İslahiye
İlçe
İlçe sınırları haritası
Ülke	Türkiye
İl	Gaziantep
Coğrafi bölge	Akdeniz Bölgesi
İdare
• Kaymakam	Muhammet Lütfü Kotan[1]
• Belediye başkanı	Kemal Vural (AK Parti)
Rakım	530 m
Nüfus  (2018)
• Toplam	67,674
• Kır	-
• Şehir	67.862
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	27800
İl alan kodu	0342
İl plaka kodu	27
Resmî site http://www.islahiye.gov.tr

İslahiye, Gaziantep ilinin güneybatısında yer alan ve geçim kaynağı tarım olan bir ilçedir. Nüfusu 67.862 kişidir. İdari bakımdan Gaziantep'in bir ilçesi olmasına rağmen Akdeniz Bölgesi'ne aittir. Akdeniz Bölgesi 'nin doğu ucunda bulunmasından dolayı iklim, bitki örtüsü ve tarımsal faaliyetler açısından Akdeniz Bölgesi'ni andırır. İlçede üzüm festivalleri yapılmaktadır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İslahiye, Gaziantep ilinin en eski yerleşim alanlarından biridir. İslahiye Ovası'ndaki çeşitli höyüklerde yapılan araştırmalar yerleşimin Erken Kalkolitik çağda (MÖ. 5500-5000) başladığını göstermektedir. Yöredeki Tilmen, Gedikli ve Zincirli’deki höyüklerde yapılan kazılar Geç Hitit döneminde önemli bir yerleşim yeri olduğunu göstermiştir. MÖ. 1400’lerde Luviler ve Hititler, Sam'al ’a yerleşmiş daha sonra Aramiler ve MÖ. 800 ’lerin sonlarına doğru Asurlular buraya egemen olmuşlardır. MÖ. 333’te Büyük İskender buraya kadar gelmiş ve yeni bir kent kurmuştur. Romalı komutan Pompeius bu kente Nikopolis ismini vermiştir. Nikopolis, Roma’nın Suriye eyaletine bağlı olmuştur.

Partların yağmalamasından sonra şehir önemini yitirmiştir. Bizans döneminde kentin adından söz edilmez. Bölge 1516 yılında Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. Yavuz, ele geçirdiği bu yöreye bey olarak Karamanoğlu Beyliği'nin önde gelen sülalelerinden Kösebirleri (Kösebekir) Bey olarak göndermiştir.

Çukurova çevresindeki Kozan ve Gavur Dağı'ndaki Türkmen ve Kürt beyliklerinin tenkili için 1864’te oluşturulan Fırka-i İslahiyye ("Uslandırma Tümeni") adlı sefer birliği 1866 yılında burada yeni bir yerleşim yeri kurarak, dağlardan indirilen aşiret mensuplarını iskân etmiştir. Askeri birliğin anısına kente İslahiye ismi verilmiştir.

I. Dünya Savaşı’nın ardından Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra, İslahiye çevresi önce İngilizler daha sonra da Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Kılıç Ali Paşa'nın birlikleri, 5. dereceden Mecidi Nişanı sahibi Kösebekiroğlu Yüzbaşı Hacı Süleyman, Sima, Sılama, Hacı Ağa, Hacı Daloğlu, Tapucu Ahmet Efendi, Çilo Bekir Ağa ,Süleyman Ağa, Hamza Ağa, Hurşit Ağa, Şıh Mehmet Ağa gibi büyük aile reisleri halkın direnişine destek olmuştur. Fransızların işgali esnasında büyük kahramanlıklar gösteren İslahiye halkı Güvercin Geçidi mevkiinde Fransızları yenilgiye uğratmış ve bunun sonucu olarak da Fransızlar 13 Kasım 1920’de bölgeyi terk etmek zorunda kalmışlardır. 20 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması ile Türkiye-Suriye sınırının yeniden çizilmesi sonucunda İslahiye sınırı da tespit edilmiştir.

