Avrupa Altın Ayakkabı

Avrupa Altın Ayakkabı
Avrupa Altın Ayakkabı
Dağıtan	L'Équipe (1968-1991); European Sports Media (1997-günümüz)
Tarih	1968-günümüz
En çok kazanan	Lionel Messi (6 kez)

Avrupa Altın Ayakkabı, UEFA üyesi ülkelerin birinci seviye ulusal futbol liglerinde sezon içinde attığı golün, lige ait katsayıyla çarpılmasıyla oluşturulan puan sistemine göre en çok puan toplayan futbolculara verilen ödüldür. Ödül, krampon şeklinde bir heykeldir. İlk kez 1967-68 sezonu sonrasında Fransız L'Équipe dergisi tarafından verilmeye başlanan ödüle 1990-91 sezonundan sonra ara verilmiş, 1996-97 sezonundan itibaren ise European Sports Media tarafından dağıtılmaya başlanmıştır.

1968-1991 yılları arasında ödül, UEFA üyesi ülkelerin birinci seviye ulusal liglerinde en çok gol atan futbolcuya verilmekteydi. 1968'deki ilk ödülü, Benfica formasıyla ligde 42 gol atan Eusébio kazandı. 1990-91 sezonu sonrasında Kıbrıs Futbol Federasyonu, liglerinde bir futbolcunun 40 gol attığını iddia ederek (liglerinin gol krallığını 19 golle iki futbolcu paylaşmasına rağmen) 34 golle ödülü kazanan Darko Pançev'in kazanmasına itiraz etti. Bu olayın ardından L'Équipe, ödülü vermemeye karar verdi.^[1] 1996-97 sezonundan itibaren European Sports Media, kolay liglerle zor ligleri birbirinden ayıracak bir puanlama sistemiyle ödülü vermeye başladı. Bu puanlamada her ligden en başarılı takımların katıldığı UEFA kupalarındaki geçmiş beş sezona bakılarak oluşturulan UEFA katsayılarına göre belirlenen lig sıralaması esas alınmaktaydı. Bu sıralamada en üstte yer alan beş ligde atılan gol sayısı 2 ile, 6 ila 21. sıra arasında yer alan liglerde atılan gol sayısı 1,5 ile, diğer liglerde atılan gol sayısı ise 1 ile çarpılmaktaydı.^[2] Yeni sistem sonrasında günümüze dek iki futbolcu, Scottish Premier League'den Henrik Larsson (2000-01) ve Primeira Liga'dan Mário Jardel (1998-99, 2001-02), en iyi beş ligde yer almayıp bu ödülü kazandı.

1991'e olan kadar süreçte Eusébio (1967-68, 1972-73), Gerd Müller (1969-70, 1971-72), Dudu Georgescu (1974-75, 1976-77) ve Fernando Gomes (1982-83, 1984-85) bu dönemde birden çok kez ödül kazanan isimler olmuştu.^[3] 1996-97 sezonuyla başlayan sistemde ise altı kez ile Lionel Messi (2009-10, 2011-12, 2012-13, 2016-17, 2017-18, 2018-19), ödülü en çok kazanan oyuncu konumundadır. Cristiano Ronaldo (2007-08, 2010-11, 2013-14, 2014-15), Mário Jardel (1998-99, 2001-02), Thierry Henry (2003-04, 2004-05), Diego Forlán (2004-05, 2008-09) ve Luis Suárez (2013-14, 2015-16) ise ödülü birden fazla kez kazanan isimlerdi. Messi ayrıca, ödülü üç sezon art arda kazanan tek isim konumundadır. 1989-90'da otuz sekizer gol atan Hristo Stoiçkov ile Hugo Sánchez, 2004-05'te yirmi beşer gol atan Thierry Henry ile Diego Forlán ve 2013-14'te otuz birer gol atan Luis Suárez ve Cristiano Ronaldo o sezonun ödülünü paylaştı.

