Ferhad ile Şirin (oyun)

Ferhad ile Şirin
	İlk baskısının kapağı
Yazar	Nâzım Hikmet
Ülke	Türkiye
Yayım	1965
Yayımcı	De Yayınevi

Ferhad, Şirin, Mehmene Banu ve Demirdağ Pınarının Suyu, Nâzım Hikmet'in 1948 yılında yazdığı üç perdelik tiyatro oyunu.

Kişisel aşkın toplumsal bir ülküye dönüşmesini konu alır. Şirin’e olan aşkı uğruna Demirdağ’ı delmeye giden Ferhad’ın sonunda ilahi bir aşka ulaşmasını anlatan^[1] Ferhad ile Şirin adlı halk öyküsü, insanlığın kurtuluşu için mücadele veren, idealist bir romantik kahramanın öyküsüne dönüştürülmüştür.^[2]

Eser, ilk iki perdesi ikişer sahneye bölünmüş üç perdeden oluşur. Olaylar Mehmene Banu-Şirin-Ferhad üçgeninde gelişir. Geleneksel öykünün ikinci yarısı olan Hüsrev ve Hürmüz’le ilgili olaylar oyunda yer almaz.^[2]

Nazım Hikmet eseri 1948 yılının Haziran ve Ekim ayları arasında Bursa Cezaevi'nde yazmıştır.^[3] Dünyada ilk gösterimi Ekim 1953'te Bir Aşk Masalı adı altında Moskova Dram Tiyatrosu'nda yapıldı.^[4] Eser, 23 Mart 1961 tarihinde Kirov Balesi'nde Aşk Efsanesi adıyla bale olarak sahnelendi.^[5]^[6] Bale müziğini Azeri besteci Arif Melikov bestelemiş, koreografisini de Bolşoy Balesi'nin başkoreografı Yuri Grigoroviç yapmıştır.^[7]

Ferhad ile Şirin oyunu Türkiye'de ilk defa De Yayınevi tarafından 1965 yılında yayımlandı. Aynı yıl Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu tarafından sahnelendi.

“	Ben insanoğlunun sevip aşkı için mücadele etmesinden bahseden bir eser yazmak istedim. Eserde aynı zamanda onun vatana ve halka olan sevgisine de büyük önem verdim.	„
— 4 Nisan 1961 tarihli ‘Sovyet Sanatı Namına" gazetesi

Eserin bazı sahnelenişleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1953, Moskova Dram Tiyatrosu (Bir Aşk Masalı adıyla)
1965, Gülriz Sururi-Engin Cezzar Tiyatrosu
1974 ve1976, İstanbul Şehir Tiyatroları yönetmen: Başar Sabuncu
1980, AST, yönetmen Ergin Orbey
1991, Ankara Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Ergin Orbey
1993-1994 tiyatro sezonu, Diyarbakır Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Coşun Irmak^[8]
1988-1999 tiyatro sezonu, İstanbul Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Yücel Erten
2004-2005 tiyatro sezonu, Ankara Devlet Tiyatrosu, yönetmen: Ergin Orbey
2008, Moda Sanat Tiyatrosu, yönetmen:Türkan Aktpoprak^[9]
2014-2015 tiyatro sezonu, Kocaeli Şehir Tiyatrosu, yönetmen: Levent Suner^[10]

Çağdaş versiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyun, Türk tiyatrosunda başka oyunlara ilham vermiş; yazarlar Ferhat ile Şirin”i içinde yaşanılan toplumsal-tarihsel bağlamda yeniden yorumlayarak yeniden yazmışlardır.

