İnci Nehri Deltası

İnci Nehri Deltası (Çince: 珠江三角洲; pinyin: Zhūjiāng Sānjiǎozhōu), Çin'in güneydoğusunda İnci Nehri'nin Güney Çin Denizi'ne aktığı İnci Nehri ağını çevreleyen alçak bir bölgedir. Bölge, Guangdong eyaletinin ortası ile Hong Kong ve Makao'yu kapsamakta olup dünyanın en yoğun kentleşmiş bölgelerinden ve Çin'in en önemli ekonomik ve sanayi merkezlerinden biridir. Bölge Dünya Bankası Grubu verilerine göre yüzölçümü ve nüfus bakımından dünyanın en büyük kentsel alanıdır.^[1]

Doğu Çin'deki Yangtze Nehri Deltası ve Kuzey Çin'deki Jingjinji ile birlikte halen Güney Çin'in en zengin bölgesi ve Çin'in en zengin bölgelerinden biridir. Bölgenin ekonomisi İnci Nehri Deltası Ekonomik Bölgesi olarak anılır. Aynı zamanda Guangdong-Hong Kong-Macau Büyük Körfez Alanı'nın bir parçasıdır.

İnci Nehri Deltası'nın (İngilizcesi: Pearl River Delta, kısaca PRD) en büyük dokuz şehri 2013 sonunda 57,15 milyonluk birleşik nüfusa sahipti ve eyalet nüfusunun %53,69'unu oluşturuyordu.^[2] Dünya Bankası Grubu'na göre PRD hem kara alanı hem de nüfus bakımından dünyanın en büyük kentsel alanı haline geldi.^[1]

Bir megalopol olan PRD gelecekteki mega metropol alanına dönüşecektir ancak kendisi Çin'in güney kıyılarınca uzanan ve Chaoshan, Zhangzhou-Xiamen, Quanzhou-Putian ve Fuzhou gibi metropolislerini kapsayan daha büyük bir megalopolisin güney ucundadır.

Bu bölgenin batısı Kaoshan ile birlikte 19. yüzyıldan 20. yüzyılın ortalarına kadar birçok Çin göçünün kaynağıydı, Batı dünyasında birçoklarını oluşturdukları Çin mahalleleride buna dahildir. Bugün ABD, Kanada, Avustralya ve Latin Amerika ‘daki Çin diasporası'nın çoğunluğu ile Güneydoğu Asya ‘nın çoğunluğunu atalarının izini bu bölgenin batı yakasına kadar izler.

En çok konuşulan dil Kantonca’dır.

İnci Nehri Deltası 1979'da Çin'in ekonomik reformu programının başlangıcından bu yana ülkenin en hızlı büyüyen bölgesidir^[3] ve 2001 yılı itibarıyla Çin'in GSYİH'inin %8.7'sini, toplam ticaretin yüzde %35,8'ini ve yabancı sermayenin %29,2'sini oluşturur. Bölgedeki sanayi kentleri, yabancı yatırımlardan gelen fabrikalarla dolu endüstriyel parkların varlığı nedeniyle "Dünya'nın Fabrikası" olarak anılır.^[4]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Guangdong'un Altın Deltası olarak da bilinen nehir deltası^[5] başlıca üç nehirden oluşur: Xi Jiang (Batı Nehri), Bei Jiang (Kuzey Nehri) ve Dong Jiang (Doğu Nehri). Deltanın düz arazileri İnci Nehri'nin kolları ve dağıtıcı ağıyla kesişir. İnci Nehri Deltası aslında İnci Nehri'nin çekirdek koluyla ayrılmış iki alüvyal deltadır. Bei Jiang ve Xi Jiang batıdaki Güney Çin Denizi ve İnci Nehri'ne akmak üzere birleşirken Dong Jiang yalnızca doğudaki İnci Nehri'ne akar. Xi Jiang Zhaoqing kadar batıya kadar delta benzeri özellikler sergilemeye başlar ancak bu şehir genellikle PRD bölgesinin bir parçası olarak görülmez. Lingyang Boğazı 'nı geçtikten ve Bei Jiang ile birleştikten sonra Xi Jiang açılır ve Nansha Qu kadar doğuya ve Xinhui kadar batıya akar. Xi'nin başlıca dağıtıcıları arasında Donghui Shuidao, Jiya Shuidao, Hutiaomen Shuidao, Yinzhou Hu ve Xi Jiang'ın ana şubesi bulunur. Jiangmen ve Zhongshan deltanın batısındaki büyük şehirlerdir.