Kulüpler açısından, üç futbolcusu toplamda sekiz kez ödül kazanan Barcelona, bu alanda en başarılı kulüp konumundadır. Liglere göre ise on beş kez ödül kazanan ismi çıkartan La Liga en başarılı ligdir. 3 farklı oyuncu ile 8 kez ödülü kazanan Portekizli futbolcular, milletlere göre kazanılan ödüller sıralamasında ilk sırada yer almaktadır.

Kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyuncu (X)	Oyuncunun ödülü kaçıncı kez kazandığını gösterir
^	Kazanan futbolcunun takımı lig şampiyonu olmuştur

Sezon
Futbolcu	Kulüp	Lig	Gol sayısı	Puan
*Ödül L'Équipe* tarafından verilmiştir**
1967-68	Eusébio	Benfica ^	Primeira Liga	&0000000000000042.00000042	-
1968-69	Petar Jekov	PFK CSKA ^	Prva Liga	&0000000000000036.00000036	-
1969-70	Müller, GerdGerd Müller	Bayern München	Bundesliga	&0000000000000038.00000038	-
1970-71	Skoblar, JosipJosip Skoblar	Marseille ^	Ligue 1	&0000000000000044.00000044	-
1971-72	Müller, GerdGerd Müller (2)	Bayern München ^	Bundesliga	&0000000000000040.00000040	-
1972-73	Eusébio (2)	Benfica ^	Primeira Liga	&0000000000000040.00000040	-
1973-74	Yazalde, HéctorHéctor Yazalde	Sporting ^	Primeira Liga	&0000000000000046.00000046	-
1974-75	Georgescu, DuduDudu Georgescu	Dinamo București ^	Divizia A	&0000000000000033.00000033	-
1975-76	Kaiafas, SotirisSotiris Kaiafas	Omonia Nicosia ^	A' Katigorias	&0000000000000039.00000039	-
1976-77	Georgescu, DuduDudu Georgescu (2)	Dinamo București ^	Divizia A	&0000000000000047.00000047	-
1977-78	Krankl, HansHans Krankl	Rapid Wien	Bundesliga	&0000000000000041.00000041	-
1978-79	Kist, KeesKees Kist	AZ	Eredivisie	&0000000000000034.00000034	-
1979-80	Vandenbergh, ErwinErwin Vandenbergh	Lierse	Eerste klasse	&0000000000000039.00000039	-
1980-81	Slavkov, GeorgiGeorgi Slavkov	Botev Plovdiv	Prva Liga	&0000000000000031.00000031	-
1981-82	Kieft, WimWim Kieft	Ajax ^	Eredivisie	&0000000000000032.00000032	-
1982-83	Gomes, FernandoFernando Gomes	Porto	Primeira Liga	&0000000000000036.00000036	-
1983-84	Rush, IanIan Rush	Liverpool ^	English Football League	&0000000000000032.00000032	-
1984-85	Gomes, FernandoFernando Gomes (2)	Porto ^	Primeira Liga	&0000000000000039.00000039	-
1985-86	van Basten, MarcoMarco van Basten	Ajax	Eredivisie	&0000000000000037.00000037	-
1986-87	Polster, ToniToni Polster^[a]	Austria Wien	Bundesliga	&0000000000000039.00000039	-
1987-88	Çolak, TanjuTanju Çolak	Galatasaray ^	1. Futbol Ligi	&0000000000000039.00000039	-
1988-89	Mateuț, DorinDorin Mateuț	Dinamo București	Divizia A	&0000000000000043.00000043	-
1989-90	Sanchez, HugoHugo Sánchez	Real Madrid ^	La Liga	&0000000000000038.00000038	-
1989-90	Stoiçkov, HristoHristo Stoiçkov	PFK CSKA ^	A PFG	&0000000000000038.00000038	-
1990-91^[b]	Pançev, DarkoDarko Pançev	Crvena zvezda ^	Prva Liga	&0000000000000034.00000034	-
1991-1996	Verilmedi^[c]
Ödül European Sports Media tarafından verilmiştir
1996-97	Ronaldo	Barcelona	La Liga	&0000000000000034.00000034	&0000000000000068.00000068
1997-98	Mahlas, NikosNikos Mahlas	SBV Vitesse	Eredivisie	&0000000000000034.00000034	&0000000000000068.00000068
