Azerbaycan Devlet Petrol Fonu

Azerbaycan Devlet Petrol Fonu
Kuruluş	29 Aralık 1999
Genel merkezi	Bakü, Azerbaycan
Önemli kişiler	Israfil Mammadov (Yönetici)
Web sitesi	http://www.oilfund.az

Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Fonu ya da kısa adıyla SOFAZ, enerji ile ilgili gelirlerin gelecek nesiller için biriktirildiği ve verimli bir şekilde yönetildiği ulusal varlık fonudur.^[1]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ, Haydar Aliyev'in 240 sayılı kararnamesi ile 29 Aralık 1999 tarihinde kuruldu. SOFAZ statüsü Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının 29 Aralık 2000 tarih ve 434 sayılı kararı ile onaylandı. SOFAZ, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı'nın 19 Haziran 2001 tarihli "Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Fonunun Döviz Varlıklarının Yönetimine İlişkin Kurallar"ın onaylanmasından sonra faaliyete başladı. SOFAZ'ın kuruluşu, Azerbaycan Millî Lideri Haydar Aliyev'in kurduğu petrol stratejisinde kilit rol oynamaktadır.

Görevi[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ'ın misyonu, tükenebilir hidrokarbon rezervlerini mevcut ve gelecek nesiller için kalıcı gelir sağlayan finansal varlıklara dönüştürmektir.

Amaçları ve hedefleri[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ'ın temel taşı, ülkenin petrol zenginliği açısından kuşaklar arası eşitliği sağlamaktır. SOFAZ, petrol ve doğalgaz gelirlerini etkin bir şekilde yönetmek ve sosyo-ekonomik açıdan önemli projelerin geliştirilmesine ve alanların ilerlemesine yatırım yapmak amacıyla kurulmuştur.

SOFAZ'ın faaliyeti aşağıdaki hedeflere ulaşılmasına yöneliktir:

1. Makroekonomik istikrarı desteklemek, mali-vergi disiplininin sağlanmasına katkıda bulunmak ve petrol dışı sektörün kalkınmasını teşvik ederken petrol gelirlerine olan bağımlılığı azaltmak;

2. Sosyo-ekonomik ilerlemeyi desteklemek için büyük ulusal ölçekli projeleri finanse etmek;

3. Ülkenin petrol zenginliği açısından kuşaklararası eşitliği sağlamak, petrol gelirlerini biriktirmek ve gelecek nesiller için korumak.

Yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Devlet yetkilileri ve kamu kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan Denetleme Kurulu 29 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., SOFAZ'ın faaliyetlerinin genel gözetimini yürütür. Kurul, SOFAZ'ın taslak yıllık bütçesini, yıllık raporunu ve mali tablolarını, denetim raporuyla birlikte inceler ve değerlendirir. Denetleme Kurulu üyeleri Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır. Yönetim kurulu üyeleri tamamen gönüllülük esasına göre hareket eder.

SOFAZ'ın günlük faaliyetleri Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından atanan İcra Direktörü tarafından yönetilmektedir.

İcra Direktörü, Fonu temsil eder, SOFAZ çalışanlarını mevzuatla belirlenen şekilde atar ve görevden alır, SOFAZ faaliyetlerinin operasyonel yönetimini yürütür, SOFAZ varlıklarının Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı tarafından onaylanan yönergelere uygun olarak yönetimini ve yatırımını sağlar. SOFAZ bütçesinin yürütülmesi, Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanının uygun Yönetmelikleri tarafından onaylanan SOFAZ bütçesine uygun olarak Denetleme Kurulu tarafından sağlanan görüşlere dayalı olarak uygulanmaktadır. SOFAZ varlıkları, "Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Fonu'nun döviz varlıklarının yönetimi ile ilgili kurallar"ına ve "Yatırım Politikası"na göre yönetilmektedir.

Gelirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ'ın gelir kaynakları, şu şekildedir:^[2]

Azerbaycan Cumhuriyeti'nin hidrokarbon payının satışından elde edilen üretim paylaşım anlaşmalarından elde edilen gelirler;
Bonuslar üretim paylaşım anlaşmaları koşulları kapsamında ödenen;
Hidrokarbon kaynaklarının geliştirilmesiyle bağlantılı olarak sözleşme alanlarının kullanımı için yabancı yatırımcılar tarafından ödenen arsa ücretleri;
Üretim paylaşım anlaşmaları kapsamında ödenen temettüler;
Azerbaycan Cumhuriyeti toprakları üzerinden petrol ve gaz geçişinden elde edilen gelirler;
Yatırımcılardan varlık devrinden elde edilen gelirler;
SOFAZ varlıklarının yönetiminden elde edilen gelirler;
Hibeler;
Mevzuata göre diğer gelirler.

Harcamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ ile ilgili düzenlemelere uygun olarak, Fon varlıkları ülkeyi etkileyen önemli sorunların çözümünde ve sosyo-ekonomik ilerlemeyi desteklemek için stratejik öneme sahip altyapının inşası ve yeniden inşası için kullanılabilir.

Devlet bütçesine yapılan transferler defon çıkışının önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Fon varlıklarının çok küçük bir kısmı operasyonel maliyetleri karşılamak için kullanılmaktadır.

Azerbaycan Cumhuriyeti "Bütçe Sistemi Hakkında" kanun uyarınca, işletme giderleri hariç tüm SOFAZ harcamaları, onay için Parlamentoya sunulan yıllık konsolide hükûmet bütçesinin bir parçası olarak birleştirilir. SOFAZ, bu kanuna uygun olarak, sadece bütçesinin öngördüğü harcamaları gerçekleştirebilir.

Finanse edilen projeler[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ, ulusal ölçekte projeleri finanse etmektedir. Bu projeler:

1. Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) petrol boru hattı projesinde Azerbaycan'ın öz sermaye payı (tamamlandı);

2. Ermenistan-Azerbaycan ihtilafı sonucunda ana vatanlarını terk etmek zorunda kalan mülteciler ve ülke içinde yerinden edilmiş kişilerin barınma ve sosyo-ekonomik koşullarının iyileştirilmesi projesi

3. Oğuz-Kabala-Bakü su temin sistemi (tamamlandı);

4. Samur-Abşeron sulama sisteminin yeniden inşası;

5. Devlet Yatırım Şirketi'nin yasal sermayesinin oluşturulması (tamamlandı);

6. Bakü-Tiflis-Kars demiryolunun finansmanı;

7. Finansman “2007-2015 yıllarında Azerbaycan gençlerinin yurtdışında eğitimine ilişkin devlet programı” (tamamlandı);

8. Türkiye'de STAR petrol rafinerisi projesinin yapımında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin payının finansmanı;

9. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin “Güney Gaz Koridoru” CJSC yasal sermayesindeki payının finanse edilmesi;

10. Azerbaycan Cumhuriyeti'nin “Yeni Yarı Dalgıç Sondaj Kulesi Projesi”ndeki payının finanse edilmesi (tamamlandı).

Varlık yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ'ın varlıkları, 19 Haziran 2001 tarihli 511 sayılı Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile onaylanan "Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet petrol Fonu'nun döviz varlıklarının yönetimine ilişkin kurallar" ve yıllık olarak Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile onaylanan “Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Fonu'nun yatırım politikası” uyarınca yönetilmektedir. Yatırım politikasına göre, yatırım portföyünün para birimi bileşimi, “A” (standart) ve “A2”den (Moody's) daha az olmayan kredi notlarına sahip ülkelerin para birimlerine en az % 90 tahsisat şartı ile aşağıdaki gibidir:

65 Amerikan doları cinsinden varlıklara yatırım yüzdesi;
20 Euro cinsinden varlıklara yatırılanların yüzdesi;
5 GBP cinsinden varlıklara yatırım yüzdesi.
Yatırım portföyünün % 10'u diğer para birimlerinde bulunan varlıklara yatırılabilir.

SOFAZ'ın yatırım portföyü aşağıdaki alt portföylerden oluşmaktadır:

Borç yükümlülükleri ve para piyasası araçları Portföy - Yatırım portföyünün % 55'i ve % 5'lik maksimum düşük sapma (% 5'e kadar derecelendirilmemiş sabit gelirli borç fonlarına) yatırılabilir;
Hisse Portföyü - yatırım portföyünün % 25'ine kadar (% 5'e kadar özel sermayeye ve derecelendirilmemiş sabit gelirli borç fonlarına) yatırılabilir;
Gayrimenkul Portföyü-yatırım portföyünün % 10'una kadar, % 2'lik maksimum üst sapma ile birlikte (gayrimenkul ve nominal olmayan gayrimenkul borç fonları);
Altın Portföy - yatırım portföyünün % 10'una kadar ve maksimum % 3'lük üst sapma.

Varlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ'ın 01 Nisan 2020 itibarıyla varlıkları, 41.349,5 milyon $'dır.

SOFAZ'ın Ocak-Haziran 2019 dönemi bütçe gelirleri 10.698,3 milyon manat, bütçe giderleri ise 4.499,4 milyon manat olarak gerçekleşti.

Şeffaflık[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ, faaliyetlerinde şeffaflığa önem vermektedir.^[3] SOFAZ'ın raporlama sistemi ve işleyişi içinde şeffaflığı teşvik etmek için temel bir önlem, saygın bir uluslararası denetçi firması tarafından Fon'un mali faaliyetlerinin düzenli olarak denetlenmesidir.

