Cadılar Bayramı

Cadılar Bayramı
Cadılar Bayramı
	Cadılar Bayramı için özel olarak oyulmuş ve içine mum yerleştirilmiş bir bal kabağı
Diğer adı	Azizler Arifesi
Ülke	Dünya çapında birçok ülkede
Kutlayanlar	Batılı Hristiyanlar ve Dünya çapında Hristiyan olmayan birçok kişi
Önemi	Allhallowtide'nin ilk günü
Başlama	31 Ekim
Sıklık	Yılda bir kez

Cadılar Bayramı, her sene 31 Ekim'de^[1]^[2] kutlanan, öncelikle Pagan ve sonrasında Hristiyan kökleri olmasına rağmen^[2] günümüzde seküler bir kutlama halini almış^[1] bayram. Çocukların, genellikle korkunç kostümler giyerek, kapı kapı dolaşıp şekerleme ve harçlık topladığı bir bayramdır. Diğer Cadılar Bayramı kutlamalarında yapılan etkinlikler arasında maskeli balolar, balkabağından fener oyma, korku filmi seansları ve perili olduğuna inanılan evlere düzenlenen geziler sayılabilir.^[3]

Cadılar Bayramı, başlıca Kuzey Amerika ve Britanya Adaları'nda yer alan ülke ve bölgelerde kutlanır. Bu bölgelerde çok büyük ve görkemli bir festival olan Cadılar Bayramı kutlamaları, Amerikan kültürünün etkisiyle Avrupa^[4] ve Okyanusya'da^[5] yer alan diğer Batılı ülkelerin yanı sıra Japonya, Filipinler ve Latin Amerika'da da yaygınlaşmaktadır.^[6]^[7]

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadılar Bayramı, Anglosakson dünyasında ve başlıca Batılı ülkelerde Halloween olarak adlandırılır. Bu sözcük All Hallow's Eve (Azizler Günü'nün arifesi) kavramından kısaltılarak oluşturulmuştur.^[2] [1] 30 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadılar Bayramı'nın kökeni antik Britanya'da pagan Keltlerin kutladığı Samhain Festivali'dir.^[1] Keltler 1 Kasım'ı yazın bitişi, kışın başlangıcı kabul ediyorlardı. Samhain kelimesinin kökeni Eski İrlandaca sam (yaz) ve fuin (son) sözcüklerine dayanır.^[8] Bu tarihte sürüler yaylalardan dönüyor, toprak ağaları ile çiftçiler arasındaki arazi kira sözleşmeleri yenileniyordu.

Yaz sonu Keltlerde aynı zamanda evliliklerin gerçekleştiği, ölülerin kutsandığı ilahî bir dönemdi. Bu günde, ölülerin ruhlarının geçmişte yaşadıkları evleri ziyaret ettiğine inanılıyordu. Tepelerin üzerinde, evlerdeki ocakları tutuşturmak ve aynı zamanda kötü ruhları uzak tutmak için büyük ateşler yakılıyordu. İnsanlar, ortalıkta dolaştığına inandıkları ruhlara tanınmamak için maskeler takıyor, kostümler giyiyorlardı. Bu gelenekler nedeniyle Samhain festivali zamanla cadılar, goblinler, periler ve iblislerle özdeşleşti.^[1] Romalılar 1. yüzyılda Kelt topraklarını fethettiklerinde, kendi ölüm festivalleri Feralia ve hasat festivalleri Pomona'yı Samhain ile birleştirdiler.^[1]

7. yüzyılda Papa IV. Boniface 13 Mayıs'ta kutlanan Azizler Günü'nü -muhtemelen pagan festivalinin yerini alması için-^[1] 1 Kasım'a taşıdı. Azizler Günü'nün arifesi (31 Ekim) kutsal kabul edildi ve Batılı dillerdeki Halloween adı buradan geldi. Orta Çağ'ın sonlarında seküler kutlamalar ile Hristiyan bayramı kaynaştı. Avrupa'daki Reform hareketleri esnasında, özellikle Protestan Hristiyanlar arasında, Cadılar Bayramı kutlamaları neredeyse son buldu; Britanya'da ise seküler bir bayram olarak kutlanmaya devam etti.^[1]

