Nuruosmaniye Camii

Nuruosmaniye Camii
	Nuruosmaniye Camii
Temel bilgiler
Konum	İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°00′37″K 28°58′13″D / 41.01028°K 28.97028°D
İnanç	İslam
Durum	Etkin
Mimari
Mimar(lar)	Mustafa Ağa; Simon Kalfa
Mimari tür	Cami
Mimari biçim	Osmanlı barok mimari
İnşaat başlangıcı	1748
Tamamlanma	1755
Özellikler
Minare sayısı	2

Nuruosmaniye Camii, İstanbul'da inşa edilmiş ilk barok özellikli camidir. Çemberlitaş semtinde, Kapalıçarşı girişinde yer alır. 1748-1755 yıllarında inşa edilmiştir.

Batılılaşma eğilimlerinin mimaride ortaya çıkmaya başladığı bir devirde ortaya çıkan camii ve külliyesi, Osmanlı mimarisinde bir dönüm noktası sayılmaktadır.^[1]

Caminin yer aldığı alanda daha önce Osmanlı şeyhülislamlarından Hoca Sâdeddin Efendi’nin eşi Fatma Hatun’un mescidi bulunmaktaydı. Fatma Hatun Mescidi yıkılmaya yüz tutunca I. Mahmut’un emri ile yerine camii inşaatı başladı; Mustafa Ağa ve yardımcısı Simeon Kalfa (Mimar Simeon) tarafından gerçekleştirilen inşaat; I. Mahmut’un ölümünden sonra üç yıllık saltanat süren kardeşi III. Osman zamanında “Nur-u Osmani” (Osmanlı’nın Nuru) adıyla tamamlandı. Adını, padişah III. Osman’dan ve caminin içindeki ışıktan aldığı söylenir.^[2]

Cami ile birlikte medrese, imarethane, kütüphane, türbe, çeşme ve sebilden oluşan bir külliye inşa edilmiştir. Çevresindeki birkaç dükkân da külliyeye dahildir. Barok sanatının etkisi kütüphane, türbe, çeşme ve sebilde de görülmektedir.^[2]

Mimari özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüksek mermer merdivenlerle iki yönden camiye çıkılır. Barok üslupta inşa edilen camii, kare plan üzerine inşa edilmiştir. Harim kısmı (namaz kılmaya ayrılmış alan) tek bir kubbe ile örtülmüştür. İki yanda revaklı birer koridor bulunur ve bu koridorlardan harim kısmına birer giriş vardır.

Eteği 32 pencere ile çevrili olan ana kubbe 26 m çapındadır. Osmanlı camilerinde kullanılan en büyük kubbelerden biri^[1] olan bu kubbe, duvarların üstüne oturan kemerler tarafından taşınır. Kubbe kemerlerinin duvar üzerindeki bitiminde bir kuşak halinde Fetih Suresi yazılıdır. Kubbede ise En-Nur Suresi’nin 35. Ayeti yer alır: “Allah, göklerin ve yerin nurudur”.^[2]

Cami, beş sıra halindeki 174 pencere ile aydınlatılır. Pencereler, barok stilinde ve alçıdandır.^[3] Beş kubbeli son cemaat yeri U biçimindedir. Cami yazıları Hattat Rasim, Abdülhalim, Müzehhip Ali, Mehmet Refi Efendi'nindir.

Mihrap, çıkıntılıdır ve klasik Osmanlı camilerinden farklı olarak çok köşelidir ve bir yarım kubbe ile kapanmıştır.