1998-99	Jardel, MárioMário Jardel	Porto	Primeira Liga	&0000000000000036.00000036	&0000000000000072.00000072
1999-2000	Phillips, KevinKevin Phillips	Sunderland	Premier League	&0000000000000030.00000030	&0000000000000060.00000060
2000-01	Larsson, HenrikHenrik Larsson	Celtic ^	Scottish Premier League	&0000000000000035.00000035	&0000000000000052.50000052,5
2001-02	Jardel, MárioMário Jardel (2)	Sporting ^	Primeira Liga	&0000000000000042.00000042	&0000000000000063.00000063
2002-03	Makaay, RoyRoy Makaay	Deportivo La Coruña	La Liga	&0000000000000029.00000029	&0000000000000058.00000058
2003-04	Henry, ThierryThierry Henry	Arsenal ^	Premier League	&0000000000000030.00000030	&0000000000000060.00000060
2004-05	Henry, ThierryThierry Henry (2)	Arsenal	Premier League	&0000000000000025.00000025	&0000000000000050.00000050
2004-05	Forlán, DiegoDiego Forlán	Villarreal	La Liga	&0000000000000025.00000025	&0000000000000050.00000050
2005-06	Toni, LucaLuca Toni	Fiorentina	Serie A	&0000000000000031.00000031	&0000000000000062.00000062
2006-07	Totti, FrancescoFrancesco Totti	Roma	Serie A	&0000000000000026.00000026	&0000000000000052.00000052
2007-08	Cristiano Ronaldo, Cristiano Ronaldo	Manchester United ^	Premier League	&0000000000000031.00000031	&0000000000000062.00000062
2008-09	Forlán, DiegoDiego Forlán (2)	Atlético Madrid	La Liga	&0000000000000032.00000032	&0000000000000064.00000064
2009-10	Messi, LionelLionel Messi	Barcelona ^	La Liga	&0000000000000034.00000034	&0000000000000068.00000068
2010-11	Cristiano Ronaldo, Cristiano Ronaldo (2)	Real Madrid	La Liga	&0000000000000040.00000040	&0000000000000080.00000080
2011-12	Messi, LionelLionel Messi (2)	Barcelona	La Liga	&0000000000000050.00000050	&0000000000000100.000000100
2012-13	Messi, LionelLionel Messi (3)	Barcelona ^	La Liga	&0000000000000046.00000046	&0000000000000092.00000092
2013-14	Suarez, LuisLuis Suárez	Liverpool	Premier League	&0000000000000031.00000031	&0000000000000062.00000062
2013-14	Cristiano Ronaldo, Cristiano Ronaldo (3)	Real Madrid	La Liga	&0000000000000031.00000031	&0000000000000062.00000062
2014-15	Cristiano Ronaldo, Cristiano Ronaldo (4)	Real Madrid	La Liga	&0000000000000048.00000048	&0000000000000096.00000096
2015-16	Suarez, LuisLuis Suárez (2)	Barcelona ^	La Liga	&0000000000000040.00000040	&0000000000000080.00000080
2016-17	Messi, LionelLionel Messi (4)	Barcelona	La Liga	&0000000000000037.00000037	&0000000000000074.00000074
2017-18	Messi, LionelLionel Messi (5)	Barcelona ^	La Liga	&0000000000000034.00000034	&0000000000000068.00000068
2018-19	Messi, LionelLionel Messi (6)	Barcelona ^	La Liga	&0000000000000036.00000036	&0000000000000072.00000072
2019-20	Immobile, CiroCiro Immobile	Lazio	Serie A	&0000000000000036.00000036	&0000000000000072.00000072
2020-21	Lewandowski, RobertRobert Lewandowski	Bayern München ^	Bundesliga	&0000000000000041.00000041	&0000000000000082.00000082
2021-22	Lewandowski, RobertRobert Lewandowski (2)	Bayern München ^	Bundesliga	&0000000000000035.00000035	&0000000000000070.00000070
2022-23	Haaland, ErlingErling Haaland	Manchester City ^	Premier League	&0000000000000036.00000036	&0000000000000072.00000072

