Adıyaman ilinde bulunan ilçeler şunlardır:

• Adıyaman (İl merkezi)
• Besni
• Çelikhan
• Gerger
• Gölbaşı
• Kâhta
• Samsat
• Sincik
• Tut

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Samsat[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuruluş tarihi çok eskilere dayanan Samsat’a Sümerler zamanında “Semizata” dendiği rivayet edilmektedir. Mısırların ise yine Samsat’a “Şamşuata” (?) veya “Şemşiata” (?) dediği rivayet edilmektedir. Ancak kentin adını Kommagene krallarından I. Antiochos Epiphanes’in dedesi olan Kral Samos’tan almış olduğu düşünülmektedir. Bu ismin manasının ne olduğu bilinmemekle birlikte antik çağlardan itibaren Samsat ismi muhtemelen Kral Samos’tan dolayı “Samasota”, “Samusat”, “Şimsat” “Simisat” adıyla adlandırılmıştır . Samsat adının Süryanice ve İbranice isminin “Simsat” (Şimsat) olduğu ve bu ismin “Güneş” “Güneş Diyarı” manalarına geldiği söylenmekle birlikte bunun yanlış olduğu kanatindeyiz. Çünkü Orta Çağın ilk dönemlerinde IV. asrın başlarında Ermeniler Hristiyanlığı kabul etmeden önce ateşperest idiler. Hristiyanlığın ilk dönemlerinde bu eski dinlerini muhafaza etmiş olan Ermenilere “Arevebaşt” (yani güneşe tapınan) veya “Arevorti” (güneşin oğlu) deniliyordu. Bunların XIV. Asıra kadar yoğun olarak yaşadıkları en önemli merkez Samsat’tı. Bu yüzden güneş diyarı değil de güneşe tapanların memleketi olarak bilinmelidir. İslam fetihleriyle birlikte “Samosata” ismi Arap şivesine uydurularak artık “Sümeysat” olarak adlandırılacaktır. Osmanlıların son dönemlerinden itibaren günümüze kadar olan dönemde ise “Sümeysat” adı değişerek günümüzdeki kullanılan “Samsat” halini almıştır.

Kâhta[değiştir | kaynağı değiştir]

Bilge Umar bu ismin Süryanice'den geldiğini belirtmektedir. Bu yörede bir zamanlar önemli miktarda Süryani yaşamış olduğundan onun bu düşüncesini paylaşmaktayız. Süryani Mihael’de bu isim “Gaktai” olarak geçmektedir. Abu’l Faraç’ta ise Kâhta ismi “Kahti” olarak geçmektedir. Honigman ise bu isimlerden başka “Kjakta” kelimesini eserindeki haritada göstermiştir. Ermeniler bu yeri “Gakhta” olarak Arap tarihçileri ise “Kâhta” olarak adlandırmışlardır. Kürtçe Gexte denildiği gibi ayrıca Kolik de denmektedir. John Freely ise kentin Kâhta’nın ismini almadan önce MÖ 3. yüzyılın ortalarında Kommagene Kralı Arsemes tarafından kente verilen “Arsemia” isminden başka bu şehir içinde “Nymhaeum Kenti” olduğunu dolayısı ile böyle bir isminin de olduğunu söylemektedir. Bu isim şehrin yanından geçen Nymphaios (Kâhta) Çayı’n dan gelmiş olmalıdır. Nympha Yunan Mitolojisinde su ve orman perilerine verilen isimdi. O halde bu kentin ismi “su perisi kenti” veya “orman perisi” kenti olmalıdır.

Gerger[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerger ilçesi ve Gerger kalesi çok eski olmakla birlikte, kale birlikte büyük ihtimalle Kommagene Krallığı döneminde yapılmış veya tamir görmüştür. Çünkü kalenin duvarlarında bu dönemden kalma bir yazıt vardır. Gerger ismi büyük olasılıkla Ermenice "büyük taş yapı veya heykel" anlamına gelen Gargar sözcüğünden gelmiştir. Bir başka rivayete göre Gerger adının kaynağı Kerkük'den Adıyaman'a iskan edilmis bir Karakeçili Türkmen aşiretidir. Gergerler dünya çapında yayılmış eski bir sülaledir. Gerger soyadı bazılarına göre Kerkük'de bulundukları bölgenin adidir. Urfa'ya yerleşmiş aşiret mensuplarının soyadları Gerger, Gergerli ya da Gergerlioğlu olmakla beraber bu adın kaynağının Kerkük'teki Gerger mi, yoksa bugünkü Gerger ilçesi mi olduğu açık değildir.