Bei Jiang Qingyuan 'da delta ovalarına girer ancak Sanshui yakınına kadar bölünmeye başlamaz. Buradan iki ana dağıtımcı İnci Nehri halicinin batı yakasında çok sayıda ağız oluşturan Tanzhou Shuidao ve Shunde Shuidao'dur. Diğer iki dağıtımcı Lubao Yong ve Xinan Yong, Bei'den daha kuzeyden ayrılır ve Liuxi He ile birleşerek Guangzhou'nun kuzeyindeki İnci Nehri'nin ana kolunu oluşturur. Deltanın kuzey kesimindeki diğer büyük şehir Foshan'dır.

Dong Jiang Huizhou üzerinden deltaya doğru akar. Dongguan 'ın kuzeydoğusundaki Dongguan Shuidao da dahil olmak üzere birçok dağıtıcıya ayrılmaya başlar. Dağıtıcılar İnci Nehri'ne Luogang kadar kuzeyde ve Hu Men (Kaplan Kapısı) kadar güneyde girerler.

Antik çağda İnci Nehri halicinde Tuzlu su timsahları yaşardı.

Yer ve demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

İnci Nehir Deltası deltanın kendisinin yanı sıra Guangdong eyaletinin dokuz ilini kapsayan yoğun şehir ağı anlamına gelir yani Dongguan, Foshan, Guangzhou, Huizhou, Jiangmen, Shenzhen, Zhaoqing, Zhongshan ve Zhuhai ve Hong Kong ve Makau Özel İdari Bölge (ÖİB) 'dir. Birleşmiş Milletler İnsan Yerleşimleri Programı tarafından yayınlanan 2010/2011 Dünya Şehirleri Durum raporu delta bölgesi nüfusunun 120 milyon kişi olduğunu tahmin etti; bölge hızla kentleşmektedir.^[6]

PRD'nin yabancı sermayenin hakim olduğu doğu tarafı (Shenzhen, Dongguan) ekonomik olarak en gelişmiş yerleridir. Yerel özel sermayenin hakim olduğu batı bölgeleri (Foshan, Zhuhai, Zhongshan, Jiangmen) gelişime açıktır. PRD'de Hong Kong, Makao ve Zhuhai arasındaki yeni ulaşım bağlantılarının kalkınma için yeni alanlar açması şehirleri daha da bütünleştirmesi ve bölgedeki ticareti kolaylaştırması beklenmektedir. Planlama aşamasında olan Hong Kong – Zhuhai-Macau Köprüsü ve önerilen Shenzhen-Zhongshan Köprüsü toplam uzunluğu yaklaşık olarak her biri 50 km (31 mi) olacaktır.

[[Dosya:Situationskärtchen von Kanton, Makao, Hongkong.jpg|küçükresim|1888’de İnci Nehir Delta ağzının Macau ve Hong Kong konumlarını gösteren haritası 1985'e kadar PRD'ye esas olarak çiftlikler ve küçük kırsal köyler hâkim olmuştu ancak ekonomi yenilenip açıldıktan sonra bir yatırım seli onu toprağın ekonomik gücü haline getirdi. PRD'nin şaşırtıcı büyümesi büyük ölçüde faaliyetlerini PRD'ye taşıyan Hong Konglu üreticilerinden gelen yabancı yatırım ‘ı tarafından tetiklendi. 2003 yılında Hong Kong şirketleri PRD operasyonlarında 11 milyon işçi çalıştırdı. Son zamanlarda son iki yılda ücretlerin yaklaşık yüzde 20 ila 30 artmasına neden olan ekonomik büyümeden kaynaklanan aşırı işgücü kıtlığı yaşandı.^[7]