Birden fazla kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Futbolcu	Toplam	Sezonlar	Kulüp
Messi, LionelLionel Messi	&0000000000000006.0000006	2009-10, 2011-12, 2012-13, 2016-17, 2017-18, 2018-19	Barcelona (6)
Ronaldo, CristianoCristiano Ronaldo	&0000000000000004.0000004	2007-08, 2010-11, 2013-14, 2014-15	Manchester United (1), Real Madrid (3)
Müller, GerdGerd Müller	&0000000000000002.0000002	1969-70, 1971-72	Bayern Münih (2)
Eusébio		1967-68, 1972-73	Benfica (2)
Georgescu, DuduDudu Georgescu		1974-75, 1976-77	Dinamo București (2)
Gomes, FernandoFernando Gomes		1982-83, 1984-85	Porto (2)
Jardel, MárioMário Jardel		1998-99, 2001-02	Porto (1), Sporting (1)
Henry, ThierryThierry Henry		2003-04, 2004-05	Arsenal (2)
Forlán, DiegoDiego Forlán		2004-05, 2008-09	Villarreal (1), Atlético Madrid (1)
Suárez, LuisLuis Suárez		2013-14, 2015-16	Liverpool (1), Barcelona (1)
Lewandowski, RobertRobert Lewandowski		2020-21, 2021-22	Bayern München (2)

Kulübe göre kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kulüp	Toplam	Futbolcu
Barcelona	8	3
Bayern München	4	2
Real Madrid	4	2
Dinamo București	3	2
Porto	3	2
Liverpool	2	2
Sporting	2	2
PFK CSKA	2	2
Ajax	2	2
Rangers	2	1
Benfica	2	1
Arsenal	2	1
Marseille	1	1
Omonia Nicosia	1	1
Rapid Wien	1	1
AZ	1	1
Lierse	1	1
Botev Plovdiv	1	1
Austria Wien	1	1
Galatasaray	1	1
Crvena zvezda	1	1
Porthmadog	1	1
Homenetmen	1	1
Zestafoni	1	1
SBV Vitesse	1	1
Sunderland	1	1
Deportivo La Coruña	1	1
Villarreal	1	1
Fiorentina	1	1
Roma	1	1
Manchester United	1	1
Atlético Madrid	1	1
Celtic	1	1
Lazio	1	1

Millete göre kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülke	Toplam	Oyuncu
Portekiz	8	3
Hollanda	4	4
Romanya	4	3
Arjantin	7	2
Uruguay	4	2
Bulgaristan	3	3
İtalya	3	3
Brezilya	3	2
Galler	2	2
Yugoslavya	2	2
Fransa	2	1
Almanya	2	1
İskoçya	2	1
Polonya	2	1
Avusturya	2	2
Kıbrıs Cumhuriyeti	1	1
Belçika	1	1
Meksika	1	1
Ermenistan	1	1
Gürcistan	1	1
Yunanistan	1	1
İngiltere	1	1
Türkiye	1	1
İsveç	1	1

Lige göre kazananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Lig	Toplam	Oyuncu
La Liga	15	7
Primeira Liga	7	4
Premier League	5	4
Eredivisie	4	4
Bundesliga	4	2
Prva Liga	3	3
Serie A	3	3
Premier Division	3	2
Divizia A	3	2
Bundesliga	2	2
Ligue 1	1	1
First Division	1	1
Eerste klasse	1	1
Süper Lig	1	1
Prva Liga	1	1
Premier League	1	1
Bardzraguyn humb	1	1
Erovnuli Liga	1	1
A' Katigorias	1	1

