İzbarço bağı

İsimleri	İzbarço bağı, Bulin bağı
Kategori	İlik düğümleri
Kategori #2	Kurtarma düğümleri
Etkinlik	%50
Kaynak	ABOK
Akrabaları	Oltacı bağı, Leş bağı, Dirsekte tek izbarço bağı
Çözülürlüğü	Çok kolay çözülür
Kullanımı	İp ucunda sabit halka, ağ,
Kusuru	Yüklenince ucu emilip çözülebilir halkaya bağlamak gerekir
ABoK	#1010, #1716
Bağlanışı	[1]

İzbarço bağı, İp ucu dirseğinin bir ip bedeni döngüsüne sancak bağı şeklinde tutturulmasıyla ip ucunda sabit ve güvenilir bir halka oluşturan bir düğüm çeşididir, yani bir Sancak bağı halkasıdır, Bulin bağı veya Borina düğümü de denir. İzbarço bağı farklı alanlarda farklı şekilde isimlendirilmiştir; Yay, bulin, elde emniyet ve izbaroço bağı aynı bağı ifade eden farklı isimlendirmelerdir.

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İzbarço bağı

• bağlanması kolaydır (tek elle bakmadan bile, çok hızlı bağlanabilir)
• halkası genişlemez,
• düğümü kolay boşalmaz ve
• uzun süre çok yüksek ağırlık yüklendikten sonra bile gerektiğinde kolayca çözülebilir.
• İzbarço bağı yalın halinde tam güvenlik sağlamaz, çok az ihtimal de olsa, kullanılırken kendiliğinden çözülebilir, boştaki ucunun geriye kaymasını önlemek gerekir.

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Denizcilik, arama-kurtarma, binicilik, gibi çok çeşitli kullanım alanları vardır. Bulin bağı adının İngilizcede "pole", iskele kazığı sözcüğünün eski ve kuzey dillerine ortak bir şeklinden gelmesi muhtemeldir.

Başka bağ veya düğümlerle de balık ağı yapılabilse bile en bilinen balık ağı, izbarço bağları ya da sancak düğümleriyle örülür.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İzbarço bağı çok eski zamanlardan beri bilinir. Keops Piramidi'nde 1954 te bulunan neredeyse 4600 yıllık güneş gemisinde böyle bir düğüm görülmüştür.^[1]

Bağlanışı[değiştir | kaynağı değiştir]

En basit izbarço bağı ana ipte bir roda (ya da döngü/sarmal, ya da halka) yapıp, ipin ucunu rodadan başlangıç-uç yönünde geçirip, başlangıç etrafında dolayıp, tekrar rodadan geri geçirerek yapılır. İzbarço bağının düğümüne, başlangıçtaki bir rodanın uçta bir dirsekle olușturduğu bir sancak bağı da denilebilir. İki ip ucunu bağlayan her bağ ya da düğümle başlangıçla uç arasında bir çeşit halka yapılabilir. İzbarço bağı bu yüzden bir sancak bağı halkası diye de tanımlanabilir.

• 
  Ağaç ve tavşan deliği.
• 
  Tavşan delikten çıkıyor,
• 
  Ağacı dolanıyor,
• 
  ve deliğe geri giriyor.
• 
  Halkaya izbarço bağını hızlı bağlama yöntemi^[2]

Çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İzbarço bağının birçok duruma göre daha pratik kullanıma uygun çeşitleri ve bunlar için geliştirilmiş bağlama yöntemleri vardır:

Tek elle izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

.^[3] Genellikle kurtarılacak kişi sol eliyle bir yerlere tutunuyordur, aceleyle ona atılan ipin ucunda genişce ve güvenilir bir halka çoğu zaman yoktur, ipi sadece sağ eli kullanarak bir omuz ve diğer koltuk altından vücudu sarmalayan güvenilir bir halka haline getiren bu tekniği bilmek insanın hayatını kurtarabilir.