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İnci Nehri Deltası 1979'da Çin'in reform programının başlatılmasından bu yana Çin Halk Cumhuriyeti'nin ekonomik açıdan en dinamik bölgelerinden biri oldu. 1978'den bu yana otuz yılda yüzde 13,45'lik yıllık gayri safi yurtiçi hasıla büyümesi ulusal ortalamadan yüzde 3,5 puan daha yüksektir. 1978'den bu yana Çin'deki tüm yabancı yatırımların neredeyse % 30'u PRD'ye yapıldı.^[8] 2007'de GSYİH 448 milyar ABD dolarına yükseldi ve bu da ekonomisini Tayvan'ınki^[9] kadar yaptı ve 2019'da bu rakam ABD $ 2.0 trilyondu^[10] veya İtalya ile aynı büyüklüğe yükseldi. İstihdam fırsatlarının bolluğu onları Çin'in en zenginleri arasına yerleştiren yıllık kişi başına gelire sahip, zengin, orta gelirli, profesyonel tüketicilerden oluşan bir havuz yarattı.^[11] Çin'in reform programının başlangıcından bu yana İnci Nehri Deltası Ekonomik Bölgesi dünyanın en hızlı büyüyen büyük ekonomisinde en hızlı büyüyen eyaletin en hızlı büyüyen bölümü oldu.^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b World Bank Report Provides New Data to Help Ensure Urban Growth Benefits the Poor 28 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The World Bank Group, 26 Jan 2015
^ "Archived copy" 广东男性比女性多了500万人口总量增长放缓_新浪广东城事_新浪广东 (Çince). 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2014.
^ "Introducing the Pearl River Delta". 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2017.
^ Rahul Jacob, 30 November 2011, Talk is cheap in the world’s factory, http://www.ft.com/cms/s/2/3fe09222-19cf-11e1-9888-00144feabdc0.html#axzz2p3wRsHjJ 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Atlas of China, page 123. SinoMaps Press, 2007.
^ Vidal, John (22 Mart 2010). "UN report: World's biggest cities merging into 'mega-regions'". guardian.co.uk. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010.
^ "Labor shortage to affect Pearl River Delta hardest". 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "A Stronger Pearl River Delta" (PDF). 9 Eylül 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Achievements, challenges in China's Pearl River Delta plan". 4 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "National Data". 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Economic Backdrop of the PRD" (PDF). 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012.
^ "Introducing the Pearl River Delta". 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Economic profile for the Pearl River Delta 16 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at HKTDC

Images from Scientific Visualisation Studio at NASA 30 Ağustos 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Key Cities of the Pearl River Delta

Introducing the Pearl River Delta

Çin Halk Cumhuriyeti'deki yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[worldbank.org-1] World Bank Report Provides New Data to Help Ensure Urban Growth Benefits the Poor 28 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The World Bank Group, 26 Jan 2015

[2] "Archived copy" 广东男性比女性多了500万人口总量增长放缓_新浪广东城事_新浪广东 (Çince). 26 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2014.

[3] "Introducing the Pearl River Delta". 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Şubat 2017.

[4] Rahul Jacob, 30 November 2011, Talk is cheap in the world’s factory, http://www.ft.com/cms/s/2/3fe09222-19cf-11e1-9888-00144feabdc0.html#axzz2p3wRsHjJ 16 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[5] Atlas of China, page 123. SinoMaps Press, 2007.

[6] Vidal, John (22 Mart 2010). "UN report: World's biggest cities merging into 'mega-regions'". guardian.co.uk. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2010.

[7] "Labor shortage to affect Pearl River Delta hardest". 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[8] "A Stronger Pearl River Delta" (PDF). 9 Eylül 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[9] "Achievements, challenges in China's Pearl River Delta plan". 4 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[10] "National Data". 7 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[11] "Economic Backdrop of the PRD" (PDF). 8 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012.

[12] "Introducing the Pearl River Delta". 25 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

İnci Nehri Deltası nedir?, İnci Nehri Deltası anlamı nedir?, İnci Nehri Deltası ne demektir?