Kürdistan Bayrağı
Kürdistan bayrağı
Ayrıntılar
Kullanan(lar)	Kürdistan Bölgesel Yönetimi
Kabul tarihi	1920, Kürdistan Teali Cemiyeti 1927, Ağrı Cumhuriyeti 1946, Mahabad Cumhuriyeti 1992, Kürdistan Bölgesi
Lakabı	Ala rengîn, Kürt bayrağı.
Tipi	Ulusal ve resmî bayrak
Oran	2:3
Tasarım	Kırmızı, beyaz ve yeşil şeritlerden oluşmaktadır. Bayrağın beyaz şeridinde koyu sarımsı renkle toplam 21 saçaklı güneş bulunmaktadır.

Kürdistan Bölgesel Yönetimi
Şu madde dizisinin bir parçasıdır: Kürdistan Bölgesel Yönetimi devlet yapısı
Ulusal semboller Marş Bayrak Arma
Referandumlar 2005 bağımsızlık referandumu 2007 Kerkük'ün statüsü referandumu 2017 bağımsızlık referandumu Kerkük'ün statüsü referandumu
Hükümet Cumhurbaşkanı Neçirvan Barzani Başbakan Mesrur Barzani
Parlamento Kürdistan Parlamentosu Kürdistan Parlamentosu başkanı Revaz Faik Başkanlık Konseyi Seçimler
Siyasi partiler Kürdistan Demokrat Partisi Kürdistan Yurtseverler Birliği Değişim Hareketi Kürdistan İslami Birliği
İdari bölümler Süleymaniye Duhok Erbil Halepçe
Ayrıca bakınız Dış ilişkiler Kürt milliyetçiliği
Diğer ülkeler Atlas
g t d

Kürdistan bayrağı (Kürtçe: Alaya Kurdistanê, ئاڵای کوردستان, ya da Ala Rengîn),^[1][2][3] Kürdistan^[4]'ı temsil eden bayrak. Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağı olarak kanunlaşmıştır. Kürtler tarafından ulusal bayrak kabul edilmektedir.

20. yüzyılda birçok bağımsızlıkçı Kürt örgütü tarafından Kürtlerin ulusal bayrağı olarak kabul edilen bayrak, ilk olarak Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti tarafından kabul edilmiştir. Mahabad Cumhuriyeti kurucu cumhurbaşkanı Kadı Muhammed tarafından Mustafa Barzani'ye emanet edilen bayrak 1992 yılında Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağı olarak günümüze kadar gelmiştir.^[5]

Kürt ulusal renklerinden oluşmaktadır. Arka planda, birbirine paralel ve eşit olarak sırasıyla kırmızı, beyaz ve yeşil üç renk şeridi, bunların odağında koyu sarımsı renkle toplam 21 saçaklı Kürt güneşi (Rojê Kurdî) bulunmaktadır. 21 sayısı hürmet edilen bir sayıdır, kadim ve yerli Kürt dini olan Yezdanizmde ve onun modern dallarında "yeniden doğuşu/dirilişi" simgeler.^[6][7][8]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayrak ilk olarak 1920 yılında kurulan Teşkilat-ı İçtimaiye Cemiyeti tarafından renk ve şekli kabul edilerek millî bayrak olarak ilan edildi.^[9] Ekrem Cemilpaşa Doza Kürdistan isimli eserinde buna ilişkin olarak şu bilgiyi aktarır: "Teşkilati ictimaiye cemiyeti uzunlama olarak üç renkten müteşekkil yukarıda kırmızı ortada beyaz üzerinde güneş ve altta yeşil renkli Kürt bayrağının renk ve şeklini tespit ederek milli bayrak olduğunu ilan etti."^[9]

Gottfried Müller "Yanan Doğu" adlı kitabında günümüzdeki Kürdistan bayrağını büyük Kürt milliyetçisi Remzi Nafi ile 1943 yılında Berlin'de hazırladıklarını şu sözlerle belirtmiştir:^[10]