• İp ucuna yakın bir nokta sağ elle yakalanır/tutulur,
• İp bedeni sağ elle kafa üzerinden aşırılıp göğüs kafesi ve sağ omuz etrafından dolandırılır (bu ipi daha güvenli tutmaya da yarar),
• Sırttan dolanıp koltuk altından doğru gelen ucu tutmakta olan sağ elin başparmak sırtı, ip bedeni üstüne dayanıp, ip bedeni parmaklar etrafına parmak dibine yakın dolanır (Dikkat! El sırtı, gerisi, ya da bilek etrafına değil, parmaklar dibi etrafına. Ucu parmaklar etrafına çift dolamak^[4] da mümkündür ama daha zordur, dolayısıyla daha riskli olabilir ama sonuç daha güvenli olur).
• Parmakların hala tuttuğu ip ucu, ip bedeni etrafından parmak uçlarıyla dolandırılıp parmaklar etrafındaki sarmal (lar) içinden geri çekilir. Uç ne kadar kısa kalırsa o kadar fazla çözülme riski vardır.
• Ucu bırakmadan, hatta çekip uzatarak ve sırt ve göğüs kafesi geriye doğru yaslanarak ip bedeni gerdirilir, düğüm sıkıştırılır.
• Emniyet
  • Ucu halka kenar ipi etrafına bir kazık bağı ile tutturup (tek elle iki peş peşe yarım kazık bağı atarak bağlanabilir) yük bindiğinde ucun kayıp kısalarak düğümün boşalmasını önlemek gerekir.
  • Kurtarılma sırasında bir dirsek halka içinde kalmalıdır, halkanın iki koltuk altının ikisinden birden kavraması vücuda zarar verebilir.

Yıldırım hızıyla izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

.^[5] Bağlama tekniği açısından daha doğru adı oltacı bağıdır. Oltacı bağı, izbarço bağında dirseğe yerine adi düğüme yapılmış bir sancak bağıdır. Daha güvenilir ve kolay bağlanan bir halkadır. Ana ipten tutup savurarak kurtarılacak kişiye atılabilir. Acele bağlanışı doğru teknikle çok kolay ve hızlıdır (2-3 saniye):

• İp ucuna yakın bir nokta sağ (baskın) elle, 1 metre kadar gerideki dirsek, ip bedeni dışa doğru gelecek şekilde, sol (öbür) elle tutulur, gerekirse ip bedeni üstüne bir ayakla basılır.
• sağ el, ucu, sol el ve sol elin tuttuğu dirsek kenarları dışından alt içe ve yukarı dolayıp, üstten öne doğru sol el başparmak altına verir. Eğer ip ucu ağırca ise el dolandırmak yerine sağ eldeki ip ucunu sol elden sarkan dirsek kenarları etrafına dıştan bir kırbaç darbesi gibi vurarak çok daha hızlı dolanabilir.
• sonra da sağ el ucu geri takip ederek (böylece bakmadan bağlanabilir) sağ tarafta oluşan halkayı tutar, sol elde oluşan halka içinden geçirip, sol orta ve yüzük parmakları arasına verir,
• sağ el ip bedeninden tutup çekerek sol elde oluşan halkanın düğümünü sıkıştırır. Ucu ayrıca sağlama almak için halka kenarına tutturmaya gerek yoktur (teknik olarak çok daha güvenilir oltacı bağı olduğundan).
• İzbarço bağı dirsek yerine Adi düğüme sancak bağı ile yapılırsa Oltacı bağı olur, daha güvenilirdir. Yukarıdaki Yıldırım hızıyla izbarço bağı bu sonucu verir.

Kazak bağı (foralısı Kalmuk bağı)[değiştir | kaynağı değiştir]

Düğümünün her üç yönde de aynı kolaylıkta çözülebildiği Kazak bağı ya da onun foralısı Kalmuk bağı yapılışına ipin ucunu rodadan ters yönde, yani uç-başlangıç yönünde geçirip, ip bedeni etrafında değil de, halka başlangıcı etrafından döndürerek başlanır. foralı olanına kalmuk bağı denir. Kalmuk bağının çok pratik bağlama yöntemleri vardır.^[6][7] Bu iki bağ genelde izbarço bağı kadar bilinmezler ama Rusya'da izbarço bağından daha çok bilinir ve kullanılırlar.

