Bruno Taut

Bruno Taut
Bruno Taut
Genel bilgiler
Doğum adı	Bruno Julius Florian Taut
Doğum	4 Mayıs 1880; Königsberg, Prusya
Ölüm	24 Aralık 1938 (58 yaşında); İstanbul, Türkiye
Defin yeri	Edirnekapı Şehitliği
Uyruk	Alman
Evlilik(ler)i	Hedwig Wollgast (1879-1968); Erica Wittich (1893 - 1975)
Çocukları	3
Alanı	Mimarlık
Sanat eğitimi	Berlin Teknik Üniversitesi
Katıldığı akımlar	Modernizm; Dışavurumculuk
Etkiledikleri	Kengo Kuma
Ünlü yapıtları	Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi binası

Bruno Julius Florian Taut (4 Mayıs 1880, Königsberg - 24 Aralık 1938, İstanbul), Alman mimar ve şehir plancısı. Türkiye'de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin (1937-39), Ankara Atatürk Lisesi'nin (1937-40), Atatürk'ün katafalkının (1938), Trabzon Fen Lisesi (1938) ve Cebeci Ortaokulu'nun (1938-39) planlarını çizen mimardır.^[2]

Yaşam öyküsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüccar Julius Taut'un ikinci oğlu olarak Doğu Prusya'da Königsberg'de büyüyen Bruno, 1897 yılına kadar lisede ve hemen sonra üç yıl süren Königsberg İnşaat Meslek Okulunda öğrenimini başarıyla tamamlar. 1902 yılında Hamburg ve Wiesbaden şehirlerinde değişik mimarların yanında çalışır ve bir yıl sonra ünlü bir Berlinli mimar Bruno Möhring'in yanında büroda genç biçem (art nouveau) olanağı elde eder ve yeni inşaat yöntemini oluşturan çelik ve taş ile temas kurar.

Taut rengi çevresel, enerji tasarrufu yapan, estetik ve mekânsal bir etki olarak kullandı. Tasarım ve yaklaşımı, mimarinin sadece işlevsel rolden fazlasını içerdiği, yaşam kalitesini değiştirip zenginleştirebileceği inancına dayanıyordu. Taut'un Berlin apartmanlarında rengi yeniden keşfeden Winfred Brenne'nin sözlerini aktarırsak: "Taut rengi daima mimariyi zenginleştirmek ve ona fazladan bir boyut katmak için kullandı. Rengin plastik etkiyi geliştirdiğini, kentsel mekâna, çevresel manzaraya yerleşmesine yardım eden özgül bir nitelik kazandırdığını biliyordu. insancıl ve sanatsal bir boyutun zenginleştirdiği uyumlu bir bina üretebilecek bir form yaratmaktan dolayı, mimaride işlev kavramını genişletmek üzere her şeyde rengi kullanmaya çabaladı.^[3]

1921 - 1924 yılları arasında Magdeburg'da şehir yapı kurulunda, 1924 - 1932 yılları arasında Berlin GEHAG firmasında mimarlık yapar. 1930 yılında Berlin-Charlottenburg Teknik Yüksekokulu ve Meskencilik Profesörlüğüne çağrılır, böylece Sanat Akademisi üyesi olur ve Bruno Taut Japon Uluslararası Mimarlar Birliği'nin şeref üyeliğini kabul eder. 1933 yılında Japonya'ya göç eder.

Diğerleri gibi zamanın ünlü Alman firmalarının (Krupps, Siemens, Märklin gibi) Almanya'nın başına getirdiği Adolf Hitler'in nasyonal sosyalist (Nazi) rejiminden kaçan Bruno Taut, 1936'da mimar kentbilimci Martin Wagner'in önerisi, Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Öğretim Genel Müdürü Cevad Dursunoğlu’nun desteği ile Japonya'dan Türkiye'ye geldi.^[4] Aynı yıl İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde yöneticilik, Ankara'da Milli Eğitim Bakanlığı'nda mimarlık bölümü başkanlığı görevine getirildi.^[5] Atatürk'ün naaşının konulduğu katafalkın çizimini hasta olmasına rağmen 36 saatte bitirmiştir ve zamanında verilen 1000 lirayı Türk devletinden istememiş, karşılığında tek bir teşekkür mektubu ve Türkiye'de gömülmeyi dilemiştir.

