Arjantin'in eyaletleri

Arjantin 23 eyalete (İspanyolca: çoğul provincias, tekil provincia) ve bir federal bölgeye (Capital de la República ya da Capital de la Nación, gayriresmî olarak Capital Federal) bölünmüştür. Federal bölge ve tüm eyaletlerin kendi anayasaları bulunur ancak hepsi federal bir sistem altında birleşmiştir.

Buenos Aires dışındaki eyaletler illere (İspanyolca: çoğul departamentos, tekil departamento) bölünmüştür. Buenos Aires ise tek bir belediyeden oluşan bölümlere (İspanyolca: çoğul partidos, tekil partido) ayrılmıştır.

Eyaletler[değiştir | kaynağı değiştir]

Buenos Aires^a
Buenos Aires Eyaleti
Catamarca
Chaco
Chubut
Córdoba
Corrientes
Entre Ríos
Formosa
Jujuy
La Pampa
La Rioja
Mendoza
Misiones
Neuquén
Río Negro^b
Salta
San Juan
San Luis
Santa Cruz
Santa Fe
Santiago del Estero
Ateş Toprakları, Antarktika ve Güney Atlantik Adaları^c
Tucumán

^a Federal bölge. Aynı zamanda Ciudad de Buenos Aires olarak da bilinir.
^b ya da Provincia del Río Negro.
^c Tierra del Fuego, Antarktika'da hak iddia edilen topraklar, Güney Atlantik adaları.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Arjantin'in kuzeyi İspanyol sömürgeciler tarafından ülkenin keşfedilen ilk bölümüdür. Bu kaşifler, Peru'da çıkarılan altın ve gümüşü Buenos Aires limanına getirmek için uygun yolları araştırıyorlardı. 1553 yılında Santiago del Estero bu yolun üzerinde dinlenme noktası olarak kurulan ilk şehirdir. Ancak daha sonraları kurulan Tucumán ve Salta şehirlerinin yerel halkların saldırılarından korunarak ekonomik güçlerini artırması üzerine önemini kaybetmiştir.

Ülkenin orta kesimi de kısa sürede keşfedilmiş ve yerleşime açılmıştır. İlk kurulan şehirler arasında bulunan Córdoba şehri yalnızca siyasal merkez olmamış 1622 yılında Arjantin'in ilk üniversitesi olan Universidad Nacional de Córdoba ile birlikte aynı zamanda kültürel merkez hâline de gelmiştir. Orta ve kuzey Arjantin eyaletlerinin başkentlerinin tamamına yakını (La Pampa Eyaleti başkenti Santa Rosa ve Chaco Eyaleti başkenti Resistencia dışında) 1600 yılından önce kurulmuştur.

Colorado Nehrinin güneyinde olan Patagonya yerel halkın kontrolü altında kaldı. Nehir doğal bir sınır görevi görüyordu. 1879 yılında Julio Argentino Roca tarafından başlatılan Çöl Fethi sonrasında bu toprakların kontrolü üzerinde yaşayan yerel halkın soyunun hemen hemen tüketilmesinden sonra Arjantin'in eline geçmiştir.

1884 yılında Patagonya eyaletleri kuruldu ve 1944 ile 1955 yılları arasında Chubut Eyaleti'nin güneyi ile Santa Cruz Eyaleti'nin kuzeyindeki bir bölümün Comodoro Rivadavia Askerî Bölgesi olarak adlandırılmasının dışında idarî yapısını günümüze kadar korudu.

Ancak Ulusal Topraklar 20. yüzyıla kadar eyalet statüsüne sahip değildi. Ancak 1957 yılında eyalet olarak tanındılar. Buna istisna 1990 yılında eyalet olan Ateş Toprakları, Antarktika ve Güney Atlantik Adaları'dır.

Güneyin geç dönemde fethedilmesi ve soğuk iklim nedeniyle nüfusun çoğu orta ve kuzey eyaletlerde yaşar. Özellikle Buenos Aires ve Buenos Aires'ten güneye doğru olan göç bu farkı azaltma yönündedir.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Nº	Eyalet	CPA^a	Nüfus (2006)	Yüzölçümü (km²)	Eyalet başkenti
1	Buenos Aires	C	3.034.161	203
2	Buenos Aires Eyaleti	B	14.276.909	307.804	La Plata
3	Catamarca	K	371.459	102.602	San Fernando del Valle de Catamarca
4	Chaco	H	1.055.011	99.633	Resistencia
5	Chubut	U	443.779	224.686	Rawson
6	Córdoba	X	3.203.309	168.766	Córdoba
7	Corrientes	W	997.224	88.199	Corrientes
8	Entre Ríos	E	1.220.123	78.781	Paraná
9	Formosa	P	534.015	72.066	Formosa
10	Jujuy	Y	662.477	53.219	San Salvador de Jujuy
11	La Pampa	L	319.152	143.440	Santa Rosa
12	La Rioja	F	327.960	92.331	La Rioja
13	Mendoza	M	1.658.873	150.839	Mendoza
14	Misiones	N	1.060.199	29.801	Posadas
15	Neuquén	Q	525.355	94.078	Neuquén
16	Río Negro	R	578.554	203.013	Viedma
17	Salta	A	1.191.748	154.775	Salta
18	San Juan	J	662.439	86.137	San Juan de la Frontera
19	San Luis	D	412.110	76.748	San Luis
20	Santa Cruz	Z	217.402	243.943	Río Gallegos
21	Santa Fe	S	3.089.311	133.007	Santa Fe
22	Santiago del Estero	G	866.576	135.254	Santiago del Estero
23	Ateş Toprakları (Tierra del Fuego)	V	123.458	20.912	Ushuaia
24	Tucumán	T	1.432.552	22.524	San Miguel de Tucumán

^a CPA = Código Postal Argentino, Arjantin Posta Kodu

Eyalet yönetimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yürütme erki[değiştir | kaynağı değiştir]

Arjantin eyaletleri seçimle iş başına gelen valiler tarafından yönetilir. Dört yıllığına seçilen valiler bazı eyaletlerde arka arkaya sınırsız sayıda seçilebildiği gibi bazı eyaletlerde seçilemez.

Yasama erki[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüm eyaletler, Arjantin Ulusal Anayasasının 75. maddesiyle Ulusal Meclis'e verilen yetkiler dışındaki tüm konularda yasa çıkaracak meclislere sahiptir. Bazı eyaletler tek meclisli, diğerleri ise çift meclislidir.

Tek meclisli eyaletler:

Çift meclisli eyaletler:

Tüm eyaletlerde yasama erkinin en üstünde bir Eyalet Yüksek Mahkemesi bulunur, bunların altında değişik temyiz mahkemeleri ve mahkemeler yer alır.

Yasalar Ulusal Meclis tarafından kabul edilmiş olsa bile eyalet mahkemeleri medeni, ticari, çalışma ve ceza hukuku konularındaki tüm anlaşmazlıklara bakar. Ancak federal konulardaki anlaşmazlıklara müdahale edemezler.

Arjantin'in eyaletleri nedir?, Arjantin'in eyaletleri anlamı nedir?, Arjantin'in eyaletleri ne demektir?