Amerika'ya yerleşen ilk kolonilerde -pek çok bayram gibi- Cadılar Bayramı da yasaklandı.^[1] Bununla birlikte 1800'lü yıllarda, Cadılar Bayramı'ndan öğeler taşıyan bir hasat bayramı kutlanmaya başlandı. 19. yüzyılda başta İrlandalılar olmak üzere Britanya'dan Amerika'ya göçen çok sayıdaki göçmen Cadılar Bayramı kostümlerini beraberlerinde getirdiler ve Cadılar Bayramı zamanla ABD'deki başlıca çocuk bayramlarından biri haline geldi.^[1]

Kutlamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cadılar Bayramı'nın sembolü gülen bir bal kabağıdır. Bal kabağının içi boşaltılarak gülen bir surat şeklinde oyulduktan sonra içinde bir mum yakılarak şeytani bir surat oluşturulmaya çalışılır. Ancak eski zamanlarda kabak yerine şalgamların oyulduğu bilinmektedir.^[9]

Evler cadılar bayramı dekorları ile süslenir, şenlik ateşleri yakılır, bazı yerlerde havai fişek atılır, Perili cazibeler ziyaret edilir.

En yaygın olarak tüketilen şekerleme, elma şekeridir. Çocuklar korkunç kıyafetler giyerek kapı kapı gezerler ve ev sahiplerine "Şaka mı, şeker mi?" diye sorarlar. Ev sahibi "Şaka!" derse çeşitli muziplikler yaparlar. Büyükler çocuklara şekerleme ikram ederler veya harçlık verirler. Bu uygulamanın kökeni geçmişte Britanya'da yoksulların kapı kapı dolaşarak "ruh keki" toplaması geleneğidir.^[1]

Yetişkinler, 31 Ekim'e en yakın hafta sonunda kıyafet baloları düzenlerler. Bu partilerde misafirler cadı, hayalet veya korku filmi karakteri gibi korkunç kostümler giyerler.

Muhafazakâr Hristiyanlar, özellikle tutucu Protestanlar, genelde Cadılar Bayramı'nı kutlamazlar ve yanlış bulurlar.^[10]^[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j "Halloween." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.
^ ^a ^b ^c "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2021.
^ Paul Fieldhouse (17 Nisan 2017). Food, Feasts, and Faith: An Encyclopedia of Food Culture in World Religions. ABC-CLIO. s. 256. ISBN 9781610694124. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2019.
^ Halloween in der Steiermark und anderswo, Volkskunde (Münster in Westfalen), Hrsg. Editha Hörandner, LIT Verlag Münster, 2005 3825888894. (Almanca)
^ Browne, Rachel; Seidler, Jonno (1 Kasım 2009). "Hell of a row as kids buy into imported Halloween rituals". The Sydney Morning Herald. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012.
^ Halloween: Another gift from the USA 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. northerndailyleader.com.au
^ Rogers, Nicholas (2002). Halloween: From Pagan Ritual to Party Night, p. 164. New York: Oxford University Press. 0195168968
^ "Samhain." 5 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 3 Kasım 2013.
^ "Cadılar Bayramı'nın Kökeni Ve Benzeri Gelenekler". 30 Ekim 2021. 31 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.
^ Billye Dymally: Halloween. Satan’s New Year. Infinity Publishing, West Conshohocken PA 2006, ISBN 0-7414-3387-7. Kele Gershom: Halloween. Counterfeit Holy Day. Fisherman Publishing, s. l. 2005, ISBN 0-9772425-0-1. Steve Russo: Halloween. What’s a Christian to Do? Harvest House Publishers, Eugene OR 1998, ISBN 1-56507-851-9.
^ Lint Hatcher: The Magic Eightball Test. A Christian Defense of Halloween and All Things Spooky. Eigenverlag, Lulu Press 2006, ISBN 1-84728-756-5.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

[Britannica-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j "Halloween." Encyclopædia Britannica Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2012.

[Oxford-2] "Arşivlenmiş kopya". 30 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2021.