Atatürk'ün ölümünden 1,5 ay sonra vefat eden Taut'un Türkiye’de yaşama süresi sadece iki yıl olmasına karşın üstlendiği işler çok fazladır. Bunlardan biri yapıları ile mimarlık pratiğine; İkincisi 1938 yılında Türkçe olarak basılan ‘Mimari Bilgisi’ kitabı ile mimarlığın kuramsal alanına, üçüncüsü de mimarlık eğitiminedir.^[6] Türk kültürü ve Mimar Sinan'a muhabbet besleyen Taut, Türkiye'de yaptığı yapılarında Türk motifleri kullanmaya gayret gösterdi.^[7] Yıllardır astım hastası olan Taut, 24 Aralık 1938 tarihinde İstanbul'da ölmüştür. Bruno Taut, şimdiye kadar İstanbul Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilen ilk ve tek gayrimüslimdir.^[8]^[9]^[10]^[11] Kendisinden sonra kürsü başkanlığına yine bir Alman göçmeni olan Robert Vorhoelzer gelmiştir.

Mimari eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya'da

Falkenberg Bahçeşehri, Berlin, 1913
Senftenberg Lisesi, 1930
Senftenberg Meslekokulu, 1931

Japonya'da

Osaka'da Ikomaberges tasarıları, 1934
Atami'de Hyuga Evi'nin iç mimarisi, 1935/36
Maeoka'da bir evin tasarıları, 1935/36
Tokyo'da Okura-Villasının cephesini ve mobilyasını, 1935/36

Türkiye'de

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1937^[12]
Mekteb-i İdadi "Trabzon Fen Lisesi(Trabzon Fen Lisesi), 1938^[13]
Maarif Vekâleti Kültür Pavyonu, 1938^[14]
Bruno Taut Villası

Tasarıları

Ankara Teknik Yüksekokulu, 1937
Kimya Enstitüsü, 1937
Ankara'da Hükûmet semti, 1937
Ankara'da bir tiyatro binası, 1937
Ankara'da bir yemekhane, 1937
Ankara'da parlamento binası, 1937
Trabzon'da Yüksek erkek yatılı okulu (gerçekleştiren Franz Hillinger), 1937
Ankara'da Atatürk Lisesi (Asım Kömürcüoğlu ile beraber, gerçekleştiren Franz Hillinger), 1937
Ankara'da Kurtuluş Ortaokulu (Asım Kömürcüoğlu ile beraber), 1938
İstanbul/Ortaköy'de Prof. Nissen'nin oturduğu evi, 1938
İstanbul'da 15. Cumhuriyet Bayramı kutlama süslemeleri (Schütte eşi ile birlikte), 1938
Cebeci Ortaokulu (gerçekleştiren Franz Hillinger), 1938
İzmir'de Kız-Enstitüsü (yalnız ilk yapı bölümü gerçekleşti), 1938
Ortaköy'de kendi evini, 1938
Bir sinagog (havra), 1938
Ankara'da Mustafa Kemal Atatürk için katafalk, 1938^[15]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

