III. Pietro Candiano
Pietro Candiano arması
Venedik Cumhuriyeti Doçesi (21.) Doge di Venezia
Hüküm süresi	942 - 959
Önce gelen	Pietro Participazio
Sonra gelen	IV. Pietro Candiano
Doğum	Bilinmiyor Venedik
Ölüm	959 Venedik
Babası	II. Pietro Candiano

III. Pietro Candiano (d. ??? Venedik - ö. 959 venedik), 942 – 959 döneminde Venedik Cumhuriyeti'ne "Doçe" unvanı ile devlet başkanlığı yapan 21. Venedik Dükudür. Doçe Pietro Badoer Participazio'nun 942'de ölmesi üzerine düklük tahtına çıktı. Takriben 17 yıl süren Venedik Cumhuriyeti "Doçe"lik saltanatından sonra oğlunun isyanı ile tahttan feragat etti ve yaklaşık 959'da Venedik'te öldü.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Doçelikten önce[değiştir | kaynağı değiştir]

III. Pietro Candiano Venedik'te II. Pietro Candiano'nun üçüncü oğlu olarak doğdu. Asil bir ailedendi. Doğduğunda babası II. Pietro Candiano Venedik Düklüğü yapmaktaydı ve babası 932-939 döneminde 19. Venedik Dükü olarak hüküm sürmüştür. Büyük babası ise I. Pietro Candiano'dir ve 887'de 16 venedik Dükü olarak görev yapmıştır.

III. Pietro Candiano tarih ve politika sahnesine çıkması (932-939 döneminde Venedik Dükü olan) babası II.Pietro Candiano tarafından Venedik Düklüğü'nün hala hukuken Bizans Imparatorluğu'nun bir alt parçası olduğu kabul edildiği bir dönemde düklüğü temsil etmek üzere bu imparatorluğun başkenti olan Konstantinopolis'e gönderilmesi ile olmuştur.

Yak. 940–45 – 1018 döneminde yaşamış bir Venedikli diyakoz (İtalyanca "diacono") olan,^[1] Venedik Dükü'nün sekreterliğini yapmış olan ve yaşadığı günlerin Venedik tarihini bir kronik tarihçi olarak yazmış olan Giovanni Diacono (veye Giovanni da Venezia) genç Pietro Candiano'na Konstantinopolis'te Bizans Imparatorluğu şeref unvanları olan 'cum maximis donis' ve 'protospatharius' unvanları verildiğini bildirmektedir. Fakat bunlar o günlere ait belgeler tarafından tekrarlanıp teyit edilmediği için genç Pietro'ya bu unvanların verilip verilmediği tartışmalara yol açmaktadır.

Diğer tarihçiler Pietro'nun babası Doçe iken Venedik Cumhuriyeti'nde genç Pietro'nun yüksek yönetim işleri ile yakından ilişkili olduğunu bildirirler, ama bu iddialar da eldeki o günlere ait belgelerle teyit edilmediği için tartışmalıdır,

Doçelik dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

III. Pietro Candiano 942'de Doçe Pietro Partecipazio öldükten sonra yapılan Halk Asamblesi toplantısı sırasında halk iradesi gösterilerek Venedik Doçesi seçildi.

Önceki Venedik dükü olan Pietro Partecipazio, yeni doçe III. Pietro'nun babası olan II. Pietro Candiano'un ölümünden sonra dük seçilmişti ve II. Pietro Candiano ise bir manastıra çekilen II. Orso Partıcipazio yerine Venedik Dükü seçilmişti. Bu bir Partecipazio sülalesinden dük, onu takiben Candiano sülalesinden bir dükun iş başına gelmesi ve bunun tekrar edilmesi Venedik'te bulunan iki değişik, hatta birbirine tamamıyla zıt hedefleri ve değişik ve birbirine zıt stratejileri olan değişik hizip veya klikin halk tarafından dengeli bir şekilde birbiri arkasından iktidara seçildiğini göstermektedir. Eğer bu dengeli değişiklik ortaya çıkmasaydı venedik birbirine gayet düşman ve diğerine elemine etmeye azmetmiş bir hizbin devamlı seçilmesine yol açabilecekti, bu da bir hizbin devlet zoru ile elemine edilmesini ortaya çıkabilecekti. Bu halde Venedik Cumhuriyeti'nde bir iç savaş çıkması ve devletin bölünmesi pek muhtemel idi.

Doçe olarak III. Pietro Candiano'nun ele aldığı ilk önemli dış siyaset tedbiri 944'te Grado Patriği'ni desteklemek amacı ile Aquileia Patrikliği'ne denizden bir blokaj uygulamak oldu.

