Aydınlık (gazete)

Aydınlık
Tür	Günlük Gazete
Format	Orta boy
Sahibi	İmece Basın ve Yayıncılık Ticaret Limited Şirket
İmtiyaz sahibi	Osman Erbil
Kuruluş tarihi	Kasım 1968 (dergi); 1 Mart 2011 (gazete)
Siyasi görüşü	Bilimsel sosyalizm; Ulusalcılık; Avrasyacılık; Batı karşıtlığı; Atatürkçülük;
Dil	Türkçe
Genel merkez	Asmalımescit, İstiklal Caddesi Deva Çık. No.: 3 Kat: 2 Daire: 4 Tünel, Beyoğlu - İstanbul; Telefon: (0212) 251 21 14-15-16
Slogan	"Vatan - Emek - Namus"
Resmî site	https://www.aydinlik.com.tr/

Aydınlık, Vatan Partisi'nin günlük gazetesidir.

Adını verdiği Aydınlık hareketinin bilimsel sosyalist çizgisinde dönem dönem dergi veya gazete biçiminde yayım yapmış bir yayındır. Sıkıyönetim dönemlerinde kapanmış, kesintili yayın hayatına zaman zaman haftalık ve günlük olarak devam etmiştir. Yayımını 1 Mart 2011'den beri günlük gazete olarak sürdürmektedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Gazete (1921-1925)[değiştir | kaynağı değiştir]

Aydınlık, 1921'de Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk sosyalist gazetesi (haftalık gazete) olarak çıkarılmaya başlandı; Türkiye Komünist Partisi ile bağlantılıydı. 1925'te kapatıldı.^[2]

Dergi (1968-1971)[değiştir | kaynağı değiştir]

1968 yılı Kasım’ında Aydınlık aylık dergi olarak, Doğu Perinçek ve Vahap Erdoğdu önderliğinde yeniden yayımlanmaya başladı. Türkiye İşçi Partisi muhaliflerinin çıkardığı bu Maocu derginin, Hikmet Kıvılcımlı ve Mihri Belli’nin de aralarında bulunduğu geniş bir yazar kadrosu vardı. Türkiye sosyalist hareketinin kuramının oluşturulmasında ve Millî Demokratik Devrim stratejisinin belirlenmesinde önemli rol oynadı. 1970'in Ocak ayındaki 15. sayıdan itibaren, "Proleter Devrimci Aydınlık (PDA)" ve "Aydınlık Sosyalist Dergi" adlarıyla ikiye bölündü. Proleter Devrimci Aydınlık, 12 Mart öncesinde haftalığa dönüştü. Her iki Aydınlık da 12 Mart 1971 Muhtırası’ndan sonra, Nisan 1971 sonunda Erim Hükûmeti’nin Balyoz Harekâtı’yla kapatıldı.

Dergi (1974-1978)[değiştir | kaynağı değiştir]

Aydınlık, haftalık dergi olarak Kasım 1974’te yeniden yayımlandı, ancak Şubat 1975’e kadar 14 sayı çıkarılabildi. Sıkıyönetim tarafından kapatıldı. Sıkıyönetimin kalkması üzerine Ekim 1975’te bu kez aylık siyaset kuramı dergisi olarak yayınına devam etti. Bu dönemde 30 sayı yayımlandı.

Gazete (1978-1980)[değiştir | kaynağı değiştir]

Yayın, 20 Mart 1978'de günlük gazeteye dönüştü. 2,5 yıl süreyle her gün yayımlanan Aydınlık; 1925, 1971, 1975’te olduğu gibi, 12 Eylül 1980 günü askeri yönetim tarafından kapatıldı. Türkiye tarihinde sıkıyönetimlerce dört kez kapatılmış ikinci bir yayın organı yoktur. Bu dönemde kontrgerillaya karşı yürüttüğü mücadele ile adını duyuran 1978-80 dönemi Aydınlık’ında, başyazar Doğu Perinçek'in yanında Cemal Süreya, Muzaffer Buyrukçu, Rıfat Ilgaz, Tahir Özçelik, Sina Çıladır, Nimet Arzık, İsmet Zeki Eyüboğlu, Abdullah Rıza Ergüven ve Nezih Coş’un yazıları yayımlandı.