Ümit Denizer’in AÇOK tarafından 1974-1975 sezonunda sahnelenen Ferhad ile Şirin adlı oyununda aynı anlatı farklı bir düzenleme ile kurgulandı ve1975 yılında İsmet Küntay Ödülü'ne değer görüldü. Yüksel Pazarkaya, hikâyeyi Ferhat’ın Yeni Acıları (1992) adı altında Almanya’daki yabancı düşmanlığı etrafında güncelledi. Hasan Kayıhan 1992'de yazdığı Ferhat ile Şirin oyunu günlük sosyal ve politik olaylarını da vurgulayacak biçimde yeniden kurguladı. Zeynep Kaçar’ın, feminist bakış açısıyla yazılan Şirin odaklı Böyle Bir Aşk Masalı (2001) adlı oyunu ile Ertan Akman’ın Bir Su Masalı (2004) adlı oyunu, eserin çağdaş versiyonlarındandır.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Çavuş, Fakiye (27 Nisan 2012). "Demirdağ'ın Gölgesinde- Nazım Hikmet2in "Ferhad ile Şirin" Oyununda Toplumsal Cinsiyet". Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi (4): -. ISSN 1303-8605. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
^ ^a ^b ^c Kavas, Ebru (2007). ""Ferhat ile Şirin" öyküsünden uyarlanan oyunlar". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Fuat, Memet; A'dan Z'ye Nâzım Hikmet, Yapı Kredi Yayınları, 2002, sayfa 151.
^ Göksu, Saime & Timms, Edward; Romantic Communist: The Life and Work of Nazım Hikmet, C. Hurst & Co. Publishers, 1999, sayfa 291.
^ "Dinlemenin ve İzlemenin Ritmi | Nâzım Hikmet ve Arif Melikov". soL gazetesi. 17 Ocak 2021. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
^ Hüseynova, Lale (24 Ağustos 2010). "ARİF MELİKOV'UN MUHABBET EFSANESİ". Sanat Dergisi (15): 25-29. ISSN 1302-2938. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
^ Legend of Love (Maestro Yuri Grigorovich edition) 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., balletandopera.com, 27 Aralık 2011 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Ferhad İle Şirin". tiyatronline.com. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
^ "Ferhad ile Şirin | Moda Sanat Tiyatrosu". 28 Ocak 2012. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.
^ "Ferhad İle Şirin". tiyatronline.com. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[1] Çavuş, Fakiye (27 Nisan 2012). "Demirdağ'ın Gölgesinde- Nazım Hikmet2in "Ferhad ile Şirin" Oyununda Toplumsal Cinsiyet". Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölümü Dergisi (4): -. ISSN 1303-8605. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[:0-2] Kavas, Ebru (2007). ""Ferhat ile Şirin" öyküsünden uyarlanan oyunlar". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] Fuat, Memet; A'dan Z'ye Nâzım Hikmet, Yapı Kredi Yayınları, 2002, sayfa 151.

[4] Göksu, Saime & Timms, Edward; Romantic Communist: The Life and Work of Nazım Hikmet, C. Hurst & Co. Publishers, 1999, sayfa 291.

[5] "Dinlemenin ve İzlemenin Ritmi | Nâzım Hikmet ve Arif Melikov". soL gazetesi. 17 Ocak 2021. 1 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[6] Hüseynova, Lale (24 Ağustos 2010). "ARİF MELİKOV'UN MUHABBET EFSANESİ". Sanat Dergisi (15): 25-29. ISSN 1302-2938. 16 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[7] Legend of Love (Maestro Yuri Grigorovich edition) 19 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., balletandopera.com, 27 Aralık 2011 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[8] "Ferhad İle Şirin". tiyatronline.com. 17 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[9] "Ferhad ile Şirin | Moda Sanat Tiyatrosu". 28 Ocak 2012. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[10] "Ferhad İle Şirin". tiyatronline.com. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Nâzım Hikmet
Şiir	1+1=1 - 835 Satır - Benerci Kendini Niçin Öldürdü? (oyun) - Dört Hapisaneden - Jokond ile Sİ - YA - U - Kuvayi Milliye - Memleketimden İnsan Manzaraları - Rubailer - Saat 21-22 Şiirleri - Sesini Kaybeden Şehir - Varan 3
Roman	Kan Konuşmaz (1965) - Yeşil Elmalar (1965) - Yaşamak Güzel Şey Be Kardeşim (1966)
Oyun	Allah Rahatlık Versin - Bir Ölü Evi - Bu Bir Rüyadır - Demokles'in Kılıcı - Enayi - Evler Yıkılınca - Ferhad ile Şirin - Her Şeye Rağmen - İnek - İnsanlık Ölmedi Ya - İstasyon - İvan İvanoviç Var mıydı, Yok muydu? - Kadınların İsyanı - Kafatası - Kör Padişah - Ocak Başında - Sabahat - Tartüf - 59 - Unutulan Adam - Yalancı Tanık - Yolcu - Yusuf ile Menofis
Mektup	Cezaevinden Memet Fuat'a Mektuplar - Kemal Tahir'e Mapusaneden Mektuplar - Nazım ile Piraye
Yazılar	İt Ürür Kervan Yürür (1936)¹ - Alman Faşizmi ve Irkçılığı (1936) - Milli Gurur (1936) - Sovyet Demokrasisi (1936)
Masal	La Fontaine'den Masallar (1949)² - Sevdalı Bulut (1967)
Diğer	Mavi Gözlü Dev - Merhaba Güzel Vatanım
¹Orhan Selim adıyla ²Ahmet Oğuz Saruhan adıyla

Ferhad ile Şirin (oyun)