Birinci Ulusal Mimarlık Akımı

	Türkiye'de mimarlık;
	Birinci Ulusal Mimarlık Akımı; İkinci Ulusal Mimarlık Akımı; Erken dönemde yabancı mimarlar;
	Türkiye'de cami mimarisi; Türkiye'nin gökdelenleri;
	Hassa Mimarlar Ocağı; Güzel Sanatlar Birliği; Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti; Mimarlar Derneği; Mimarlar Odası;
	Türkiye’de mimarlık eğitimi;
	Ulusal Mimarlık Ödülleri; Sinan Ödülü; Sedat Simavi Ödülü;
	Gecekondulaşma; Çarpık kentleşme;

Birinci ulusal mimarlık akımı, neoklasik Türk üslûbu veya millî mimarî rönesansı; ağırlıklı olarak 1908 ile 1930 yılları arasında yaygın olan mimarî üslûptur. Her ne kadar Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlamış bir üslûp olsa da esas etkisini cumhuriyet döneminde göstermiştir.

Mimar Kemaleddin ile Vedat Tek'in öncülüğünü yaptığı ve önceleri "neoklasik Türk üslûbu" ya da "millî mimarî rönesansı" olarak adlandırılan, ama sonraları "birinci ulusal mimarlık akımı" adı verilen bu mimarî üslûp, mimarîde yerel, Türk bir tarz oluşturmayı hedeflemiştir. Bunu yaparken klasik Osmanlı yapılarında yer alan mimarî öğeler ve süslemeler sıklıkla kullanılmıştır. Bu akımın etkisi büyük ölçüde kamu binaları ile sınırlı kalmıştır.^[1] Bu akıma "Osmanlı canlandırmacılığı" veya "yeni Osmanlıcılık" isimleri de verilmiştir.^[2]^[3]

Birinci ulusal mimarlık akımının en önemli temsilcileri başta Mimar Kemaleddin ve Vedat Tek olmak üzere Arif Hikmet Koyunoğlu^[4] ile İtalyan asıllı bir mimar olan Giulio Mongeri'dir. Bu akıma aît en önemli mimarî örnekler arasında Mimar Kemaleddin’in İstanbul’da inşâ edilen Kemer Hatun Camisi, Lâleli'de Tayyare Apartmanları (bugünkü Merit Antik Oteli) ve Ankara’daki Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Genel Müdürlük Binâsı anılabilir. Mimar Kemaleddin Bey tarafından tasarlanan ve 1926 ile 1927 yıllarından inşa edilen II. Vakıf Apartmanı, birinci ulusal mimarlık döneminin önemli eserlerindendir. Yapı hâlen Devlet Tiyatroları’na hizmet vermektedir.^[5] Vedat Tek'in en önemli eserleri arasında ise İstanbul Sirkeci'de yer alan Büyük Postane ve Haydarpaşa Vapur İskelesi yer alır. Arif Hikmet Koyunoğlu’nun önemli tasarımları arasında Ankara’da inşa edilmiş Devlet Resim ve Heykel Müzesi (1927-1930) ve Ankara Etnografya Müzesi (1925-1928) yer almaktadır. Giulio Mongeri’nin birinci ulusal mimarlık akımı örnekleri arasında sayılan Ankara Ulus’ta yer alan Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü Binası (1926) ile Osmanlı Bankası (1926) ve Türkiye İş Bankası (1928) binaları yer almaktadır.^[1] Ayrıca Beşiktaş İskelesi ve Kuzguncuk İskelesi’nin mimarı olan Ali Talat Bey de dönemin önemli temsilcilerindendir.

Bu akıma yönelik en yaygın eleştirilerin başında teknolojiye ayak uyduramaması; seçmeci ve biçimsel bir akım olması gösterilir.

Resim galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Vedat Tek tarafından tasarlanan Büyük Postane (1905-1909)
Giulio Mongeri tarafından tasarlanan ilk Ziraat Bankası Genel Müdürlük Binası (1925-1929) Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın ilk örneklerindendir.
Arif Hikmet Koyunoğlu tarafından tasarlanmış olan Ankara Devlet Resim ve Heykel Müzesi (1927-1930)
Ali Talat Bey tarafından tasarlanan Beşiktaş İskelesi (1913) günümüzde halen kullanılmaktadır.
Arif Hikmet Koyunoğlu tarafından tasarlanan Ankara Etnografya Müzesi (1925-1928)
Kemalettin Bey tarafından tasarlanan II. Vakıf Apartmanı (1928-1930) Birinci Ulusal Mimarlık Akımı’nın Ankara’da uygulanmış önemli örneklerindendir.
Kemalettin Bey tarafından tasarlanan Tayyare Apartmanları (1918-1922)
Hasan Hadi tarafından tasarlanan Hasan Fehmi Ataç Apartmanı (1922-1925)