İstanbul Profesyonel Ligi

İstanbul Profesyonel Ligi
Ülke	Türkiye
Kuruluş	1952
Lağvediliş	1958-59
Takım sayısı	8 (1952); 10 (1952-1959)
Alt lig	İstanbul Profesyonel 2. Ligi (1956-1959)
Son şampiyon	Fenerbahçe (1958-59)
En çok şampiyon olan	Fenerbahçe (3); Galatasaray (3)

İstanbul Profesyonel Ligi, 1952-1959 yılları arasında Türkiye'nin İstanbul ilinde düzenlenen ve yalnız bu ildeki takımların katılabildiği eski futbol ligidir.

Ülkede profesyonel futbola geçilmesinin ardından kurulan ligin ilk sezonu 1952'de gerçekleştirildi. Sekiz takımın mücadele ettiği ligde, ikinci sezondan itibaren on takım yer aldı. 1956-57 sezonunda İstanbul Profesyonel 2. Ligi'nin kurulması sonrasında İstanbul Profesyonel 1. Ligi olarak da anılmaya başlandı. Daha önceleri herhangi bir takımın düşmediği ligde, 1957-58 sezonunu son sırada tamamlayan takım ligden düşerken İstanbul Profesyonel 2. Ligi'ni birinci sırada tamamlayan takım bu lige yükseldi. 1958-59 sezonunda son kez düzenlenen ligde ilk sekiz sırayı alan takımlar, 1959 sezonunda ilki gerçekleştirilen ulusal çaptaki Millî Lig'e katıldı. İstanbul Profesyonel Ligi ise yerini İstanbul Mahallî Ligi'ne bıraktı. Toplamda sekiz sezon düzenlenen ligde Fenerbahçe ve Galatasaray üçer, Beşiktaş ise 2 şampiyonluk elde etti.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Sezon	Şampiyon	İkinci
1952	Beşiktaş	Galatasaray
1952-53	Fenerbahçe	Beşiktaş
1953-54	Beşiktaş	Galatasaray
1954-55	Galatasaray	Beşiktaş
1955-56	Galatasaray	Fenerbahçe
1956-57	Fenerbahçe	Galatasaray
1957-58	Galatasaray	Fenerbahçe
1958-59	Fenerbahçe	Galatasaray

İstanbul'daki takımların katıldığı ilk futbol ligi 1904-05 sezonunda düzenlenmişti.^[1] Bu tarihten sonra ilde çeşitli futbol ligleri organize edildi. 1923-24 sezonuyla birlikte düzenlenmeye başlanan İstanbul Futbol Ligi 1950-51 sezonuna kadar gerçekleştirildi. Türkiye Futbol Federasyonu tarafından hazırlanan ve 24 Eylül 1951'de yürürlüğe giren talimatname ile ülkede profesyonel futbolun kabul edilmesiyle birlikte İstanbul'da profesyonel bir lig kuruldu.^[2]^[3] Kurulan bu lige, amatör takımlarının yanında bir de profesyonel futbol takımı oluşturan ve kadrosunda en az altı profesyonel futbolcu bulunduran takımlar katılabilecekti.^[2] Talimatname sonrasında yaşanan çeşitli gelişmeler sebebiyle İstanbul Profesyonel Ligi'nin ilk sezonu 1952 Ocak'ında, çift devreli lig usulüyle gerçekleştirilmeye başlandı.^[4]^[5]^[6] Beşiktaş, Beykoz, Emniyet, Fenerbahçe, Galatasaray, İstanbulspor, Kasımpaşa ve Vefa'nın katılımıyla gerçekleştirilen ligin ilk sezonunda Beşiktaş, yenilgi almadan şampiyonluğa ulaştı.^[6]^[7] Sezon devam ederken profesyonel takım oluşturan Adalet (günümüzdeki adı Alibeyköyspor) ve Beyoğluspor, federasyon tarafından Nisan 1952'de alınan karar doğrultusunda ertesi sezon lige alındı ve 1952-53 sezonu on takımın katılımıyla gerçekleştirildi.^[8]^[9] Sezonu Fenerbahçe, yenilgi almadan şampiyon olarak tamamladı ve ligdeki ilk şampiyonluğunu elde etti.