Gazete (1993-1994)[değiştir | kaynağı değiştir]

13 yıllık zorunlu bir aradan sonra, 1 Mayıs 1993 tarihinde yeniden günlük gazete olarak yayınlanmaya başladı. Bu kez Aydınlık’ın Genel Yayın Yönetmenliğini Ferit İlsever, Başyazarlığını Aziz Nesin yaptı. Köşe yazarları arasında Doğu Perinçek, Feroz Ahmad, Metin Altıok, Burçay Anger, Prof. Dr. Korkut Boratav, Yücel Çağlar, Y. Savaş Emek, Cezmi Ersöz, Şükrü Günbulut, Prof. Dr. Ahmet İnam, Fethi Naci, Baskın Oran, Fikret Otyam, Prof. Dr. İzzettin Önder, Şule Perinçek, Hasan Yalçın ve Hilmi Yavuz yer aldı. Jandarma Genel Komutanı Eşref Bitlis’e suikastı, Hizbullah eylemlerini ve diğer şeriatçı faaliyetleri, Tansu Çiller’in ABD vatandaşlığını ortaya çıkaran, özelleştirmeye karşı net bir tavır alan ve 28 Şubat’a giden yolu açan Aydınlık, Nisan 1994'e kadar yayınlandığı bu dönemde de, Türkiye basınında önemli bir yayın oldu.

*Aydınlık* dergisinin 4 Mayıs 2008 sayısı.

Dergi (1994-2010)[değiştir | kaynağı değiştir]

1994 yılında alınan bir kararla gazete, haftalık dergi formatını aldı. 2001 yılında, tasarımını yeniledi ve kuşe kağıda basılan kapakla çıkmaya başladı. Ergenekon Soruşturması'nda 21 Mart 2008 günü tutuklanan Serhan Bolluk'un yerine Deniz Yıldırım derginin Genel Yayın Yönetmenliğini devraldı. Serhan Bolluk ise tahliye olduktan sonra Ulusal Kanal Haber Dairesi Başkanlığı'na getirildi.

Aydınlık dergisi, Recep Tayyip Erdoğan ile KKTC Eski Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat'ın Kıbrıs'la ilgili özel konuşmalarını yayınlayınca, Genel Yayın Yönetmeni Deniz Yıldırım ve Ulusal Kanal İstihbarat Şefi Ufuk Akkaya tutuklandı. Yıldırım'ın tutuklanmasının ardından, derginin Sorumlu Müdürü olarak Mehmet Bozkurt görev aldı. Bozkurt yönetimindeki dergi haftalık 20 bin tiraja ulaşınca Aydınlık günlük gazete olarak yayımlanmaya başladı.^[3]

Gazete (2011-...)[değiştir | kaynağı değiştir]

Yayın çizgisinin yürüttüğü mücadelenin haftalık bir dergiyle yürütülemeyeceğini ve mevcut basının muhalifliğini kaybettiğini düşünen Aydınlık dergisi, 2010 yılının sonunda aldığı kararla, 1 Mart 2011 günü günlük gazete olarak okurlarıyla buluşmayı müjdelemiştir. 13 Şubat 2011 tarihli son sayısının kapağına, 1 Mart'ta resmi olarak çıkacağı bildirilen Aydınlık gazetesinin kapağını basan dergi, bunun bir "veda" değil, "merhaba" olduğunu belirtmiştir. Aydınlık adıyla 1 Mart 2011'den itibaren günlük gazete olarak yayına devam etmektedir, ancak Avrupa'daki okuyucuları için de Avrupa merkezli bir haftalık dergi de yayınlanmaktadır.

