Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi

Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi
*Антифашистичко Собрание за Народно Ослободување на Македонија*
Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi; Антифашистичко Собрание за Народно Ослободување на Македонија
	ASNOM'un ilk genel kuruluna katılan delegeler.
Kısaltma	ASNOM
Slogan	Faşizme ölüm, halka hürriyet
Kuruluş	Şablon:Açılış tarihi
Amaç	Nazi Almanyası işgaline karşı direniş örgütleme; Makedonya'yu kurma
Hizmet bölgesi	Yugoslavya, Kuzey Makedonya
Resmî diller	Makedonca
Önemli kişiler	Metodiya Andonov-Çento; Lazar Kolişevski; Kiro Gligorov; Panko Brashnarov

Makedonya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Meclisi (Makedonca: Антифашистичко Собрание за Народно Ослободување на Македонија, Antifašističko Sobranie ve Narodno Osloboduvanje na Makedonija; Sırp-Hırvatça: Antifašističko sobranje narodnog oslobođenja Makedonije veya kısaltmasıyla ASNOM), 1944'ten II. Dünya Savaşı'nın sonuna kadar Makedonya'daki en üst düzey yasama ve yürütme kurumu. Meclis 1944 yazında, Yugoslavya'nın işgal altındaki Bulgar bölgesinde Makedonya Ulusal Kurtuluş Savaşı'nın son aşamalarında komünist partizanlar tarafından kuruldu.^[1] Örgütsel olarak Yugoslavya Anti-faşist Ulusal Kurtuluş Konseyi'nin bir parçası idi.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk oturum[değiştir | kaynağı değiştir]

ASNOM'un ilk genel oturumu sembolik olarak Ilinden ayaklanması ile aynı güne denk getirilerek 2 Ağustos 1944'te Sırbistan'daki St. Prohor Pčinjski Manastırı'nda yapıldı. [[Makedonya (bölge)|Makedonya bölgesinin bir parçası olan Manastır ve çevresi, 1947'de Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti'ne, daha sonra da Sırbistan Sosyalist Cumhuriyeti'ne devredildi. Meclis önemli kararlara imza attı, Makedonların Makedonya Sosyalist Cumhuriyeti'nde statü kazanmaları ve Makedoncanın devletin resmi dili olacağı kararlaştırıldı. Makedonya yurttaşlarına etnik kökenlerinden bağımsız olarak tüm medeni haklar, anadil hakı ve inanç/inançsızlık özgürlüğü verildi.

İlk oturum, aynı zamanda yeni ilan edilen cumhuriyetin ve aynı zamanda İç Makedon Devrimci Örgütü (IMRO) marşı olan “Kalk, Özgürlüğün Baharı” marşıyla açıldı. Ancak, bir sonraki yıl yetkililer tarafından "Bulgar karşıtlığı" olarak algılanması nedeniyle olarak yasaklandı. ASNOM, hükûmetin en üst kurumu olarak, Makedonya'nın gelecekteki Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti çerçevesinde kurucu bir ülke olarak anayasa hukukunun varlığının başlatılmasının de jure anlamına da geldiğini belirtti. Meclis, eski Yugoslavya egemenliğindeki Vardar Banovina'nın durumu koloni durumu olarak tanımlayan bir karar yayınladı. ASNOM'un ilk oturumunda yayınlanan bildiri ayrıca "bütün Makedon halkının birleşmesi" anlamına geldiğini, yani Makedonya'nın bütün coğrafi bölgesinde geçerli olduğunu açıkça ifade etti.

ASNOM’un başkanlık komitesine Yugoslavya yanlısı duygular hâkim oldu. Panko Brashnarov (eski IMRO üyesi) en eski üye olarak açılış toplantısına başkanlık etti ve Metodiya Andonov-Çento başkan seçildi. Her ikisi de gelecekteki yeni cumhuriyet için daha fazla bağımsızlık istedi. Yugoslavya içindeki Makedonya'ya ikinci Sırp egemenliğinin bir şekli olarak gördüler ve bunun yerine bir Balkan Federasyonu üyeliğini tercih ettiler veya tamamen bağımsız istediler. Andento ve kısmen Brashnarov, Josip Broz Tito'nun Makedonya elçisi olan Svetozar Vukmanović-Tempo ile anlaştı. Meclise katkıda bulunanlardan biri, daha sonra ilk Kuzey Makedonya cumhurbaşkanı olan Kiro Gligorov'du. Bazı araştırmacılara göre, ilk oturum Yugoslav yanlısı temsilciler tarafından yoğun bir şekilde manipüle edildi ve seçilen delegelerin% 50'sinden fazlasının olmayışı dur meşrulaştırdı.^[2]

Eylül ayı başlarında Nazi Almanyası Bağımsız Makedonya adı verilen kukla bir devlet kurmaya çalıştı. Bununla birlikte, herhangi bir askeri desteğin bulunmaması nedeniyle devlet fiilen kurulamamıştı. Buna rağmen 8 Eylül'de Makedonya milliyetçileri tarafından ilan edildi. Bulgaristan savaşta taraf değiştirdikten sonra 9 Eylül’de 5. Ordu'yu Makedonya-Bulgaristan sınırına taşıdı. Ekim ayının başlarında, yeni kurulan Bulgar Halk Ordusu ile birlikte Kızıl Ordu, Yugoslavya'ya girdi. Makedonya, Kasım ayında Makedon Ulusal Kurtuluş Ordusu ve Yugoslav Partizanları tarafından Bulgar ordusunun yardımıyla Nazi yanlısı kukla hükûmetten kurtarıldı.^[3]