948'de Venedik Dükü olarak Adriyatik Denizi üzerinde korsanlık yapıp Venedikli tüccar gemilerini vuran ve hatta İtalya kıyılarına çıkıp İtalya ana karasındaki sahil yerleşkelerine talan baskınları yapan Dalmaçya korsanlarını sindirip bastırmaya karar verdi. Bunun için 33 büyük kadırgadan oluşan bir Venedik donanma filosu kurdu. Bu filo ile ilk defa Dalmaçya sahilleri korsanlarını n arasında en azılısı olduğu kabul edilen Narentin korsanlarının ana üslerinde onlara denizden saldırılar yapmaya karar verdi. Bu saldırılarla onları tepeleyip elimine etmeye karar verdi. Fakat bunu uygulamak için donanması ile yaptığı birinci askerî harekât başarısız kaldı.

Bu anlaşılınca yeni bir Venedik filosu ile ikinci bir denizden saldırı yaptı. Bu ikinci saldırı da yine başarısızlıkla sona erdi.

III. Pietro Candiano bu sefer tam değişik bir tutum uygulamaya karar verdi. Bu yeni tutuma göre Venedik Cumhuriyeti, eğer Narentineler Venedik ticaret gemilerine saldırmamaya garanti ederlerse, epeyce yüklü bir yıllık tazminat Narentinelere vermeyi kabul ettiler. Böylece düşmana verilen rüşvet gibi bir tazminat ile onların Venedik ticaret gemilerine ve ticaretine zarar vermesi önlenmiş oldu. Bu muhtemel korsanlara Venedik'in önceden tazminat vererek korsanlığı önlemesi süreci bundan sonra 50 yıl daha gayet az sayıda olan ihlallerle ta 991-1009 döneminde Venedik Doçesi olan II. Pietro Orseolo'nun hüküm dönemine kadar (takriben 50 küsur yıl) devam etti.

Oğullarını güçlendirme ve anakarada araziler ele geçirme[değiştir | kaynağı değiştir]

III. Pietro Candiano'nun yine Pietro adlı büyük oğlu, Domenigo, Stefano ve Ugo (veya Vitale) adlı diğer oğulları vardı. Bazı kaynaklar 4. oğlunun Ugo ve 5. oğlunun Vitale olduğunu kabul ederler. Kızı Elena Candiano ve sonradan evlilik yapacağı eşi Gerardo Guaro arasındaki ilişkiler sonradan ünlü İngiliz tiyatro oyunu yazarı William Shakespeare'in Romeo ile Juliet trajedi oyununa ilham sağladığı iddia edilmektedir.

III. Pietro Candiano IX. yüzyılın sonuna kadar devam eden eski geleneklere uyarak oğlu Pietro'ya cumhuriyetin yönetimine katmak için Doçelik ortağı olması için bir tören tertip etti. Bu olay Mart 958'den önce olduğu elde bulunan bir belgeden anlaşılmaktadır. Bu gelişme halk ve devlet ilerigelenleri arasında pek şok etkisi yaratmadığı bildirilmektedir. Gayet deneyimli usta politikacı olan doçe III. Pietro Candiano oğlunu devlet yönetimi başına atamasını güya halkın isteklerine göre yaptığını herkese telkin edip inandırmıştı. III. Pietro'nun yakınlarını devlet işleri başına getirme tutumu ikinci oğlu Domenigo Candiano'yu Torcello Başpiskoposu olarak atanmasını sağlamakla devam etti. Doçe I. Pietro Orseolo'yu takip eden ve 978-979 döneminde Doçe olan Vitale Candiano genellik III. Pietro Candiano'nun torunu (III. Pietro büyük oğlu olan IV. Pietro Candiano'nun oğlu) olduğu kabul edilmekle beraber bazı tarihçilerce tartışmalı olarak III. Pietro'nun son oğlu Vitale olduğu da iddia etmektedirler.

Ayrıca Doçe Mart 944'te Venedik Cumhuriyeti anakarasında kendisinin ve cumhuriyetin durumunu pekiştirme politikasına devam etmiştir. Venedik Cumhuriyeti anakarasının Padova'ya yakın sınırlarında Brenta Nehri ve Adige Nehri sistemine bağlı suyolları üzerinde Conche ve Fogolana'da iki gayet büyük arazi parçalarını kocası Reggio Emilio Kontu'ndan miras olarak devralan Anna adlı dul kontesten satın alıp bunları kendi üzerine devir aldığı belgelidir.