Aydınlık, çıktığı ilk ay ortalama 50 bin satışa ulaşarak çok çarpıcı haberlere imza attı.^[4] Özellikle Başbakan Erdoğan ve dönemin Genelkurmay Başkanı Yaşar Büyükanıt arasında Dolmabahçe Sarayı'nda yapılan gizli görüşmeyi açıkladı. Gazetenin Genel Yayın Yönetmenliğini Mehmet Sabuncu, Genel Yayın Yönetmeni Yardımcılığı'nı Deniz Yıldırım yürütmektedir. Gazetenin Yazı İşleri Müdürlüğü görevini Ergün Gedek, Haber Koordinatörlüğü görevini Önder Öztürk yapmaktadır. Haber Müdürlüğü'nde ise Mustafa Kaya yer almaktadır. Ceyhun Bozkurt ise İstihbarat Şefi olarak görev yapmaktadır.

Aydınlık gazetesi 19 Ağustos 2011 günü Ergenekon Soruşturması kapsamında üçüncü kez basıldı. Aydınlık'ın yanı sıra Ulusal Kanal ve İşçi Partisi de baskına uğradı. İşçi Partisi Genel Başkan Vekili Mehmet Bedri Gültekin ve Ulusal Kanal Genel Yayın Yönetmeni Turan Özlü'nün yanı sıra Aydınlık gazetesi istihbarat şefi Mehmet Bozkurt, Ruhsar Şenoğlu, Özlem Usta ve iki gazete çalışanı gözaltına alındı ve savcılık sorgularının ardından 22 Ağustos 2011 günü serbest bırakıldı. Mehmet Bedri Gültekin, Turan Özlü, Erkan Önsel ve Mehmet Perinçek ise aynı gün tutuklandı.^[5]

16 Nisan 2012 tarihinden itibaren, gazetenin Avrupa baskısı, Avrupa'da 8 ülkede hafta içi beş gün yayımlanmaktadır.^[6]

Kadro[değiştir | kaynağı değiştir]

Yazarlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Çizer[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Yazarlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Güncel görevler ve Atatürkçülük". www.aydinlik.com.tr/haber/guncel-gorevler-ve-ataturkculuk-114112. 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. Eksik ya da boş |url= (yardım)
^ Ulus, Özgür Mutlu (2011). The Army and the Radical Left in Turkey: Military Coups, Socialist Revolution and Kemalism. I.B.Tauris. s. 136. ISBN 9781848854840.
^ "En çok konuşulan gazete ve dergiler". MediaCat. 11 Mayıs 2009. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
^ "AYDINLIK TARAF'I DA GEÇTİ". odatv. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
^ "Perinçek'e tutuklama istemi". Cumhuriyet. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.
^ "Avrupa'da bayilerdeyiz". 15 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.
^ 3 Mart 2013 tarihli Aydınlık nüshası.
^ "Artık akşam olunca hüzünlenmek yok". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
^ "'Tarih elbette bu vefasızlığı yazacaktır'". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
^ "'TRT'ye hakkımı helal etmiyorum'". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.
^ "'Büyük sanatçılar gezekten yetişti'". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aydınlık gazetesinin resmî web sitesi12 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Güncel görevler ve Atatürkçülük". www.aydinlik.com.tr/haber/guncel-gorevler-ve-ataturkculuk-114112. 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. Eksik ya da boş |url= (yardım)

[2] Ulus, Özgür Mutlu (2011). The Army and the Radical Left in Turkey: Military Coups, Socialist Revolution and Kemalism. I.B.Tauris. s. 136. ISBN 9781848854840.

[3] "En çok konuşulan gazete ve dergiler". MediaCat. 11 Mayıs 2009. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.

[4] "AYDINLIK TARAF'I DA GEÇTİ". odatv. 18 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.

[5] "Perinçek'e tutuklama istemi". Cumhuriyet. 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2021.

[6] "Avrupa'da bayilerdeyiz". 15 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2013.

[7] 3 Mart 2013 tarihli Aydınlık nüshası.

[8] "Artık akşam olunca hüzünlenmek yok". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.

[9] "'Tarih elbette bu vefasızlığı yazacaktır'". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.

[10] "'TRT'ye hakkımı helal etmiyorum'". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.

[11] "'Büyük sanatçılar gezekten yetişti'". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Aydınlık nedir?, Aydınlık anlamı nedir?, Aydınlık ne demektir?