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ 1986-87 sezonunda kazanan isim 44 golle Rodion Cămătaru olsa da daha sonra diskalifiye edildi ve ödül 1990 yılında Polster'a verildi. Yine de Cămǎtaru'ya verilen ödülün kendisinde kalmasına izin verildi.^[4]
^ 1990-91 sezonunun kazananı Darko Pançev, Kıbrıs'tan bir futbolcunun 40 gol attığına dair itirazlardan dolayı ödülünü ancak 2006 yılında alabildi. (Kıbrıs Ligi'nde resmi olarak o sezon Suad Beširević ve Panayiotis Xiourouppas 19 golle gol krallığını paylaşmıştı.).^[5] Bu olaydan sonra L'Équipe tarafından ödül töreni düzenlenmedi.^[4]
^ Ödül verilmeyen sezonlarda Avrupa liglerinde en çok gol atan isimler şunlardı: 1991-92 Ally McCoist (Rangers-34 gol), 1992-93 Ally McCoist (Rangers-34 gol), 1993-94 David Taylor (Porthmadog-43 gol), 1994-95 Arsen Avetisyan (Homenetmen-39 gol), 1995-96 Zviad Endeladze (Margveti-40 gol).

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "What is the European Golden Shoe? Winners, scoring & guide to top scorer award". goal.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
^ ^a ^b "European Golden Shoe". European Sports Magazine. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
^ "Golden Boot: The Quotients Decide It All". soccerphile.com. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.
^ ^a ^b "Golden Boot ("Soulier d'Or") Awards". Rsssf.com. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.
^ "Macedonia's Pancev awarded Golden boot....15 years late". Dnaindia.com. 4 Ağustos 2006. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Golden Boot: Actual Standing 3 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)

[5] 1986-87 sezonunda kazanan isim 44 golle Rodion Cămătaru olsa da daha sonra diskalifiye edildi ve ödül 1990 yılında Polster'a verildi. Yine de Cămǎtaru'ya verilen ödülün kendisinde kalmasına izin verildi.^[4]

[7] 1990-91 sezonunun kazananı Darko Pançev, Kıbrıs'tan bir futbolcunun 40 gol attığına dair itirazlardan dolayı ödülünü ancak 2006 yılında alabildi. (Kıbrıs Ligi'nde resmi olarak o sezon Suad Beširević ve Panayiotis Xiourouppas 19 golle gol krallığını paylaşmıştı.).^[5] Bu olaydan sonra L'Équipe tarafından ödül töreni düzenlenmedi.^[4]

[8] Ödül verilmeyen sezonlarda Avrupa liglerinde en çok gol atan isimler şunlardı: 1991-92 Ally McCoist (Rangers-34 gol), 1992-93 Ally McCoist (Rangers-34 gol), 1993-94 David Taylor (Porthmadog-43 gol), 1994-95 Arsen Avetisyan (Homenetmen-39 gol), 1995-96 Zviad Endeladze (Margveti-40 gol).

[1] "What is the European Golden Shoe? Winners, scoring & guide to top scorer award". goal.com. 2 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.

[esm-2] "European Golden Shoe". European Sports Magazine. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.

[soccerphile-3] "Golden Boot: The Quotients Decide It All". soccerphile.com. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020.

[rsssf-4] "Golden Boot ("Soulier d'Or") Awards". Rsssf.com. 5 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.

[6] "Macedonia's Pancev awarded Golden boot....15 years late". Dnaindia.com. 4 Ağustos 2006. 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2019.

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[c]

[4]

[5]

Avrupa Altın Ayakkabı nedir?, Avrupa Altın Ayakkabı anlamı nedir?, Avrupa Altın Ayakkabı ne demektir?