve dişil olan. Eril ses mantıksal ve bireysel olandır ve ahlaki kararların odak noktası insan haklarının korunması ve adaletin sağlandığından emin olunmasıdır. Dişil ses ise daha çok kişiler arası ilişkilerin korunmasına ve diğer insanların dikkate alınmasına önem verir. Bu ses ahlaki karar vermek için bireylerin ihtiyaçlarına odaklanmak anlamına gelen “özen perspektifine” dikkat çeker. Gilligan’a göre, Kohlberg’in ahlaki gelişim aşamaları eril sese önem veriyordu ve seslerdeki uyuşmazlık, bunun kadının ahlaki gelişimine tam olarak uyarlanmasını zorlaştırıyordu. Gilligan, çift cinsiyetlilik ya da erili ve dişili kaynaştırmanın kişinin insan olarak gücünü kavramasının en iyi yolu olduğunu savunur. Gilligan’a ait kadının ahlaki gelişim aşamaları, erkeklerin ve kadınların iş yerlerinde bile ahlaki konuları farklı yöntemlerle ele almasına bir açıklama olarak iş ortamlarında ibraz edilmiştir.

Özen ahlakı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadının Farklı Sesi kitabında Gilligan, Lawrence Kohlberg’in ahlaka karşı hiyerarşik ve prensipli yaklaşımına alternatif olarak kendi “Özen Ahlakı” teorisini ileri sürdü. Kız çocuklarının ve kadınların genel olarak ahlaki yeteneklerini en üst seviyeye taşımadıklarını iddia eden Kohlberg’in aksine Gilligan, kadınların ahlaki sorunlara erkeklerden daha farklı bir şekilde yaklaştıklarını savundu. Gilligan’a göre kadınların ahlakı sorumluluk ve ilişki anlayışına yoğunlaştırılırken, erkeklerin ahlakı bunun yerine haklara ve kurallara bağlı olan adalet ahlakı anlayışına yoğunlaştırılır. Ayrıca kadınlar ahlaki konuları çelişen haklar meselesi olarak görmekten çok çelişen sorumluluk meselesi olarak görmeye meyillidirler. Sonuç olarak kadınlar bu durumu daha bağlamsal ve öyküsel olarak algılarken erkekler daha biçimsel ve kuramsal olarak algılar. Gilligan, farklı ahlaki yaklaşımları “Özen Ahlakı” ve “Adalet Ahlakı” olarak adlandırır ve onları esasen uyumsuz olarak kabul eder. 

Eleştiri[değiştir | kaynağı değiştir]

Carol Gilligan’ın araştırma yöntemleri ve bulgularının nadiren bulunması çoğu bilim insanı ve psikolojik araştırmacı tarafından eleştirilmiştir (örn: Christina Hoff Sommers). Bu, Kadının Farklı Sesi’nin yayımlanmasıyla ilgilidir çünkü çoğu araştırmacı konunun hassas yapısı bakımından gizli tutulmuş bu bulguyu araştırdılar. Ancak bazılarına göre bu bulgu simgesi onun çalışmalarıyla birlikte yinelenen bir hataydı.Jaclyn Friedman gibi diğer feminist bilim insanları Carol Gilligan’ın Özen Ahlakı’nı eleştirel bir şekilde yorumladılar. Jaclyn Friedman’a göre kadınların ve erkeklerin farklı ahlak anlayışları aslında toplumsal beklentilerin bir sonucudur. Erkeklerin ve kadınların ahlak hakkında farklı bir şekilde düşünmelerini beklediğimizden bu yana erkekler ve kadınlar mevcut farklılıklara göre davranıyorlar. Bu nedenle farklı düşünce biçimleri, kadınların ve erkeklerin nasıl davranması gerektiğiyle ilgili beklentilerimiz yoluyla kendini yeniden üreten sosyal olarak inşa edilmiş ikilikler yaratır. 

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1992 - Louisville Üniversitesi - Eğitim alanında Grawemeyer Ödülü. 
• 1996 - Time Dergisi - En etkili 25 Amerikan’dan biri. 
• 1998 - 4. Geleneksel Heinz Ödülleri - İnsanlık Durumu alanında. 

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitaplar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gilligan, Carol (1982). In a Different Voice: Psychological Theory and Women's Development - Kadının Farklı Sesi: Psikolojik Teori ve Kadının Gelişimi. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 9780674445444
• Gilligan, Carol (1989). Mapping the moral domain: a contribution of women's thinking to psychological theory and education. - Ahlaki çevreyi planlamak: Kadınların psikolojik teori ve eğitim hakkında düşüncelerine bir destek. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.  ISBN 9780674548312.
• Gilligan, Carol; ve arkadaşları (1990). Making connections: the relational worlds of adolescent girls at Emma Willard School. - Bağlantılar kurmak: Emma Willard Okulu'ndaki genç kızların bağıntısal dünyaları. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 9780674540415.
• Gilligan, Carol; Brown, Lyn M. (1992). Meeting at the crossroads: women's psychology and girls' development. - Dönüm noktalarında buluşmak: Kadınların psikolojisi ve kızların gelişimi. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 9780674564640.
• Gilligan, Carol; McLean Taylor, Jill; Sullivan, Amy M. (1997). Between voice and silence: women and girls, race and relationships. - Ses ve sessizliğin arasında: Kadın ve kızlar, ırklar ve ilişkiler. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press. ISBN 9780674068797.
• Gilligan, Carol (2002). The birth of pleasure. - Hazzın Doğuşu. New York: Knopf. ISBN 9780679440376.
• Gilligan, Carol (2008). Kyra: a novel. - Kyra: roman. New York: Random House. ISBN 9781400061754.
• Gilligan, Carol; Richards, David A.J. (2009). The deepening darkness: patriarchy, resistance, & democracy's future. - Derinleşen Karanlık: Ataerkillik, direniş ve demokrasinin geleceği. Cambridge New York: Cambridge University Press. ISBN 9780521898980.
• Gilligan, Carol; Gilligan, John (2011). The Scarlet Letter. - Kırmızı Leke. Prime Stage Theatre.

Nathaniel Hawthorne'un Kırmızı Leke romanından uyarlama, oğluyla birlikte yazdı ve oyun Kasım 2011'de Prime Stage Tiyatrosu'nda sahnelendi.

• Gilligan, Carol (2011). Joining the resistance. - Direnişe katılmak. Cambridge, UK Malden, Massachusetts: Polity Press. ISBN 9780745651705.
• Gilligan, Carol; Hochschild, Arlie; Tronto, Joan (2013). Contre l'indifférence des privilégiés: à quoi sert le care (Fransızca). - Ayrıcalıklı kesimin ilgisizliğine karşı: Özen ahlakının amacı. Paris: Payot. ISBN 9782228908771

Kitap bölümleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Gilligan, Carol (1997), "Woman's place in man's life cycle." - "Erkeğin yaşam döngüsünde kadının yeri." Nicholson, Linda, The second wave: a reader in feminist theory, - "İkinci Dalga: Feminist teoride bir okur" kitabında bulunur..  New York: Routledge, s.198–215, ISBN 9780415917612.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

https://its.law.nyu.edu/facultyprofiles/index.cfm?fuseaction=profile.overview&personid=19946 4 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carol Gilligan - NYU Profili.