Ahmet Hamdi Başar

Ahmet Hamdi Başar, Limancı Hamdi olarak da tanınırdı (1897, İstanbul - 26 Haziran 1971), Türk siyasetçi.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nin Coğrafya bölümü mezunu olup 1. Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerindendir. İstanbul Liman Şirketi kurucusu ve yöneticisi olması nedeniyle kendisine Limancı lâkabı verilmiştir.

Cumhuriyet'in kurulması aşamasında eşi Şükûfe Nihal Başar'la, kurucularından olduğu Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nde önemli çalışmalar yapmışlardır. İstanbul Şişli’deki evlerinde toplantılar düzenlenmiş, kurtuluş mücadelesinin kararları alınmıştır. 1918 yılında İstanbul'da Ahali İktisat Fırkası'nı^[1] kurmuştur.

12 Ağustos 1930'da kurulan Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın, kuruluşunun üzerinden beş-altı ay geçmeden Limancı Hamdi (Ahmet Hamdi Başar) Ankara'ya giderek Atatürk'e gerici unsurların destek olduklarını, partiye akın ettiklerini, buna hâkim olamayacağını, bu hareketin Atatürk'ün kendisine de karşı olduğunu anlatarak partinin kapatılmasını talep etmiştir. Anılarında; Atatürk "Bu vefasızlık neyin nesi?" diye sorduğunda, Atatürk'e büyük bir nezaket içinde "Halk dışarıda kaldı." yanıtını verdiği yazılıdır.^[2]

Serbest Fırka'nın ortadan kalkması kararının verildiği günün ertesi, Atatürk'le birlikte, iktisat müşaviri (danışmanı) sıfatı ile, yurtta büyük bir tetkik gezisinde bulunmuştur.

Kurucusu olduğu İstanbul Tüccar Derneği'nin önderliğinde, Cumhuriyet'in 2. İktisat Kongresi olan 1948 Türkiye İktisat Kongresi'nin^[3] (22-27 Kasım 1948) tertiplenmesini sağlamıştır. (Cumhuriyet'in ilk İktisat Kongresi, Atatürk'ün önderliğinde 1923 yılında yapılan İzmir İktisat Kongresi'dir.)

Ülke iktisadiyatının (ekonomisinin) gelişmesi için büyük çabalar sarf etmiş, kanun teklifleri vermiştir. İsmet İnönü'nün 10 Mayıs 1946'da toplanan Cumhuriyet Halk Partisi Kurultayı'nda verdiği nutukta, Cumhurbaşkanlığı ile Parti Başkanlığını bir arada muhafaza edeceğini belirtmesi üzerine, bu görüşü hatalı bulan Ahmet Hamdi Başar, bu nutkun iradından (okunmasından) bir hafta kadar sonra, 19 Mayıs'ta, İsmet İnönü'ye Açık Dilekçe isimli bir broşür vererek endişelerini belirtmiştir. Netice alamayınca Cumhuriyet Halk Partisi'nden istifa etmiştir.

Demokrat Parti'den adaylığını koymuş, 1950 seçimlerinde Demokrat Parti'nin iktidara gelmesiyle, İstanbul Milletvekili olarak 1953 yılı sonlarına kadar hizmetlerine devam etmiştir. Ancak ülke kalkınması için yaptığı kanun tekliflerinin kabul görmemesi üzerine hayal kırıklığına uğramış ve 1953 yılında partiden istifa etmiştir.

Seçim Sistemi ve Demokrasi hakkında bir görüşü[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim yasalarını eleştirmiş; körkütük cahil, köyünün hududu dışında dünya mevcut olduğunu da bilmeyen, yüzü örtülü köylü ihtiyar kadınla bir mütefekkirin, bir Ordinaryüs Profesörün aynı kıymet taşıyan reyleriyle bir adamın iş başına geçerek ve aklının kestiğini yaparak "Ben milletten rey aldım, onun namına bu işi yapıyorum" denmesine karşı çıkmış; buna demokrasi, halk hakimiyeti denemeyeceğini vurgulamış ve "Böyle şey olmaz!" diyerek tepkisini sert bir biçimde göstermiştir.^[4]

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Vergi Reformu ve Kalkınma Davamız. (1947, Tüccar Derneği'nin 2 no'lu yayını)
Demokrasi Buhranları. (1956)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Ahali İktisat Fırkası". 23 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2007.
^ Ertuğrul Mavioğlu yazısı^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "1948 Türkiye İktisat Kongresi devlet arşivi (PDF, s.34'te Ahmet Hamdi Başar)" (PDF). 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2007.
^ Demokrasi Yolunda Nereye Gidiyoruz? En Büyük Milli Davamız Üzerinde Bir Tahlil. (İstanbul, Kasım 1959, Başar Yayınları, Hüsamettin Yalhı arşivi)

https://web.archive.org/web/20160304234415/http://www.diewelt-dertuerken.de/index.php/ZfWT/article/view/294/k_gul

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Açıklamalı Atatürk Kaynakçası I, Türker Acaroğlu, T. C. İş Bankası Kültür Yayınları 25 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Limancı Hamdi Bey. (Milliyet Gazetesi, Güngör Uras, 13 Ocak 2008) 16 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Son erişim: 31.12.2009

[1] "Ahali İktisat Fırkası". 23 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2007.

[2] Ertuğrul Mavioğlu yazısı^{[ölü/kırık bağlantı]}

[3] "1948 Türkiye İktisat Kongresi devlet arşivi (PDF, s.34'te Ahmet Hamdi Başar)" (PDF). 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2007.

[4] Demokrasi Yolunda Nereye Gidiyoruz? En Büyük Milli Davamız Üzerinde Bir Tahlil. (İstanbul, Kasım 1959, Başar Yayınları, Hüsamettin Yalhı arşivi)

[1]

[2]

[3]

[4]

Ahmet Hamdi Başar Kimdir?