Digitalis

*Digitalis*
Digitalis
	Digitalis purpurea
Korunma durumu
	Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Plantae
Şube:	Spermatophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Lamiales
Familya:	Plantaginaceae
Cins:	Digitalis; Tourn. ex L.

Digitalis, ya da (Yüksükotu) Plantaginaceae familyasına bağlı bir bitki cinsidir.^[2] Yüksükotu, Avrupa, batı Asya ve kuzeybatı Afrika'ya özgüdür. Çiçekler boru şeklindedir, uzun bir başaktan büyür ve mordan pembeye, beyaza ve sarıya kadar türlere göre değişir. Bilimsel adı "parmak" anlamına gelir.

Etymology[değiştir | kaynağı değiştir]

Digitalis, Latince digitus (parmak) sözcüğünden gelmektedir.^[3]

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde kullanımı büyük ölçüde azalmış olsa da, tarihte Yüksükotu, insan nabzını düzenlemedeki faydası anlaşıldıktan sonra, epilepsi ve diğer nöbet bozukluklarının tedavisi de dahil olmak üzere çeşitli amaçlar için kullanıldı.

Yüksük otu bitkilerinden elde edilen bir ilaç grubuna digitalin adı verilir. Kalp rahatsızlıklarının tedavisi için kardiyak glikozitler içeren D. purpurea ekstraktının kullanımı 1785 yılında William Withering tarafından İngilizce konuşulan tıp literatüründe ilk kez tarif edilmiştir,^[4]^[5]^[6] bu tarih modern terapötiklerin başlangıcı olarak kabul edilir. Çağdaş tıpta digitalis (genellikle Digoksin) D. lanata'dan elde edilir.^[7]^[8]

Zehirliliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Digitalis zehirlenmesinin semptomları arasında mide bulantısı, kusma, şiddetli baş ağrısı, genişlemiş göz bebekleri, görme sorunları ve yüksek dozlarda ise kasılmalar yer alır. Bitki ayrıca diğer hayvanlar için de zararlıdır.^[9]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Digitalis ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Vikitür'de Digitalis ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Digitalis Tourn. ex L". Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. 2017. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020.
^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
^ Hollman, A (Eylül 1985). "Plants and cardiac glycosides". British Heart Journal. 54 (3): 258-261. ISSN 0007-0769. PMID 4041297. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2022.
^ Withering, William (1785). An Account of the Foxglove and some of its Medical Uses. Birmingham, England: M. Swinney.
^ Goldthorp, W. O. (2009). "Medical Classics: An Account of the Foxglove and Some of its Medicinal Uses by William Withering, published 1785". British Medical Journal. 338: b2189. doi:10.1136/bmj.b2189.
^ {{Kitap kaynağı|soyadı1=Simpson |ad1=Beryl Brintnall |soyadı2=Ogorzaly |ad2=Molly Coner |başlık=Economic Botany |url=https://archive.org/details/economicbotanypl0000simp |tarih=2001 |yayıncı=Mc Graw Hill |yer=Boston |isbn=9780072909388 |sayfa=529 |basım=3.3
^ Hollman, A. (April 1996). "Drugs for atrial fibrillation. Digoxin comes from Digitalis lanata". BMJ (Clinical Research Ed.). 312 (7035): 912. doi:10.1136/bmj.312.7035.912. PMC 2350584 $2. PMID 8611904.
^ Weisse, Allen B. (January 2010). "A Fond Farewell to the Foxglove? The Decline in the Use of Digitalis". Journal of Cardiac Failure. 16 (1): 45-48. doi:10.1016/j.cardfail.2009.08.001. PMID 20123317.
^ "Grecian foxglove - Invasive species: Minnesota DNR". web.archive.org. 1 Eylül 2004. 1 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2022.

Plantaginaceae ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[PoWO-1] "Digitalis Tourn. ex L". Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. 2017. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2020.

[ITIS-2] "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.

[3] Hollman, A (Eylül 1985). "Plants and cardiac glycosides". British Heart Journal. 54 (3): 258-261. ISSN 0007-0769. PMID 4041297. 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2022.

[4] Withering, William (1785). An Account of the Foxglove and some of its Medical Uses. Birmingham, England: M. Swinney.

[5] Goldthorp, W. O. (2009). "Medical Classics: An Account of the Foxglove and Some of its Medicinal Uses by William Withering, published 1785". British Medical Journal. 338: b2189. doi:10.1136/bmj.b2189.

[6] {{Kitap kaynağı|soyadı1=Simpson |ad1=Beryl Brintnall |soyadı2=Ogorzaly |ad2=Molly Coner |başlık=Economic Botany |url=https://archive.org/details/economicbotanypl0000simp |tarih=2001 |yayıncı=Mc Graw Hill |yer=Boston |isbn=9780072909388 |sayfa=529 |basım=3.3

[Hollman-7] Hollman, A. (April 1996). "Drugs for atrial fibrillation. Digoxin comes from Digitalis lanata". BMJ (Clinical Research Ed.). 312 (7035): 912. doi:10.1136/bmj.312.7035.912. PMC 2350584 $2. PMID 8611904.

[Weisse2010-8] Weisse, Allen B. (January 2010). "A Fond Farewell to the Foxglove? The Decline in the Use of Digitalis". Journal of Cardiac Failure. 16 (1): 45-48. doi:10.1016/j.cardfail.2009.08.001. PMID 20123317.

[9] "Grecian foxglove - Invasive species: Minnesota DNR". web.archive.org. 1 Eylül 2004. 1 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Yüksük otu nedir?, Yüksük otu anlamı nedir?, Yüksük otu ne demektir?