"Berlin'den ayrılmadan önce eşime Kürtlerin bir sembole ihtiyacı olduğunu söyledim, operasyondan önce Remzi ile birbirimize ihanet etmeyeceğimize ve birbirimize her zaman sadık kalacağımıza yemin etmiştik. Alman bayrağına dokunarak yemin ettim, o gün Remzi'nin basacak, üzerine yemin edecek bir bayrağı yoktu ya da Kürdistan'ı temsil ettiğini düşündüğü bir bayrak yoktu. Aklımıza en güzel renklerin kırmızı, yeşil ve beyaz olduğu geldi. Kırmızı, Kürt şehitlerinin kanını ve Kürt özgürlüğü ve onuru için devam eden mücadeleyi simgeliyor. Yeşil, Kürdistan'ın güzelliğini ve manzarasını ifade eder. Beyaz, tüm Kürt halkları için barışı ve eşitliği ifade eder. Sonra merkezde güneşin Sarısı geldi, bir yaşam kaynağının ve halkın ışığının temsilcisi. Bu bayrağı Ramzi ile şekillendirdik. Bayrak, Kürtlere en büyük hediyemizdir. Bu bayraklar da uçaktan atladığımızda yanımızdaydı, hem Alman hem de Kürt bayrağı. Ama onları atlamadan kısa bir süre sonra buldular"

Kürt gazeteci ve Kürt milliyetçisi yazar Musa Anter Hatıralarım 1-2 isimli eserinde 1948 yılında arkadaşları ile beraber İstanbul'da kurdukları gizli bir örgütün yemin töreninde kullanmak üzere bayrak hazırladığını şöyle ifade eder:^[11]

"Bir hatıra olarak söylüyorum, bu davaya sadakat için yemin etmek gerekiyordu. Herhalde Kurana el basmazdık. Yeminimizin de biraz milli olması kararlaştırıldı. Bu da Kürt bayrağı ve silahla olacaktı. Yusuf Bey’in tabancası vardı. Bir Kürt bayrağının yapılması ödevi de bana verildi. Kapalıçarşı’dan yarımşar metreden dört renk geniş kurdele aldım. Bayrak bugün de biliniyor: Beyaz, kırmızı, yeşil ve beyazın ortasında bir güneş şekli. Bayraktaki renkleri ve güneş sembolünün anlamı şöyleydi: Beyaz, barışı; kırmızı, kan ve ihtilali; yeşil, Kürdistan ve Mezopotamya’nın bereketini; güneş de, Kürt, milli dini olan Zerdüştlükten geliyordu."

Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nin kurucusu Kadı Muhammed savunmasında, Albay Rıza Niko Zade çantasından kırmızı, yeşil ve beyaz renkli, üzerinde orak-çekiç şekli olan bir bez parçası çıkararak Kadı Muhammed’e göstererek “bu senin hükümetinin bayrağı değilmiydi” diye sorar ve bayrağa tükürerek ayaklarının altında çiğnemeye başlar. Kadı ona dönerek;^[5]

“Birincisi, o Kürdistan bayrağı değildir. Bizim bayrağımızda orak-çekiç yoktur. İkincisi davranışın senin akılsız, idraksiz ve şuursuz bir kişi olduğunu göstermektedir. Emin olun sizin o bayrağı ayaklarınızın altında çiğnemeniz için elinize geçirmeniz mümkün değildir. Kürdistan bayrağı bir gün şu anda içinde beni yargıladığınız binanın tepesinde dalgalanacaktır. Ben Kürdistan bayrağını Mele Mustafa’ya teslim ettim. Mele Mustafa onu; dağdan dağa şehirden şehre, ülkeden ülkeye gezdirerek yine Kürdistan’ın yükseklerinde dalgalandıracaktır. Emin olun o gün gelecektir, çaresi yok bunun."

Kullananlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürdistan bayrağı şuan resmi olarak Kürdistan Bölgesel Yönetimi tarafından bölgesel yönetim bayrağı olarak kullanılmaktadır. Kürdistan bayrağı Türkiye Kürtleri, Irak Kürtleri, Suriye Kürtleri, İran Kürtleri ve Diaspora Kürtleri tarafından da ulusal bayrak olarak kullanılmaktadır.^{[12][13][14][15]}

PKK ve Kürdistan bayrağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye-PKK çatışması nedeniyle Türk milletinin bir kısmı Kürdistan bayrağını PKK bayrağı sanmaktadır^{[kaynak belirtilmeli]} ve Türkiye'de Kürdistan bayrağı taşıyan birçok insana ve kuruluşa karşı defalarca çeşitli sözlü, fiziksel şiddet olayı yaşanmıştır.^[16][17][18] PKK, Kürdistan bayrağını reddetmektedir. Kürdistan bayrağı, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin resmi bayrağıdır ve Türkiye dahil tüm devletler tarafından tanınmakta olup suç teşkil etmemektedir.^{[19][20][21][22]}