1953-54 sezonu başında takım kadrosunda bulunması gereken profesyonel futbolcu sayısı dokuza yükseltildi.^[10] Sezon Beşiktaş'ın şampiyonluğuyla sona ererken Türkiye'nin 1954 FIFA Dünya Kupası'na katılması sebebiyle ligin son kısmındaki yedi maç oynanamadı. Federasyon tarafından alınan kararla bu maçların Ağustos ayı sonunda oynanması planlansa da,^[11] çeşitli sebeplerden ötürü bu maçlar gerçekleştirilmedi. Maçların oynanmasına itiraz eden kulüplerden olan Fenerbahçe'nin lig ikinciliğinin Galatasaray'a verilmesini kabul etmesiyle birlikte bu maçlar, sıralama değişmeyecek biçimde federasyon tarafından hükmen karara bağlandı.^[12] 1954-55 sezonunda lig tarihindeki ilk şampiyonluğunu averaj farkıyla Beşiktaş'ı geçerek elde eden Galatasaray,^[13] ertesi sezonu da şampiyon olarak tamamlayarak üst üste iki şampiyonluk elde eden tek takım oldu.

1956-57 sezonu başında federasyon, İstanbul'da ikinci seviyede bir profesyonel lig kurulmasına karar verdi.^[14] Ligin son haftasına Fenerbahçe ikinci girse de, son haftada karşılaştığı lider Galatasaray'ı yenerek averaj farkıyla sezonu şampiyon olarak tamamladı.^[15] Öte yandan sezon öncesinde federasyon tarafından alınan ligdeki takım sayısının sekize düşürülmesi kararı, sezon sonunda federasyon tarafından bozuldu ve 1957-58 sezonunun aynı takımların katılımıyla gerçekleştirilmesi kararlaştırıldı.^[16] 1957-58 sezonu devam ettiği sırada, sezonu son sırada tamamlayan takımın bir alt lige düşmesine, alt lig şampiyonunun da bu lige yükselmesine karar verildi.^[17] Galatasaray'ın üçüncü şampiyonluğunu elde ettiği sezonu son sırada tamamlayan Emniyet ligden düşerken ikinci lig şampiyonu Karagümrük 1958-59 sezonunda lige ilk katılımını gerçekleştirdi. Ulusal çapta bir lig organize edilecek olması sebebiyle son kez düzenlenen ligin son şampiyonu, üçüncü kez bu başarıyı elde eden Fenerbahçe oldu. 1959'da ilk kez düzenlenen Millî Lig'e katılan 16 takımın 8'ini, İstanbul Profesyonel Ligi'ni ilk 8 sırada tamamlayan takımlar oluşturmuştu.^[18]

Lig yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüm sezonları çift devreli lig usulüyle gerçekleştirilen organizasyon, 8 takımın katıldığı ilk sezonu dışında kalan tüm sezonlarında 10 takımın katılımıyla gerçekleştirildi. Bu nedenle, sonucu hükmen belirlenen maçlar da dahil edildiğinde ilk sezon 56, kalan sezonlarda ise 90 maç oynanmıştı. Bir tarafın galibiyetiyle sona eren maçlarda kazanan takım iki puan alırken kaybeden takıma puan verilmemekteydi. Eğer maç beraberlikle sonuçlanmışsa iki takım da birer puan kazanmaktaydı. Sezon sonunda aldıkları bu puanlara göre sıralan takımlar arasında puan eşitliği varsa, eşitliğin yaşandığı takımların attığı gol sayısının yediği gol sayısına bölünerek elde edilen averajına bakılmakta ve averajı yüksek olan takım üst sırada yer almaktaydı.