Esnek sarmalayan dirsekte çok halkalı izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bkz. dirsekte çok halkalı izbarço bağı.^[8]

Dirsekte tekli izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bkz. Dirsekte tekli izbarço bağı^[9]

İkiz sarmallı izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bkz. İkiz sarmallı izbarço bağı Düğümü çift sancak bağı olan ve daha fazla sürtünmeli, kendiliğinden açılması daha zor bir izbarço bağı çeşidi. Bu da tek elle bağlanabilir.^[4]

Yosemite bolin bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

İzbarço bağının ucu halka sonunu dolanıp düğümden ip bedeni ile çıkar ise, yani dirsek yerine kropi bağına sancak bağı ile yapılırsa, yosemite bolin bağı olur.

Ucu düğümlü izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

İkiz sarmal yerine Tam kazık bağı, ya da Boğucu bağ, hatta Sıkıştırma bağı olan izbarço bağı çeşitleri de yapılabilir. Daha güvenilirler ama daha da zor çözülürler.

Leş bağı / Sugalı izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Çekince çevrelediğini sıkan, suga deliği izbarço bağı ile yapılmış halka. Sugalı izbarço bağı ya da leş bağı da denir.

Gergin ip bedenine izbarço bağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerginlik rodayı dar tutacağı için hem rodanın gerginken bükülmesi hem de çımanın rodadan her iki yöne geçirilmesi sorunları şöyle aşılabilir:

• Askı noktasından gelen gergin çımayı ip bedeni etrafına tam dolayıp gerdirerek çıma üzerine gergin bir roda atılır. İp bedeni askı noktası yönünde, çıma da yük yönünde zorlanarak bu çıma rodası ip bedenine aktarılır; Böylece çıma sıkışık bir ip bedeni rodası içinden gergin geçer duruma getirilir.
• çıma,ip bedeninin, rodasıyla yük ve askı noktası arasındaki iki tarafının altından-üstünden aşırılarak çımaya ters, askı noktası yönünde iki örülür, sonra geri dönüp yük yönünde ikisi arasında, çımanın son kısmıyla ters, ama rodadan geçen tarafıyla beraber iki örülür.
• çımanın yük tarafına yönelmiş son kısmı askı noktası yönünde çekilerek izbarço bağı oluşturulur ve daha da çekilerek düğüm sıkıştırılır.
• bu gerginken bağlanmış izbarço bağını çözmek zordur, o yüzden çımayı ikiye katlayıp örme işlemlerini çıma dirseğiyle yapıp, sugalı bir izbarço bağı oluşturarak çözme kolaylaştırılabilir, çıma ucu da sugadan geçirilerek, ya da onunla suga dirsek dibine yarım kazık bağı atılarak kilitlenebilir.^[10]

• 
  İzbarço bağı
• 
  Sancak bağı
• 
  Ucu öbür yönde izbarço bağı
• 
  Ucun halka başlangıcı etrafını dolandığı kazak bağı
• 
  Ucun halka başlangıcı etrafını dolanıp foralandığı kalmuk bağı^[6][7]
• 
  Düğümü daha sıkı ikiz sarmallı izbarço bağı
• 
  Sugalı izbarço bağı Çekince çevrelediğini sıkan, izbarço bağı gözlü ilmek
• 
  Gerdikçe düğümü daha daha sıkışan sarmalları kazık bağlı izbarço bağı
• 
  Ucu halka sonunu dolanıp düğümden ip bedeniyle çıkan yosemite bolin bağı
• 
  Dirsekte doblin izbarço bağı ^[11]
• 
  Dirsekte kropi düğümlü doblin izbarço bağı
• 
  Dirsekte üçüz halkalı izbarço bağı
• 
  İkiz halkalı, halkaları tam esnek portekiz izbarço bağı
• 
  Dirsekte ikiz halkalı, halkaları az esnek ispanyol usulü izbarço bağı^[12]
• 
  Çok halkalı, halkaları esnek sarmalayan (fransız?) izbarço bağı
• 
  Dirsekte tekli izbarço bağı
• 
  İzbarço bağında dirsek yerine, adi düğüme sancak bağıyla yapılan oltacı bağı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]