Besni[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçenin adı antik çağda “Ostacuscum” du ve bu kent Kommagene krallığının beş önemli kentinden biri idi. Besni, Abu’l Farac’da “Bet Hesne”, Süryani Mihael’de ise “Beit Hesna” olarak ismlendirilmiştir. Her iki şekil de Süryanice olup "Hesna yurdu" anlamındadır. Kentin adı Urfalı Mateos’ta “Behesni”, İslami kaynaklarda ise “Bihisni” olarak geçmektedir. Honigmann “Bahasna” şeklinde kaydetmiştir.

Çakırhöyük (Keysun)[değiştir | kaynağı değiştir]

Çakırhöyük ismi Keysun isminin sonradan cumhuriyet döneminde değiştirilen şeklidir. Ama tarih boyunca bu yer “Kişum”, “Kaysum”, ”Cesum”, “Kaeasun”, “Kesun”, “Keasun” olarak adlandırılmıştır . Süryani Mihael ve Mateos’da “Keysun”, “Kaysun” Grigor’un Urfalı Mateos’un zeylinde ise “Gison” olarak geçer ve “Güzel” manasında olduğu açıklanmaktadır. Keysun ismi tarihçiler tarafından genellikle Maraş-Göksun ile karıştırılmaktadır. Süryanice “Kayşum”, Arapça “Kaysum”, Rumca “Kaesoun” veya “Kessounion”'dur. Burası Gaziantep ile Besni arasındadır.

Gölbaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bugünkü İnekli köyünün eski ismi ve bir zamanlar önemli bir ilk çağ kenti olan “Adata” idi . Honigmann’da “al-Hadas”, “Hadata”, olarak vermiştir.^[1]

Kaymakamlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hâlen görevde olan Vali ve ilçe kaymakamları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Belediyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Belediye Başkanları[değiştir | kaynağı değiştir]

31 Mart 2024 Yerel seçimleri sonucu seçilerek göreve başlayan ilçe belediye başkanlıklarının bilgileri aşağıdadır.^[4]

Belediye Meclisleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Adıyaman İl Genel Meclisi üye sayısı 30'dur. Adıyaman Belediyesi meclisi üye sayısı ise 37'dir. İlçe belediyelerinin toplam üye sayısı 263'tür.

Belediye Meclis üyelerinin sayıları ilçenin son nüfus sayımına göre 9 ile 55 üye olarak belirlenir.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

*2 Haziran 2019 tarihinde Yüksek Seçim Kurulunun kararıyla tekrarlanan seçimi kazanan Kesmetepe Beldesi DSP´li Belediye Başkanı Ali Yılmaz ve 2 belediye meclis üyesi aldıkları kararla CHP´ye geçtiler.^[5]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[6])

Adıyaman İli Nüfusu: 604.978'dir. Bu nüfusun %73,81'i şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 7.337 km²'dir. İlde km²'ye 82 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkez ilçede 157’dir.)

2023 depremleri sonrası ilk ADNKS'de yıllık il nüfusunun 30.191 kişi (% 4,99) azaldığı belirlenmiştir. Nüfusu en fazla azalan ilçe, 31.301 kişi (-% 10,43) ile Merkez ilçe olmuştur.

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 9 ilçe, 23 belediye, bu belediyelerde 174 mahalle, ayrıca 453 köy bulunmaktadır.

Yıllara göre ilçe nüfusları[değiştir | kaynağı değiştir]

Konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[25]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²[26]	Rakım mt.	Merkeze Uzaklık km[27]	Ulaşan Yollar[27]
Adıyaman Merkez			1.814	701		-04,
Besni	Cumh.önce		1.235	902	44	-12,
Çelikhan	1954	Malatya merkez	444	1.388	57	Adıyaman=> , -10=>44-51
Gerger	1954	Pütürge	668	750	100	-05=>
Gölbaşı	1958	Besni	800	902	63	-04, -11
Kahta	Cumh.önce		1.274	724	35	-05=>
Samsat	1960	Merkez	319	593	47	-05=>
Sincik	1990	Kâhta	495	1.373	69	-05=>
Tut	1990	Besni	290	929	59	-04=>
ADIYAMAN	1954	MALATYA	7.337

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Adıyaman şehri
• Adıyaman (il)
• Adıyaman ilindeki yerleşim yerleri listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]