Ligdeki maçların çoğu Mithatpaşa Stadyumu'nda oynanırken Şeref Stadyumu, Fenerbahçe Stadyumu ve Vefa Stadyumu da bazı maçlara ev sahipliği yapmıştı.^[19]^[20]^[21]^[22]

Şampiyonluklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Takım	Şampiyonluk	İkincilik	Kazanılan yıllar
Fenerbahçe	3	1	1953, 1957, 1959
Galatasaray	3	4	1955, 1956, 1958
Beşiktaş	2	3	1952, 1954

Oyuncular[değiştir | kaynağı değiştir]

En çok maça çıkan oyuncular[değiştir | kaynağı değiştir]

Kariyeri boyunca ligde 134 maça çıkan İsmet Yamanoğlu, lig tarihinde en çok maça çıkan futbolcudur. Bu maçların tamamına Vefa formasıyla çıkan Yamanoğlu, aynı zamanda tek bir takım formasıyla ligde en çok maça çıkan oyuncu konumundadır.^[23]

Sıra	Oyuncu	Maç	Yıllar
1	İsmet Yamanoğlu	134	1952-1959
2	Aydemir Nemli	133	1952-1959
3	Mehmet Ekerbiçer	132	1952-1959
4	Rahmi Denizöz	127	1952-1959
5	Kadri Aytaç	123	1952-1959
6	Turgay Şeren	117	1952-1959
	Mehmet Ali Has		1952-1959
	Nusret Ülük		1952-1959
9	İsmet Berberoğlu	116	1952-1959
10	Nedim Günar	115	1952-1959

En çok gol atan oyuncular[değiştir | kaynağı değiştir]

Lig tarihinin en golcü oyuncusu, kariyeri boyunca ligde oynadığı maçlarda 77 gol kaydeden Metin Oktay'dır. Lig tarihinde 3 farklı kulüpte forma giyen 4 farklı oyuncu gol krallığı yaşamıştır. Dört sezonda gol kralı olan Metin Oktay bu alanda birinci sıradayken, 5 gol kralı çıkaran Galatasaray takımlar bazında lider konumdadır. 1958-59 sezonunda attığı 22 golle gol kralı olan Metin Oktay, lig tarihinde bir sezonda en fazla gol atan oyuncu olup aynı sezon maç başına 1,38'lik gol ortalaması yakalayarak bu kulvarda da lider konumdadır.^[23]

Sıra	Oyuncu	Gol	Maç	Ortalama
1	Oktay, MetinMetin Oktay	77	66	1.17
2	Küçükandonyadis, LefterLefter Küçükandonyadis	67	95	0.71
3	Aytaç, KadriKadri Aytaç	61	123	0.5
4	Nemli, AydemirAydemir Nemli	56	133	0.42
4	Sargın, BurhanBurhan Sargın	50	92	0.54
6	Adanır, RecepRecep Adanır	49	98	0.5
7	Yamanoğlu, İsmetİsmet Yamanoğlu	48	134	0.36
8	Bilge, NazmiNazmi Bilge	47	76	0.62
9	Mamat, SuatSuat Mamat	46	104	0.44
10	İstanbulluoğlu, GarbisGarbis İstanbulluoğlu	45	78	0.58

Gol kralları[değiştir | kaynağı değiştir]

Sezon	Oyuncu	Takım	Gol	Maç	Ortalama
1952	Yorulmaz, ŞevketŞevket Yorulmaz	Beşiktaş	19	14	1,36
1952-53	Yorulmaz, ŞevketŞevket Yorulmaz	Beşiktaş	17	18	0,94
1953-54	Küçükandonyadis, LefterLefter Küçükandonyadis	Fenerbahçe	14	14	1
1954-55	Beratlıgil, AliAli Beratlıgil	Galatasaray	14	18	0,78
1955-56	Oktay, MetinMetin Oktay	Galatasaray	19	17	1,12
1956-57	Oktay, MetinMetin Oktay	Galatasaray	17	16	1,06
1957-58	Oktay, MetinMetin Oktay	Galatasaray	19	17	1,12
1958-59	Oktay, MetinMetin Oktay	Galatasaray	22	16	1,38

