Zond 5

Görev türü	Ay uçuşlu uzay aracı testi
COSPAR kimliği	1968-076A
SATCAT no.	3394
Görev süresi	6 Gün 18 saat 24 dakika
Uzay aracı özellikleri
Uzay aracı	Soyuz 7K-L1
Üretici	OKB-1
Görev başlangıcı
Fırlatma tarihi	14 Eylül 1968 21:42:11 UTC
Roket	Proton-K
Fırlatma yeri	Baykonur 81
Görev sonu
Kurtaran	Sovyet araçları, Borovichy ve Vasiliy Golovin
Kurtarma tarihi	21 Eylül 1968 16:08 UT
İniş yeri	https://geohack.toolforge.org/geohack.php?pagename=Zond_5&params=32_38_S_65_33_E_

Zond 5 (Rusça: Зонд 5, lit. 'Probe 5') Sovyetler Birliğinin Zond programına ait bir uzay aracıydı. Eylül 1968'de Ay'a seyahat eden ve Ay çevresinde yörüngede dönen ilk uzay gemisi, hayvanları içeren ilk Ay görevi ve Dünya'ya güvenli bir şekilde dönen ilk uzay gemisi oldu. Zond 5, aralarında iki kaplumbağa, meyve sineği yumurtaları ve bitkilerin de bulunduğu ilk karasal organizmaları Ay yakınlarına taşıdı^[1].Rus kaplumbağaları uçuş sırasında biyolojik değişikliklere uğradı ancak değişikliklerin öncelikle açlıktan kaynaklandığı ve uzay yolculuğundan çok az etkilendikleri sonucuna varıldı.

Zond uzay aracı, Soyuz 7K-L1 mürettebatlı Ay'a yakın uçuş yapan uzay aracının bir versiyonuydu. Ay uçuşu sırasında bilimsel çalışmalar yürütmek üzere Blok D üst kademesine sahip Proton-K taşıyıcı roketiyle fırlatıldı.

Arka Plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği tarafından başlatılan ilk dört ay çevresi misyonundan Zond 4 adlı bir kısmi başarı ve üç başarısızlık vardı.Zond 4'ün Mart 1968'deki görevinden sonra, 23 Nisan'da adlı Zond 1968A bir takip görevi başlatıldı. Hatalı bir iptal komutu Proton roketinin ikinci aşamasını kapattığında fırlatma başarısız oldu. Kaçış roketi ateşlendi ve iniş modülünü güvenli bir yere çekti. Temmuz ayında Zond 1968B, fırlatma rampasında Blok D ikinci aşama roketinin patlaması sonucu üç kişinin ölümüne, ancak Proton birinci aşama hızlandırıcı roketine ve uzay aracına yalnızca küçük bir hasar vermesine rağmen fırlatılmaya hazırlanıyordu.

Zond 5 misyonu başlangıçta kozmonotları Ay'ın etrafında uçurmak için planlanmıştı, ancak Zond 1968A ve Zond 1968B'nin başarısızlıkları, başarısız bir mürettebatlı uçuşun olumsuz propagandası korkusuyla Sovyetlerin bunun yerine mürettebatsız bir görev göndermesine yol açtı

Yük[değiştir | kaynağı değiştir]

Biyolojik yüke, her biri uçuş öncesinde 0,34-0,4 kilogram (0,75-0,88 lb) ağırlığında olan iki Rus kaplumbağası (Agrionemys horsfieldii) dahil edildi. Sovyet bilim adamları, sıkıca sabitlenmeleri kolay olduğu için kaplumbağaları seçtiler. Ayrıca kontrol örneği olarak kullanılan iki kaplumbağa ve bir akvaryumda dört kaplumbağa daha vardı. Fırlatmadan on iki gün önce, uzaya giden iki kaplumbağa araca yerleştirildi ve yiyecek ve sudan mahrum bırakıldı; kontrol kaplumbağaları da benzer şekilde yoksun bırakıldı.Yiyecek yoksunluğu, patomorfolojik ve histokimyasal deneylerin bir parçasıydı.[12] Biyolojik yük aynı zamanda meyve sineği yumurtalarını, buğday, arpa, bezelye, çam, havuç ve domates hücrelerini, kır çiçeği türü Tradescantia paludosa'nın örneklerini, tek hücreli yeşil alg Chlorella'nın üç türünü ve bir lizojenik bakteri türünü de içeriyordu.Çeşitli karasal yaşam formları göndermenin amacı, kozmik radyasyonun onlar üzerindeki etkisini test etmekti.Bununla birlikte, test denekleri insanlara benzer değildi, çünkü yaşam formlarının tümü önemli ölçüde daha yüksek radyo direncine sahip ekstremofillerden oluşuyordu.Rusya Bilimler Akademisi, pilot koltuğunda radyasyon sensörleriyle donatılmış bir mankenin oturduğunu belirtti.

Kazan Optik ve Mekanik Fabrikası, uzay aracına yerleştirilen ve ona Dünya'yı görüntüleme olanağı sağlayan AFA-BA/40 görüntüleyiciyi geliştirmişti. Zond 5 ayrıca proton dedektörlerini de içeriyordu.Zond 5, verilerinin bir kısmını yer istasyonlarına geri iletebilir, ancak gemide depolanan ve Dünya'ya döndükten sonra toplanan veriler daha az gürültüye sahiptir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]