Fonun gelir ve giderleri ile ilgili Azerbaycan ve İngilizce bilgi ve basın bültenleri ve hem üç aylık hem de yıllık beyanlar düzenli olarak yerel basında, SOFAZ'ın resmî internet sitesinde 13 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve sosyal medya sayfalarında (Facebook, Twitter) çeşitli faaliyet alanlarındaki gelişmeleri yansıtmak ve ayrıca petrolden elde edilen gelirlerin kullanımında şeffaflığı teşvik etmek için yayımlanır.^[4]

SOFAZ, kamu hizmetinde şeffaflığı nedeniyle 2007 BM Kamu Hizmeti Ödülü'nü kazandı. Birleşmiş Milletler Kamu Hizmeti Ödülleri, kamu hizmetinde mükemmelliğin en prestijli uluslararası tanınmasıdır. 2003 yılında kurulan kurum, dünya çapındaki ülkelerde kamu hizmeti kurumlarının daha etkili ve duyarlı kamu yönetimine yaratıcı başarılarını ve katkılarını ödüllendirmektedir. SOFAZ, Doğu Avrupa ve BDT ülkelerinin devlet kurumları arasında BM Kamu Hizmeti Ödülü'nü kazanan ilk devlet kurumudur.

Azerbaycan'ın doğrulama işlemini tamamlayan ilk ülke olduğu göz önüne alındığında, -EITI'nin ilke ve kriterlerine uygunluğu doğrulayan kalite güvence süreci- Şubat 2009'da Doha, Katar'da düzenlenen 4. EITI Uluslararası Konferansı'nda Azerbaycan'a ödül verildi.

Ulusal Varlık Fonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Ulusal Varlık Fonu (SWF); hisse senetleri, tahviller, mülkler, değerli metaller gibi finansal varlıklardan veya doğal kaynaklardan elde edilen gelirlerden oluşan diğer finansal araçlardan oluşan, devlete ait bir yatırım fonudur. Ulusal servet fonu terimi ilk olarak 2005 yılında kullanıldı. Uluslararası Ulusal Varlık Fonları Çalışma Grubu (IWG), Kuveyt şehir başkentinde Nisan 2009'da kuruluşunu duyurdu.

SOFAZ, Uluslararası Ulusal Varlık Fonları Forumu (IFSWF) çerçevesinde diğer SWF'lerle iş birliği yapmaktadır. IFSWF, ortak ilgi alanlarına giren konularda bir araya gelen, görüş alışverişinde bulunan ve Santiago İlkeleri [1] 18 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ve SWF faaliyetlerinin anlaşılmasını kolaylaştıran gönüllü bir SWF grubudur. IFSWF'nin açılış toplantısı 8-9 Ekim 2009 tarihlerinde Bakü'de yapıldı ve SOFAZ ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükûmeti'nin ev sahipliğinde gerçekleştirildi. SP'NİN 24. [2] 16 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ilkesine göre SOFAZ, SP'nin uygulanmasına ilişkin ilk öz değerlendirme raporunu hazırladı ve bunu yıllık olarak gözden geçirmeyi planlamaktadır.

Logo[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ logosunun genel görünümü, elinde değerli ve değerli bir şeyi tutan bir adamı tasvir ediyor ve SOFAZ'ın Azerbaycan'ın servetini gelecek nesiller için korumak için ana faaliyetini simgeliyor.

Figürün elleri, logoya benzersiz bir ulusal tat veren iki but olarak tanımlanmıştır.

Eller arasındaki alan, SOFAZ'ın önemli bir rol oynadığı ülke ve ulusun geleceğine yönelik her şeyi bilme gözü olarak tanımlanıyor. Eller arasındaki küre, Fon'un şeffaflığını simgeleyen SOFAZ'ın kalbi olarak da tanımlanabilir.

İletişim[değiştir | kaynağı değiştir]

Haydar Aliyev caddesi 165, AZ 1029, Bakü, Azerbaycan Cumhuriyeti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Chen, James. "State Oil Fund (Azerbaijan)". www.investopedia.com. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
^ "SOFAZ 2019 budget". www.oilfund.az. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
^ "State Oil Fund of the Republic of Azerbaijan". www.ifswf.org. 29 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.
^ "Report and Statistics: Report archive". www.oilfund.az. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

SOFAZ'ın resmî internet sitesi 21 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Chen, James. "State Oil Fund (Azerbaijan)". www.investopedia.com. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.

[2] "SOFAZ 2019 budget". www.oilfund.az. 4 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.

[3] "State Oil Fund of the Republic of Azerbaijan". www.ifswf.org. 29 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.

[4] "Report and Statistics: Report archive". www.oilfund.az. 28 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

Azerbaycan Devlet Petrol Fonu nedir?, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu anlamı nedir?, Azerbaycan Devlet Petrol Fonu ne demektir?