Öök Turan Yazıtı

Öök Turan Yazıtı,Tıva 5,E3
Öök Turan Yazıtı,Tıva 5,E3
	Öök Turan Yazıtı'nın Çizimi
Yükseklik	277 cm
Genişlik	38 cm
Derinlik	27 cm
Yazı	Eski Türkçe
Keşfedilme	Tuva Cumhuriyeti, Rusya
Dil	Yenisey Kırgız

Öök Turan Yazıtı veya E3 sayılı Uyuk-Turan Yazıtı^[1] 8.-9. yüzyıllardan kaldığı tahmin edilen, Tıva Cumhuriyeti Turan şehri dolayında Öök - Turan akarsuyu vadisine yakın bozkırda bulunmuş olan yazıttır. Orhun Yazıtları’ndan sonra yazıldığı düşünülmektedir.

Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Öök (Uyug, Uyuk, Uyk) akarsuyuna akan ırmaklardan birisi olan Turan ırmağının sağ tarafında yani Öök Bozkırı'nda bulunan bu yazıt çikolata renginde kireç taşından yapılmıştır. Taş 8 kadem, 5 pus yüksekliğinde; 1 kadem, 1 pus genişliğinde ve 11 pus kalınlığındadır.^[2] Üzerindeki yazılar her iki tarafında bulunmaktadır. Kuzeye doğru olan sathında bir hayvan sureti göze çarpmaktadır. Yazının güney tarafındaki kısmında da damgalar vardır.^[3]^[4]

İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Ön Tarafı[değiştir | kaynağı değiştir]

quyda qunǰuyïm özdä oɣlïm ayït a äsizim a ayït a bökmädim adrïltïm äkinim qadašïm ayït a adrïltïm
altunlïɣ kešig belimtä bantïm täŋri elimkä bökmädim äsizim a ayït a
üčin külig tirig bän täŋri elimtä yämlig bän

Arka Tarafı[değiştir | kaynağı değiştir]

üč yetmiš yašïmqa adrïltïm ägük qatun yärimkä adrïltïm
täŋri elimkä qïzɣaqïm oɣlïm ... oɣlïm altï biŋ yuntïm
qanïm tölböri qara bodun külig qadašïm äsizim a ič äčim är öglär oɣlan är küdägülärim qïz kälinlärim bökmädim^[5]
Öök Turan Yazıtın'daki çizimler ve Eski Türkçe Yazı

Ön Tarafı'nın Çevirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuyda konçuyum, yazıda oğlum, sordum sizlere söyledim, doymadım. Ayrıldım. Güneşim kardeşim arkadaşım söylediğim gibi ayrıldım.
Altınlı okluğu belime bağladım. Gök ulusuma doyamadım, sizlere yanıt verdim.
Ben Üçin Külüğ Tirig'im. Gök elime yemlik ben.^[6]

Arka Tarafı'nın Çevirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Altmış üç yaşımda ayrıldım. Eğük Katun yerimden ayrıldım.
Gök elime kızım oğlum öğey oğlum, altı bin yılkı atım
Hakanım Tülberi, kara halk, gülük arkadaşım, sizlerim. Er, çok er oğlan er güveğilerim, kız gelinlerim sizlere bir türlü doyamadım.^[7]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Tülberler

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ https://tr.pinterest.com/pin/238198267761618684/ ^{[yalın URL]}
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
^ sbedergi.ibu.edu.tr/index.php/sbedergi/article/download/663/997
^ "Uyuk Turan - A Database of Turkic Runiform Inscriptions". www.runiform.lingfil.uu.se (İngilizce). 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
^ http://www.runiform.uni-mainz.de/ansiklopedi/Uyuk-Turan^{[ölü/kırık bağlantı]}

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Aspelin, Johann Reinhold, Donner, Otto 1889. Inscriptions de l'Iénissei: recueillies et publiées par la Société finlandaise d'archeologie. Helsingfors: Imprimerie de la Société de littérature finnoise.
Batmanov, Igor' Alekseevič, Kunaa, Aleksandr Čajbarovič 1963. Pamjatniki drevnetjurkskoj pis'mennosti tuvy 1. Kyzyl: Tuvinskoe knižnoe izdatel'stvo.
Erdal, Marcel 2002. Anmerkungen zu den Jenissei-Inschriften. In Splitter aus der Gegend von Turfan. Festschrift für Peter Zieme anlässlich seines 60. Geburtstags (Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 35), Mehmet Ölmez, Simone-Christiane Raschmann (eds), 51-73. İstanbul, Berlin: M. Ölmez.
Kormušin, Igor' Valentinovič 1997. Tjurkskie enisejskie ėpitafii: teksty i issledovanija. Moskva: Nauka.
Kormušin, Igor' Valentinovič 2008. Tjurkskie enisejskie ėpitafii: grammatika, tekstologija. Moskva: Nauka.
Malov, Sergej Efimovič 1952. Enisejskaja pis'mennost' tjurkov: teksty i perevody. Moskva, Leningrad: Nauka.
Orkun, Hüseyin Namık 1940. Eski Türk Yazıtları 3. İstanbul: Devlet Basımevi.
Radlov, Vasilij Vasil'evič 1893. Atlas drevnostej Mongolii 2. Sanktpeterburg: Nauka.
Radloff, Wilhelm 1895. Die alttürkischen Inschriften der Mongolei. St. Petersburg: Buchdruckerei der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften.
Sertkaya, Osman Fikri 1995. Göktürk tarihinin meseleleri: Yenisey yazıtlarının yayınlarındaki bazı okuma ve anlamlandırmaların düzeltilmesi, yeni okuma ve anlamlandırma teklifleri. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten 1993: 67–75.
Tekin, Talat 1964. On a Misinterpreted Word in the Old Turkic Inscriptions. Ural-Altaische Jahrbücher 35: 134–144.
Tekin, Talat 1995. Elegest (Körtle Han) Yazıtı. Türk Dilleri Araştırmaları 5: 19–32.
Vasil'ev, Dmitrij Dmitrievič 1983. Korpus tjurkskix runičeskix pamjatnikov bassejna Eniseja. Leningrad: Nauka.
Yıldırım, F., Aydın, E., Alimov, R. 2013. Yenisey - Kırgızistan Yazıtları ve Irk Bitig. Ankara: BilgeSu.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] Türk Bitig

[1] ttps://tr.pinterest.com/pin/238198267761618684/ ^{[yalın URL]}

[2] "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 25 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.

[4] sbedergi.ibu.edu.tr/index.php/sbedergi/article/download/663/997

[5] "Uyuk Turan - A Database of Turkic Runiform Inscriptions". www.runiform.lingfil.uu.se (İngilizce). 27 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.

[7] ttp://www.runiform.uni-mainz.de/ansiklopedi/Uyuk-Turan^{[ölü/kırık bağlantı]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Öök Turan Yazıtı nedir