İkinci oturum[değiştir | kaynağı değiştir]

ASNOM, Nazilerin geri çekilmesinden kısa bir süre sonra Aralık ayında faaliyete geçti. 28-31 Aralık'ta yapılan ikinci toplantıda ASNOM başkanlığına Çento yerine Makedonya Komünist Partisi 'nin yeni lideri Lazar Kolişevski getirildi. Aynı oturumda, "Makedon ismini ve Makedon ulusal onurunu aşağılayan işgalcilerin işbirlikçilerini" yargılayacak bir mahkeme kurulması kararı alındı.^[4]

Üçüncü oturum[değiştir | kaynağı değiştir]

Nisan 1945'te yapılan üçüncü oturumda, organ kendisini Cumhuriyet Parlamentosu'na dönüştürdü. Çento yerine Yugoslavya yanlısı çizgiyi tamamen uygulamaya başlayan Kolishevski getirildi.

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Yugoslavya'nın kurulmasından beri, Makedonya'daki yeni makamların yeni Yugoslav Makedonya cumhuriyetinin kurulmasını desteklemeyen insanlara karşı suç işlemesine karıştığını iddia edildi. Ancak Kanlı Noel'de ve sonrasında düzenlenen cinayetler nedeniyle "karşı-devrimcilerdeki" ve "işbirlikçi" ölülerindeki sayı belirsizdir. Ayrıca, 1940'lı yılların ortalarında pek çok kişi Goli Otok'daki çalışma kamplarına gönderildi.^[5] Makedonya tarihinin bu bölümünü konuşmak tabu sayıldı ve Federal Yugoslavya içerisinde 1980'lerin sonlarına kadar konuşulmadı. Bunun sonucu olarak resmi sessizlik verilerde sayısız milliyetçi manipülasyona yol açtı.^[6] Son yıllarda mağdurların sayısı, öldürülen, hapsedilen, sınır dışı edilen, zorunlu çalışmaya gönderilen, işkence görenler de dahil olmak üzere 50.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.^[7] O zaman, ASNOM'un ilk liderleri Čento ve Brashnarov iktidardan düşürüldü ve destekçileri tutuklandı veya hapsedildi.^[8]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

ASNOM'un llk oturumundaki delegeler.
ASNOM’un Federal Makedonya vatandaşlarının temel haklarına dair beyanı (2 Ağustos 1944)
ASNOM'un Panko Brashnarov'un konuşması ile birlikte ilk oturumu açılışının resmi kısmı,
2 Ağustos 1944 tarihli ASNOM Manifestosu'nun ilk sayfası. Bildiri Makedon halkının ulusal özgürlüğü, Makedon devletinin kurulması ve "Makedon halkının bütün birlikleri için haklı ve güçlü dilekleri" konusundaki asırlık mücadelesini konu almıştır.
14 Nisan 1945 tarihli ASNOM Başkanlığı 11. toplantısı tutanakları. Tutanakla birlikte Makedonya Hükûmeti'nin kurulması önerildi ve Lazar Kolishevski'ye görev atandı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Список На Народните Претставници Од Македонија Избрани За Првото Заседание На Асном" (Makedonca). Novamakedonija.com. 21 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2019.
^ Мичев, Добрин. Партизанското движение в вв Вардарска Македония, 1941-1944 arası сп. Македонски преглед, кн. 2, стр. 5-40.
^ Bulgarian-Yugoslavian political relations, 1944-1945 3 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Georgi Daskalov, Kliment Ohridski University, 1989, p. 113.
^ Кочанковски, Jован, Битола и Битолско, Народноослободителната s. 427
^ Goli Otok: ölüm adası :^{[ölü/kırık bağlantı]} Venko Markovski, New York, Columbia University Press, 1984
^ Македонската кървава Коледа. Създаване и утвърждаване на Вардарска Македония като Република в Югославска Федерация (1943-1946) 1 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Веселин Ангелов, 2003-08-01, 954-8008-77-7, 978-954-8008-77-8
^ Zoran Todorovski, “Humanosta na makedonskiot komunizam,” Utrinski vesnik, 2 Şubat 2006.
^ Historical dictionary of the Republic of Macedonia 26 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, 0-8108-5565-8, pp. 15-16.

[1] "Список На Народните Претставници Од Македонија Избрани За Првото Заседание На Асном" (Makedonca). Novamakedonija.com. 21 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2019.

[2] Мичев, Добрин. Партизанското движение в вв Вардарска Македония, 1941-1944 arası сп. Македонски преглед, кн. 2, стр. 5-40.

[3] Bulgarian-Yugoslavian political relations, 1944-1945 3 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Georgi Daskalov, Kliment Ohridski University, 1989, p. 113.

[4] Кочанковски, Jован, Битола и Битолско, Народноослободителната s. 427

[5] Goli Otok: ölüm adası :^{[ölü/kırık bağlantı]} Venko Markovski, New York, Columbia University Press, 1984

[6] Македонската кървава Коледа. Създаване и утвърждаване на Вардарска Македония като Република в Югославска Федерация (1943-1946) 1 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Веселин Ангелов, 2003-08-01, 954-8008-77-7, 978-954-8008-77-8

[7] Zoran Todorovski, “Humanosta na makedonskiot komunizam,” Utrinski vesnik, 2 Şubat 2006.

[8] Historical dictionary of the Republic of Macedonia 26 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Dimitar Bechev, Scarecrow Press, 2009, 0-8108-5565-8, pp. 15-16.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

ASNOM nedir?, ASNOM anlamı nedir?, ASNOM ne demektir?