Pablo Picasso'nun geç 1903-erken 1904 zaman aralığında yaptığı yağlı boya tablo.^[1]

Resimde, İspanya'nın Barselona şehrindeki bir caddede, gitarının üzerine eğilmiş, yırtık pırtık giysili yaşlı, bitkin kör bir adam betimlenir. Günümüzde, Chicago Sanat Enstitüsü'nde, Helen Birch Bartlett Hatıra Koleksiyonunun bir parçası olarak sergilenmektedir.^[1]

Yaşlı Gitarist'in yaratıldığı dönem; Modernizm, Empresyonizm, Post Empresyonizm ve Sembolizm akımlarının bir araya getirilip Ekspresyonizm adı altında genel bir hareketin oluşturulduğu ve Picasso'nun bundan derinden etkilendiği bir dönemdir. Ayrıca, sanatçının "mavi dönemi" olarak adlandırılan bu dönemde El Greco, düşük geçim koşulları ve sevgili arkadaşının intiharı Picasso'yu etkilemiştir. Pek çok X ışını, kızılötesi ışınlar ve küratörlerin incelemeleri, yaşlı gitaristin altında iki farklı figürün daha saklı olduğunu ortaya koymuştur.^[2]

Mavi dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu dönemde, Picasso ve arkadaşı Carlos Casagemas, klasik ve geleneksel eğitimlerinden feragat ederek, ün arayışı içinde Paris'e taşındılar. Bir yıl sonra, Casagemas başarısız bir aşk ilişkisinin ardından umutsuzluğa düşerek intihar etti. Bu olaydan çok etkilenen Picasso, yalnız ve depresif bir duruma düştü. Üstüne üstlük Picasso, çok yoksuldu. Yoksulluğu sebebiyle, dilencilerle, hayat kadınları ve toplumun diğer aşağı tabaka insanlarıyla kendini özdeşleştirmeye başladı.^[1]

Bu olaylar ve koşullar, Picasso’nun 1901’den 1904’e kadar sürecek olan Mavi Dönemi’nin itici gücü oldu. Mavi Dönem; mavi, gri ve siyah düz alanlarla, düşünceye dalmış melankolik figürlerle, derin ve anlamlı bir trajediyle kendini gösterir. Mavi Dönemi, Picasso’nun Pembe Dönemi takip eder ve onun ardından da kendisinin kurucusu olduğu kübizm gelir.

Analiz[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşlı Gitarist’teki elementler, izleyiciden reaksiyon almak üzere dikkatlice seçilmiştir. Örneğin, monokromatik renk şeması düz, iki boyutlu formlar yaratarak gitarcıyı zamandan ve mekândan koparır. Ek olarak, yumuşak mavi renk paleti melankolik bir hava yaratır ve hüzün dolu trajik temayı güçlendirir. Sırf yağlıboya kullanılmış olması, daha karanlık ve teatral bir duygu durumuna sebep olur. Yağlıboya renklerin canlılıklarını yitirmeden birbirlerine karışmalarını sağlar, böylece daha da dramatik bir kompozisyon yaratır.^[3]

Dahası gitaristin, kaslı yapısına rağmen, çok az canlılık belirtisi göstermesi ve ölmek üzere gibi görünmesiyle, rahatının olmadığına ve içinde bulunduğu koşulların katlanılmaz olduğuna dikkat çekilmiştir. Ayrıntıların elenmesi ve oranların manipüle edilmesi suretiyle (orantısız uzamış kol ve bacaklar) zarif bir görünüm yaratılmış, aynı zamanda gitaristin sessiz ve düşünceli hali ve ruhaniliği daha yoğunlaştırılmıştır. Resimdeki tek önemli renk değişimi, gitarın geniş kahverengi yüzeyidir;^[1] mavi artalanın önünde gitarın donuk kahverengi dikkati kendinde toplamaktadır. Gitar, gitarcının yaşamını ve hayatta kalabilmesi iç tek umudunu sembolize etmektedir. Bu kör ve yoksul adamın yaşamı, için gitarıyla müzik yaparak kazanacağı küçük gelire bağlıdır. Bazı sanat tarihçileri resmin bir sanatçının yaşamının yalnızlığını ve kariyerinin getirdiği doğal yaşam savaşını ifade ettiğine inanır. Dolayısıyla müzik, ya da resim, sanatçı için bir yük ve onu dünyaya yabancılaştıran bir güç haline gelir. Ve bu yabancılaşmaya rağmen gitarist (sanatçı) hâlâ yaşamını sürdürebilmek için toplumun geri kalanına muhtaçtır. Tüm bu duygular Picasso’nun o zamanki kötü vaziyetini ve toplumun haline yönelik eleştirisini yansıtmaktadır. Yaşlı Gitarist, insan varoluşunun bir alegorisi haline gelir.^[1]

Her ne kadar şairin kendisi bu iddiayı kabul etmese de, ABDli modernist şair Wallece Stevens’ın biyografisini yazan Paul Mariani, şairin 1937’de yayınlanan Mavi Gitarlı Adam adlı ünlü şiirinin Picasso'nun Yaşlı Gitarist tablosundan esinlendiğini iddia etmektedir.^[4]

Picasso, Yaşlı Gitarist’i George Frederic Watts adlı ressamın Umut (1186) adlı resminden hareketle yapmış olabilir. Söz konusu tabloda da kambur, aciz bir müzisyen, bükülmüş bir vaziyette ve ağırlıklı olarak mavi tonlarda resmedilmiştir.^[5]

Kızılötesi incelemeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Son zamanlardaki x ışınları ve küratörlerin incelemeleri yaşlı gitaristin bedeninin arkasında üç figürün daha olduğunu ortaya koydu. Bunlar başını öne eğmiş genç bir kadın, yanında diz çökmüş küçük çocuğuyla genç bir anne ve tuvalin sağ yanında bir hayvan figürüdür.^[6]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]