Oğlunun isyanı ve sürgünü, Venedik'e saldırısı, tahttan indirilmesi ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Doçe III. Pietro büyük oğlu Pietro'yu ortak idareci yaparak kendinden sonra cumhuriyetin en güçlü kişisi yapmıştı. Ama Pietro pek sabırsız çıkıp devletin iktidar gücünü hemen ve tek başına eline geçirmek istedi. Bunu sağlamak için babası Doçe'yi tahttan indirmek amacıyla ona karşı bir isyan halini alan bir devlet komplosu düzenledi. Fakat Doçe III. Pietro halk tarafından tutulmuştu ve onların sağladığı destek ile bu komplodan pek az bir zararla kurtuldu. Doçe oğlunu affetti ve onun devlete isyan edip ihanet suçundan yargılanıp idam edilmesini önledi. Fakat Venedik'in en ileri gelen sivil idareci ve soylular ve ileri gelen din adamları hemen hemen hiç istinasız oğlunun Venedik Cumhuriyet sınırları içinde kalmasına itiraz ettiler. Bunun üzerine Doçe oğlu Pietro'ya sürgün olarak Venedik sınırları dışına atmak cezasını vermek zorunda kaldı.

Pietro Venedik'ten sürgüne gönderildi ve Frank asıllı İvrea Kontu Guido'ya sığındı. İvrea Kontu Lotheriyalı Guido, Frankların İtalya Kralı II. Beregario'ın oğlu idi. İvrea Kontu Pietro'yu babası Kral Berengar'ın yanında kalmasını sağladı. İtalya Kralı kendine isyan eden Spoleto ve Camerino Markizi Teobaldo'ya karşı bir askerî güç gönderdiği zaman Pietro bu askeri sefere katıldı. Bu seferde İtalya Kralı hem Spoleto hem de Camerino'yu ele geçirdi. Takiben yine İtalya kralı II. Berengario'nun emrine uyularak Pietro komutasına 6 kadırgadan oluşan bir deniz filosu verildi. Bu filo ile Pietro, Po Nehri deltasında "Pô de Primaro" kanalında demirli bulunan 7 Venedik kadırgasına saldırdı ve İtalya Kralı adına bu Venedik gemilerini eline geçirdi. Pietro bu askeri seferlerde gösterdiği başarılar ile İtalya Kralı'nın itimadını ve saygısını kazandı.

Bundan dolayı Pietro babasını Venedik Doçelik tahtından indirip tahta kendisi geçme amacıyla yeni asker toplayıp bir askeri seferle Venedik'e saldırma planları yaptığı zaman İtalya Kralı'nın mali ve askeri desteğini gördü. 959'da yeni ordusu ile Venedik Cumhuriyeti'ne giren Pietro ve ordusu Venedik şehrini eline geçirdi. Venedik Doçesi olan III. Pietro Candiano Venedik Düklüğü tahtından indirildi. Onun yerine halk iradesi ile yeni bir doçe seçilmesi gerekmekteydi. Halk iradesini ortaya çıkartmak için yapılan halk toplantısında (İtalya Kralı yardımı ile ekseriyet oyları toplayan) isyancı Pietro babasının yerine beklenmedik bir şekilde Doçe seçildi ve IV. Pietro Candiano adı ile Venedik Doçesi oldu. Babası III. Pietro Candiano öldürülmedi ve Venedik şehrinde kalarak bir inziva köşesine çekildi.

Tahttan çekilmiş olan III. Pietro Candiano'nun öldüğü tarih tartışmalıdır. Bazı tarihçiler tam olarak ne zaman ne sebeple vefat ettiği hakkında elimizde inanılır belge bulunmadığını iddia edip tarih düşürmeyi sakıncalı bulmaktadırlar. Buna rağmen Venedik'te 960'ta yaşadığını gösterdiği belirtilen bir resmi belge günümüzde elimize geçmiştir. Modern İngiliz Venedik tarihçisi John-Julius Norwich'e göre ise 959'da Venedik'te çıkan veba salgınında vebadan ölmüştür.^[2]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Venedik Cumhuriyeti
• Venedik doçeleri listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bu madde kısmen İtalyanca Wikipedia "Pietro_III_Candiano" maddesi kaynaklıdır: [1] 4 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta III. Pietro Candiano ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Norwich, John Julius (1999) A History of Venice. New York: Vintage Books, ISBN 0-679-72197-5 (İngilizce)
• da Mosto, Andrea (1983), Dogi di Venezia nella vita pubblica e privata. Floransa:A. Martello (İtalyanca)
• Dumler, Helmut (2001), Venedig und die Dogen. Düsseldorf:Artemis & Winkler ISBN 978-3538071162 (Almanca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bertolini, Margherita Guiliana (1974) "Candiano, Pietro" maddesi, Dizionario Biografico degli Italiani Cilt:17 Yayıncı:Treccani la Cultura Italiana, Online:[2] 11 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İtalyanca)