Teknik direktörler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ligde en çok maça çıkan teknik direktörler
	Teknik direktör	Maç	G	B	M	G%
1	Kiraz, SabriSabri Kiraz	&0000000000000086.00000086	&0000000000000026.00000026	&0000000000000028.00000028	&0000000000000032.00000032	&0000000000000030.23000030,23
2	Erkal, RebiiRebii Erkal	&0000000000000085.00000085	&0000000000000023.00000023	&0000000000000016.00000016	&0000000000000046.00000046	&0000000000000027.06000027,06
3	Arman, CihatCihat Arman	&0000000000000082.00000082	&0000000000000022.00000022	&0000000000000023.00000023	&0000000000000037.00000037	&0000000000000026.83000026,83
4	Görkey, ŞerefŞeref Görkey	&0000000000000080.00000080	&0000000000000026.00000026	&0000000000000020.00000020	&0000000000000034.00000034	&0000000000000032.50000032,50
5	Bilgiç, EşrefEşref Bilgiç	&0000000000000079.00000079	&0000000000000023.00000023	&0000000000000013.00000013	&0000000000000043.00000043	&0000000000000029.11000029,11
6	Kılıç, GündüzGündüz Kılıç	&0000000000000075.00000075	&0000000000000051.00000051	&0000000000000015.00000015	&0000000000000009.0000009	&0000000000000068.00000068,00
7	Székely, LászlóLászló Székely	&0000000000000063.00000063	&0000000000000031.00000031	&0000000000000013.00000013	&0000000000000019.00000019	&0000000000000049.21000049,21
8	Özyazıcı, HalilHalil Özyazıcı	&0000000000000056.00000056	&0000000000000023.00000023	&0000000000000016.00000016	&0000000000000017.00000017	&0000000000000041.07000041,07
9	Eken, BülentBülent Eken	&0000000000000054.00000054	&0000000000000010.00000010	&0000000000000008.0000008	&0000000000000036.00000036	&0000000000000018.52000018,52
10	Puppo, SandroSandro Puppo	&0000000000000051.00000051	&0000000000000038.00000038	&0000000000000010.00000010	&0000000000000003.0000003	&0000000000000074.51000074,51

Lig tarihinde yedi farklı teknik direktör şampiyonluk yaşadı. Birden fazla kez şampiyon olan tek teknik direktör, ikisi de Galatasaray ile olmak üzere Gündüz Kılıç'tır. Kılıç'ın iki şampiyonluğu üst üste iki sezon gelmişti. Lig tarihinde en çok maça çıkan teknik direktör 86 maçla Sabri Kiraz olurken çalıştırdığı takımlarla toplamda 51 galibiyet elde eden Gündüz Kılıç bu alanda lider konumundadır.^[23] Sezona göre şampiyonluk yaşayan teknik direktörler şu şekildedir:

Sezon	Milleti	Teknik direktör	Kulüp
1952	İngiltere	Cable, AlfredAlfred Cable	Beşiktaş
1952-53	Sırbistan	Mihajlović, ŽarkoŽarko Mihajlović	Fenerbahçe
1953-54	İtalya	Puppo, SandroSandro Puppo	Beşiktaş
1954-55	Türkiye	Kılıç, GündüzGündüz Kılıç	Galatasaray
1955-56	Türkiye	Kılıç, GündüzGündüz Kılıç	Galatasaray
1956-57	Macaristan	Székely, LászlóLászló Székely	Fenerbahçe
1957-58	İskoçya	Dick, GeorgeGeorge Dick	Galatasaray
1958-59	Macaristan	Molnár, IgnácIgnác Molnár	Fenerbahçe