1933-1945 senelerinde Türkiye'ye sürgün

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Kengo Kuma". bone. 5 Mayıs 2009. 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017.
^ "Goethe Enstitüsü". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.
^ Sean kisby, Bruno taut: Architecture and color,Welsh School of Architecture, year 3.
^ Dışavurumcu ve Usçu Devirlerinde Bruno Taut, O.D.TÜ. Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1 1976
^ Ümit Sarıaslan, Aramızdan Ayrılışının 80. yılında Bruno Taut, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Mimari, sf. 16
^ BRUNO TAUT, Dr. Esin Boyacıoğlu Gazi Üniversitesi
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ReferenceA isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Neswpaper Hürriyet- En İyi On/Bruno Taut Villası 15 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
^ "Achtung!". Sözcü. 24 Nisan 2019. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.
^ Önder Kaya (15 Mayıs 2013). "Müslüman mezarlığında bir Alman: EDİRNEKAPI MEZARLIĞI VE BRUNO TAUT". Şalom. 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.
^ Mert İnan (28 Mart 2012). "Taut'un gizemi". Gazete Vatan. 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.
^ Neswpaper Hürriyet- En İyi On/Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
^ Fen Lisesi, Trabzon. "Tarihçe". Millî Eğitim Bakanlığı. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "İzmir Kültürpark'ın Anımsa(ma)dıkları" (PDF). iletisim.com.tr. 2015. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Eylül 2023.
^ Wilson, Christopher S. (Haziran 2009). "Representing National Identity and Memory in the Mausoleum of Mustafa Kemal Atatürk". Journal of the Society of Architectural Historians (İngilizce). 68 (2). Berkeley, Kaliforniya: University of California Press. s. 225. JSTOR 10.1525/jsah.2009.68.2.224.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Olaf Gisbertz: Bruno Taut und Johannes Göderitz in Magdeburg. Architektur und Städtebau in der Weimarer Republik. Gebr.-Mann-Verlag Berlin 2000 ISBN 3-7861-2318-7
Astrid Holz: Die Farbigkeit in der Architektur von Bruno Taut – Konzeption oder Intuition? Kiel Univ.Diss., Alman Ulusal Nationalkütüphanesi^{[ölü/kırık bağlantı]} 1996
Leo Ikelaar: Paul Scheerbart und Bruno Taut. Zur Geschichte einer Bekanntschaft. Briefe von 1913–1914 an Gottfried Heinersdorff, B. T. und Herwarth Walden. Igel, Paderborn 1999 ISBN 3-89621-037-8
Norbert Huse (Hg.): Vier Berliner Siedlungen der Weimarer Republik. Argon, Berlin 1987 ISBN 3-87024-109-8
Kurt Junghanns: Bruno Taut 1880–1938. Architektur und sozialer Gedanke. DVA 2001 ISBN 3-363-00674-8
Winfried Nerdinger, Kristiana Hartmann, Matthias Schirren und Manfred Speidel: Bruno Taut 1880–1938. Architektur zwischen Tradition und Avantgarde. DVA 2001 ISBN 3-421-03284-X
Regine Prange: Das Kristalline als Kunstsymbol: Bruno Taut und Paul Klee. Zur Reflexion des Abstrakten in Kunst und Kunsttheorie der Moderne. Olms-Verlag Hildesheim u.a. 1991 ISBN 3-487-09487-8
Manfred Speidel (Hg.): Bruno Taut. Natur und Phantasie 1880-1938. Katalog zur Ausstellung „Bruno Taut Retrospective, Nature and Fantasy“, die 1994 in Tokyo und Kyoto sowie 1995 im Kulturhistorischen Museum Magdeburg und im Technikmuseum Magdeburg gezeigt wurde. Ernst-Verlag Berlin 1995 ISBN 3-433-02641-6
Beate Ziegert: Bruno Taut: Bauhaus and Mingei: Architect and Designer; East and West. Seikatu Bunka Kenkyu, Seikatsu Bunka Center, Nagoya Municipal Women's College, Nagoya (Japan) 1993
Bettina Zöller-Stock: Bruno Taut. Die Innerraumentwürfe des Berliner Architekten. DVA 1993 ISBN 3-421-03034-0

[1] "Kengo Kuma". bone. 5 Mayıs 2009. 6 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2017.

[2] "Goethe Enstitüsü". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2015.

[3] Sean kisby, Bruno taut: Architecture and color,Welsh School of Architecture, year 3.

[4] Dışavurumcu ve Usçu Devirlerinde Bruno Taut, O.D.TÜ. Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1 1976

[5] Ümit Sarıaslan, Aramızdan Ayrılışının 80. yılında Bruno Taut, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Mimari, sf. 16

[6] BRUNO TAUT, Dr. Esin Boyacıoğlu Gazi Üniversitesi

[ReferenceA-7] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; ReferenceA isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[8] Neswpaper Hürriyet- En İyi On/Bruno Taut Villası 15 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

[9] "Achtung!". Sözcü. 24 Nisan 2019. 24 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.

[10] Önder Kaya (15 Mayıs 2013). "Müslüman mezarlığında bir Alman: EDİRNEKAPI MEZARLIĞI VE BRUNO TAUT". Şalom. 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.

[11] Mert İnan (28 Mart 2012). "Taut'un gizemi". Gazete Vatan. 21 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2023.

[12] Neswpaper Hürriyet- En İyi On/Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)

[13] Fen Lisesi, Trabzon. "Tarihçe". Millî Eğitim Bakanlığı. Erişim tarihi: 1 Şubat 2017. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[14] "İzmir Kültürpark'ın Anımsa(ma)dıkları" (PDF). iletisim.com.tr. 2015. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Eylül 2023.

[15] Wilson, Christopher S. (Haziran 2009). "Representing National Identity and Memory in the Mausoleum of Mustafa Kemal Atatürk". Journal of the Society of Architectural Historians (İngilizce). 68 (2). Berkeley, Kaliforniya: University of California Press. s. 225. JSTOR 10.1525/jsah.2009.68.2.224.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

Bruno Taut nedir?, Bruno Taut anlamı nedir?, Bruno Taut ne demektir?