19. yüzyıl sonlarında Adana vilayetinin Cebelibereket (Osmaniye) sancağına bağlı bir kaza merkezi iken, 1933’te Cebelibereket kaldırılmış, İslahiye de Gaziantep’e ilçe olarak bağlanmıştır. Daha sonra Nurdağı ilçe olunca Sakçagözü Bucağı ve bu bucağa bağlı 19 köy İslahiye'den alınarak Nurdağı'na bağlanmıştır.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Nikopolis (İslahiye) kentinin kalıntıları, Akropol surları, Tilmen Höyük, Gedikli Höyük, Zincirli Höyük (Sam’al), Kırışkal Höyük, ve Yesemek köyündeki Yesemek Açık Hava Müzesi bulunmaktadır.

İlçede, 1958'de 2.400 m² alana kurulan kapalı cezaevi, 2019'da kullanıma kapatılmasının ardından kütüphaneye dönüştürüldü ve 2020'de “İslahiye Sabiha – Aziz Bali İlçe Halk Kütüphanesi” ismiyle koğuşlardan birisinin korunarak açıldı.

İlçe, 2023 Kahramanmaraş depremleri sebebiyle ağır hasar görmüştür.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Akdeniz Bölgesi'nin doğu bölümünde yer alan, Gaziantep iline bağlı bir ilçe olan İslahiye’nin, doğusunda Merkez ilçe, doğu ve güneydoğusunda Kilis, güney ve güneybatısında Hatay, batısında Osmaniye, kuzey ve kuzeydoğusunda Kahramanmaraş, güneyinde de Suriye bulunmaktadır. Gaziantep’in batı kesiminde yer alan ilçe topraklarının batı ve doğusu engebeli, orta alanları ise düzlüktür. Batısında Nur Dağları'nın doğu uzantıları, doğusunda ise, Sof (Kartal) Dağı bulunmaktadır. İslahiye Ovası bu dağların arasında güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda uzanır. Aynı zamanda tektonik kökenli olan bu ova, Kahramanmaraş-Hatay çöküntü alanındadır. Nur ve Sof Dağlarından doğan çok sayıdaki çay ve dereler ovayı suladıktan sonra Asi Nehri’ne katılır. Bu akarsuların en önemlisi Karasu Çayı’dır. Bu çayın üzerine sulama ve taşkınları önlemek amacı ile Tahtaköprü Barajı kurulmuştur. İlçenin doğal bitki örtüsünü makidir. Yüksek yerlerde (Hızırlı Yaylası) ormanlık alanlara da rastlanır.

İlçe merkezinin deniz seviyesinden yüksekliği 518 metre olup, Gaziantep’e 88 km uzaklıktadır. Yüzölçümü 1.513 km², toplam nüfusu ise 59.911'dir.

İklim özellikleri bakımından Akdeniz iklimi ile karasal iklim arasında geçiş özelliği gösterir. Daha çok Akdeniz ikliminin etkisindedir. Bazı yıllar coğrafi konumu ve sıcaklık etkisiyle kışlar şiddetli geçer. Yazların şiddetli sıcak geçmektedir.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

İslahiye ulaşım olanakları bakımından kavşak noktadadır. İlçe içerisinden geçen Gaziantep-Antakya güzergâhı yol ilçe dışına taşınarak ulaşımı rahatlatmıştır. Yeni yapılan yol gidiş geliş çift şerit olup döküm asfalt türündendir.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca bitkiler, buğday, soğan, şeker pancarı, pamuk, arpa, baklagiller, zeytin, kırmızı biber, sarımsak, soya fasulyesi, mısır ve üzümdür. Su boylarında sebzecilik yapılmaktadır. İlçenin dağlık kesimlerinde hayvancılık ve ormancılık ön plandadır. Sığır, koyun ve kıl keçisi yetiştirilir. İlçe topraklarında boksit ve dolomit yatakları vardır. İlçede çok sayıda taş madeni ocakları ve hazır beton firmaları vardır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• İslahiye Belediyesi İnternet Sitesi9 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İslahiye kaymakamlığı18 Ekim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.