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Yüce, Mehmet (Şubat 2009). "On gümüş yürek". Galatasaray Dergisi. s. 75.
^ ^a ^b "Futbol Federasyonunun yeni profesyonellik talimatnamesi". Milliyet. 23 Eylül 1951. s. 4.
^ "50. sezona merhaba!". Türkiye Futbol Federasyonu. 1 Ağustos 2007. 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.
^ "Lig maçlarına 5 Ocak tarihinde başlanıyor". Milliyet. 24 Ekim 1951. s. 5.
^ "Bu sene profesyonel lig maçları oynanamıyor". Milliyet. Ankara. Anadolu Ajansı. 21 Aralık 1951. ss. 1-7.
^ ^a ^b Ardahan, Babür (2 Ocak 1952). "Profesyonel lig başlarken". Milliyet. s. 5.
^ Garan, Sulhu (6 Aralık 1951). "Kulüplerin profesyonel ve amatör takımları". Milliyet. s. 5.
^ "Futbol federasyonunun yeni kümeler taksimatı". Milliyet. 10 Nisan 1952. s. 5.
^ "Futbol Federasyonunun kararı". Milliyet. 28 Ağustos 1952. s. 5.
^ "Profesyonellik talimatnamesinde mühim değişiklikler yapıldı". Milliyet. Ankara. 22 Haziran 1953. s. 5.
^ "Profesyonel Lig'de tehir edilmiş olan maçlar Ağustos sonunda oynanacak". Milliyet. 6 Temmuz 1954. s. 4.
^ "Önümüzdeki liglerde bu seneki gibi maç başında mı bitirilecek?". Milliyet. 27 Ağustos 1954. s. 4.
^ "1954-1955 liginin hikâyesi". Milliyet 1954-1955 Profesyonel Lig Maçları Broşürü. 19 Mayıs 1955. s. 4.
^ "Profesyonel 2. Ligin kurulmasına karar verildi". Milliyet. 25 Temmuz 1956. s. 6.
^ Karakaya, Necati (19 Mayıs 1957). "Bir lig böyle geçti". Milliyet. s. 6.
^ Kıvanç, Halit (4 Mayıs 1957). "Lig 10 takım olarak kaldı". Milliyet Spor İlvaesi. s. 2.
^ "Lig'in takım adedi donduruldu". Milliyet. 22 Ocak 1958. s. 6.
^ "Türkiye Lig'i 15 Şubatta başlıyor". Milliyet. 23 Ocak 1959. s. 6.
^ "Yeni fikstüre göre Mithatpaşa Stadında haftada 3 maç yapılacak". Milliyet. 8 Eylül 1953. s. 5.
^ "Profesyonel Lig maçları Fikstürü". Milliyet. 28 Eylül 1952. s. 5.
^ "Profesyonel lig maçları 6 Ekimde başlayacak". Milliyet. 9 Eylül 1954. s. 4.
^ "Biten ligin hikâyesi". Milliyet. 7 Temmuz 1956. s. 6.
^ ^a ^b ^c "Türkiye İstanbul Profesyonel Ligi". Mackolik.com. 15 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mackolik.com'daki lig sayfası

[1] Yüce, Mehmet (Şubat 2009). "On gümüş yürek". Galatasaray Dergisi. s. 75.

[talimatname-2] "Futbol Federasyonunun yeni profesyonellik talimatnamesi". Milliyet. 23 Eylül 1951. s. 4.

[3] "50. sezona merhaba!". Türkiye Futbol Federasyonu. 1 Ağustos 2007. 14 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.

[4] "Lig maçlarına 5 Ocak tarihinde başlanıyor". Milliyet. 24 Ekim 1951. s. 5.

[5] "Bu sene profesyonel lig maçları oynanamıyor". Milliyet. Ankara. Anadolu Ajansı. 21 Aralık 1951. ss. 1-7.

[başlangıç-6] Ardahan, Babür (2 Ocak 1952). "Profesyonel lig başlarken". Milliyet. s. 5.

[7] Garan, Sulhu (6 Aralık 1951). "Kulüplerin profesyonel ve amatör takımları". Milliyet. s. 5.

[8] "Futbol federasyonunun yeni kümeler taksimatı". Milliyet. 10 Nisan 1952. s. 5.

[9] "Futbol Federasyonunun kararı". Milliyet. 28 Ağustos 1952. s. 5.