Kürdistan bayrağı Kürtlerin çoğunluğu tarafından ulusal bayrak kabul edildiği halde ulusal bayrak olarak kabul etmeyen tek grup PKK yandaşları ve PKK'nın bazı yöneticileridir. PKK, kendini feshettiği ve KADEK adını aldığı 2002 Kongresinde Kürdistan bayrağını kullanmıştır. Yine Kongre Gel’in 1. ve 2. Kongrelerinde divan masasında, kongre salonun üstünde bu bayrak kullanılmıştır.^[23] 2003-2004 tarihleri arasında Kürdistan bayrağını kabul edip ulusal bayrak olarak kullanmışsa da sonradan Irak Kürtlerinin Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ni kurup resmi bayrağını Kürdistan bayrağı ilan etmesiyle birlikte Kürdistan bayrağını reddetmiştir ve 20.yüzyılda Türkiye Kürtleri tarafından oluşturulan Kürdistan bayrağının Barzani bayrağı olduğunu iddia etmiştir. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde iktidar partisi PYD'ye bağlı asayiş güçleri ve PKK'nın gençlik örgütü tarafından zaman zaman Kürdistan bayrakları yakılmıştır. Türkiye'de ise işçi bayramında HDP destekçisi bazı kişiler Kürdistan bayrağı taşıyan başka HDP'lilere saldırmışlardır.^{[24][25][26][27][28]}

İran Kürdistanında Kürtler tarafından kullanılan bayrak Kürdistan bayrağıdır ancak Kürdistan bayrağını kabul etmeyen PKK'nın İran uzantısı PJAK tarafından yapılan açıklamada Kürdistan bayrağı olarak 1946'da kurulan Mahabad Cumhuriyeti'nin bayrağını kabul ettikleri belirtilmiştir.^[29][30]

PKK'nın ilk komutanı Agit kod adlı Mahsum Korkmaz 13 Mayıs 1977 tarihinde Batman Lisesinde tarih öğretmeni ile derste tartıştıktan sonra öğretmene neden “Kürtlerden hiç söz etmiyorsun” dedikten sonra iki arkadaşı ile dışarı çıkar ve okulun önündeki bayrağı indirip, onun yerine kırmızı, yeşil ve beyaz zemin üzerine ortasında güneş olan bugün ki Kürdistan bayrağını kendi elleri ile çizip asmışlardır. Mahsum Korkmaz “Batman Lisesinin üç öğrencisi indirip parçaladıkları Türk bayrağı yerine Barzani’nin bayrağını çekti” haberiyle gazeteye manşet olmuştur.^[23][31]

Abdullah Öcalan Kürdistan bayrağı için şunları söyler;^[25]

“Bu bayrak Barzani bayrağıdır, devletçi çözümün bayrağıdır. Halkı bu bayrağa bağlayarak küçük bir Kürdistan kuracaklar. O da ikinci İsrail olacak. Bu bayrağı red ediyoruz.”

Kürdistan Bayrak Günü[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürdistan Bölgesel Yönetimi Parlamentosu 19 Haziran 2009’da aldığı kararla 17 Aralık 1945’te Mahabad Belediyesi binasında Kürdistan bayrağının dalgalanmasına ithafen 17 Aralık tarihini Kürdistan Bayrak Günü olarak ilan etti.^[32]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Mahabad Cumhuriyeti'nin bayrağı
• 
  Ağrı Kürt Cumhuriyeti'nin bayrağı
• 
  Kürt milliyetçisi Hoybun Partisi'nin bayrağı (1927-1946)
• 
  Kürdistan Krallığı'nın bayrağı (1922 - 1924)
• 
  Kürdistan Bölgesel Yönetimi Dohuk ili kırsal kesiminde bayrak.
• 
  Kerkük'te dalgalanan Kürdistan bayrağı.
• 
  Süleymaniye'de dalgalanan Kürdistan bayrağı
• 
  Kürdistan bayrağı önünde poz veren Peşmerge keskin nişancısı.
• 
  İstanbul'da 7 Haziran 2015 seçimi sonuçlarını kutlayan Türkiye Kürtleri
• 
  Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başkenti Erbil'de bağımsızlık yanlısı miting. (2017)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]