[Fieldhouse2017p256-3] Paul Fieldhouse (17 Nisan 2017). Food, Feasts, and Faith: An Encyclopedia of Food Culture in World Religions. ABC-CLIO. s. 256. ISBN 9781610694124. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2019.

[Hör-4] Halloween in der Steiermark und anderswo, Volkskunde (Münster in Westfalen), Hrsg. Editha Hörandner, LIT Verlag Münster, 2005 3825888894. (Almanca)

[smh-5] Browne, Rachel; Seidler, Jonno (1 Kasım 2009). "Hell of a row as kids buy into imported Halloween rituals". The Sydney Morning Herald. 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012.

[6] Halloween: Another gift from the USA 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. northerndailyleader.com.au

[rogers_m-7] Rogers, Nicholas (2002). Halloween: From Pagan Ritual to Party Night, p. 164. New York: Oxford University Press. 0195168968

[8] "Samhain." 5 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Online Etymology Dictionary. Erişim: 3 Kasım 2013.

[9] "Cadılar Bayramı'nın Kökeni Ve Benzeri Gelenekler". 30 Ekim 2021. 31 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2022.

[10] Billye Dymally: Halloween. Satan’s New Year. Infinity Publishing, West Conshohocken PA 2006, ISBN 0-7414-3387-7. Kele Gershom: Halloween. Counterfeit Holy Day. Fisherman Publishing, s. l. 2005, ISBN 0-9772425-0-1. Steve Russo: Halloween. What’s a Christian to Do? Harvest House Publishers, Eugene OR 1998, ISBN 1-56507-851-9.

[11] Lint Hatcher: The Magic Eightball Test. A Christian Defense of Halloween and All Things Spooky. Eigenverlag, Lulu Press 2006, ISBN 1-84728-756-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

g t d Cadılar Bayramı
Genel	Geçmiş Samhain Hallowtide Semboller Etkinlikler Coğrafya Hıristiyan ayinleri
Gelenekler	Elma yakalama Kartlar Kostümler Yiyecek Hayalet turları Jack-o'-fener Mezarlara mum yakmak Ölüler için dua Ruh pastası Şaka yada şekerleme Pangangaluluwa
Etkinlik	Şenlik ateşi Great Pumpkin Perili cazibe merkezi Cehennem Evi Kabak kraliçesi
Aksesuarlar	Kitaplar Filmler Müzik albümler şarkılar Televizyon
İlgili	Ölüler Günü Bon Festivali Chuseok Día de Muertos Gai Jatra Pitru Paksha Qingming Festival Totensonntag Zhōng yuán jié Atalara tapınma Ölüm yıldönümü Ölüm ve kültür Kadiş Yizkor
Diğer	Allantide Beggar Gecesi Devil Gecesi Dziady Eid il-Burbara Hop-tu-Naa Kekri Korochun Krampus Mischief Gecesi Namahage Old Halloween Saci Günü Batıl inanç Will-o'-the-wisp Hobgoblin

g t d Allhallowtide
Genel	Allhallowtide Azizler Günü Ruhlar Günü Reformasyon Günü Zulüm Görmüş Kilise için Uluslararası Dua Günü Pazar gününü anma töreni
Gelenekler	Vigil Mass Kilise çanı Adak mumu Mezarlık ziyareti Ölüler için dua Ruh pastası Trick-or-treating Cehennem Evi Ölülerin Ofisi Pangangaluluwa
ilahiler	For All the Saints I Sing a Song of the Saints of God Ye Watchers and Ye Holy Ones
İlahiyat	Azizler takvimi Hıristiyan cenazesi Hıristiyan şehitler Hıristiyanların Hades hakkındaki görüşleri Militan, Tövbekar ve Muzaffer Kiliseler Azizlerin cemaati Hıristiyanlıkta Şeytan Çıkarma Son dört şey Hıristiyanlara Yapılan Zulüm
İlgili	Mavi Noel Ölüler Günü Cadılar Bayramı Totensonntag Ölülerin Perşembesi

Cadılar Bayramı Kelimesinin Anlamı