[10] "Profesyonellik talimatnamesinde mühim değişiklikler yapıldı". Milliyet. Ankara. 22 Haziran 1953. s. 5.

[11] "Profesyonel Lig'de tehir edilmiş olan maçlar Ağustos sonunda oynanacak". Milliyet. 6 Temmuz 1954. s. 4.

[12] "Önümüzdeki liglerde bu seneki gibi maç başında mı bitirilecek?". Milliyet. 27 Ağustos 1954. s. 4.

[13] "1954-1955 liginin hikâyesi". Milliyet 1954-1955 Profesyonel Lig Maçları Broşürü. 19 Mayıs 1955. s. 4.

[14] "Profesyonel 2. Ligin kurulmasına karar verildi". Milliyet. 25 Temmuz 1956. s. 6.

[15] Karakaya, Necati (19 Mayıs 1957). "Bir lig böyle geçti". Milliyet. s. 6.

[16] Kıvanç, Halit (4 Mayıs 1957). "Lig 10 takım olarak kaldı". Milliyet Spor İlvaesi. s. 2.

[17] "Lig'in takım adedi donduruldu". Milliyet. 22 Ocak 1958. s. 6.

[18] "Türkiye Lig'i 15 Şubatta başlıyor". Milliyet. 23 Ocak 1959. s. 6.

[19] "Yeni fikstüre göre Mithatpaşa Stadında haftada 3 maç yapılacak". Milliyet. 8 Eylül 1953. s. 5.

[20] "Profesyonel Lig maçları Fikstürü". Milliyet. 28 Eylül 1952. s. 5.

[21] "Profesyonel lig maçları 6 Ekimde başlayacak". Milliyet. 9 Eylül 1954. s. 4.

[22] "Biten ligin hikâyesi". Milliyet. 7 Temmuz 1956. s. 6.

[Mackolik-23] "Türkiye İstanbul Profesyonel Ligi". Mackolik.com. 15 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

g t d İstanbul futbol ligleri
İstanbul Futbol Ligi	1904-05 1905-06 1906-07 1907-08 1908-09 1909-10 1910-11 1911-12 1912-13¹ 1913-14 1914-15²
Cuma Ligi	1915-16 1916-17 1917-18 1918-19³ 1919-20³ 1920-21 1921-22 1922-23
İstanbul Türk İdman Birliği Ligi⁴	1919-20 1920-21
Pazar Ligi⁵	1920-21 1921-22
İstanbul Futbol Ligi	1923-24 1924-25 1925-26 1926-27 1927-28⁶ 1928-29 1929-30 1930-31 1931-32 1932-33 1933-34 1934-35 1935-36 1936-37 1937-38 1938-39 1939-40 1940-41 1941-42 1942-43 1943-44 1944-45 1945-46 1946-47 1947-48 1948-49 1949-50 1950-51
İstanbul Profesyonel Ligi	1952 1952-53 1953-54 1954-55 1955-56 1956-57 1957-58 1958-59
İstanbul Profesyonel 2. Ligi	1956-57 1957-58 1958-59
¹1912-13 sezonu, Balkan Savaşları sebebiyle düzenlenmedi. ²1914-15 sezonunda lig, takımların çokluğu sebebiyle İstanbul Futbol Birliği Ligi ve İstanbul Şampiyonluğu Ligi olarak adlandırılan iki grup halinde düzenlendi. ³1918-19 ve 1919-20 sezonları, I. Dünya Savaşı sebebiyle düzenlenmedi. ⁴Yeterince güçlü görülmedikleri için Cuma Ligi'ne dahil edilmeyen takımların katılımıyla düzenlendi. ⁵Pazar Ligi, Cuma Ligi'ne katılamayan takımlar arasında düzenlendi. ⁶1928 Yaz Olimpiyatları için yapılan hazırlıklar sebebiyle oynanmadı.

İstanbul Profesyonel Ligi nedir?, İstanbul Profesyonel Ligi anlamı nedir?, İstanbul Profesyonel Ligi ne demektir?