Mahfil katına, ana giriş kretsının iki yanındaki mermer merdivenlerden çıkılır. Mahfil katı balkonları doğu ve batı cephelerindeki iki koridor üzerinde uzanır. Hünkâr mahfili, doğu koridorunun sonunda bulunur. Mahfile dışarıdan, padişahın atı üstünde camiye girişine yol veren rampalı bir giriş bağlanmıştır. Hünkâr Mahfili, günümüzde Eminönü müftülüğüne hizmet verir.^[3]

Yapıya bitişik iki şerefeli iki minaresinin taş külahları bulunur. Kurşun yerine taş alemler ilk defa bu camide kullanılmıştır.^[3]

Cami, revaklı ve çok köşeli bir avluya sahiptir. Bu özelliği ile Osmanlı mimarisinde türünün tek örneğidir.^[2] Şadırvanı yoktur, önde ve arkada abdestlikleri vardır, ayrıca ek bir abdestlik giriş kapısı karşısında bodrumdadır. Avlu, Cağaloğlu ile Çemberlitaş arasında geçiş yolu olarak kullanılır.

Külliye yapıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Camiinin güneyinde medrese ve imaret yapıları yan yana bulunur. Medrese, Osmanlı’daki sultani medreselerin (Sultan’ın yaptırdığı medrese) sonuncusudur.^[4] İmaretin olağanüstü büyük bacaları Nuruosmaniye’nin kent içindeki görsel etkisine katkıda bulunur.^[2] Bu iki yapı, günümüzde yatılı bir Kur’an kursu olarak kullanılır.

Türbe; I. Mahmud için inşa edilmeye başlamış; külliye inşaatı tamamlanmadan vefat eden padişah, Yeni Camii’nin avlusundaki, babasının da mezarının bulunduğu Valide Turhan Sultan türbesine gömülmüştür. 3 sene sonra şirpençeden vefat eden III. Osman’da kendi adının verildiği türbeye gömdürülmeyip babası ve kardeşinin mezarlarının bulunduğu Valide Sultan Türbesine gömüldü. Nuruosmaniye Camii içindeki türbede III. Osman’dan bir yıl önce hayatını kaybeden annesi Şehsuvar Sultan ile bazı şehzadelerin sandukaları bulunur.

Nuruosmaniye Camii kütüphanesi, Türkiye’de barok tasarımın en özgün örneklerinden birisi kabul edilir.^[2] Caminin iç avlusunda iki katlı bir yapıdır. Üst katı kütüphane, alt katı dükkân olarak kullanılır. Birisi okuyuculara, diğeri padişaha ayrılmış iki giriş kapısı vardır.^[2] Kütüphanede 5000'den fazla yazma ve basma eser vardır.

Nuruosmaniye Sebili, dairesel bir ana mekan ve yanındaki dikdörtgen bir alandan oluşan mermer bir yapıdır. 2003 yılında geçirdiği onarımdan sonra halı satış mekanı olarak kullanılmaktadır.^[5]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuruosmaniye Camii, 1890
Nuruosmaniye Camii, 2018
Nuruosmaniye Camisi planı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "İstanbul Belediyesi web sitesi, Erişim tarihi:23.06.2011". 29 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g "Uğur Yüzereroğlu, Batılılaşma Dönemi Erken Örneklerinde Bezeme Programlarının İrdelenmesi ve Koruma Sorunları: Nuruosmaniye Camii Örneği, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006". 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
^ ^a ^b ^c "3dmekanlar.com sitesi, Erişim tarihi:23.06.2011". 8 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
^ "Durmuş Günay, Medreseden üniversiteye trafik bir yolculuk, 01.02.1999, Erişim tarihi:23.06.2011". 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.
^ "Nilüfer Sağlay Onay, Ayşe Hilal Uğurlu, A Public Meeting Point: "Sebil" of Nuruosmaniye, A | Z ITU Journal of The Faculty of Architecture, Volum 7, No.1 Spring 2010" (PDF). 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.

"Nuruosmaniye", Anabritannica, c.16, Ana Y. İst.1989.
Tahsin Öz, İstanbul Camileri I-II, TTK, İst.1997.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

T.C. İstanbul Valiliği (Harika İstanbul) / Nuruosmaniye Camii ve Tanıtımı

[ibb-1] "İstanbul Belediyesi web sitesi, Erişim tarihi:23.06.2011". 29 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.

[mimar-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g "Uğur Yüzereroğlu, Batılılaşma Dönemi Erken Örneklerinde Bezeme Programlarının İrdelenmesi ve Koruma Sorunları: Nuruosmaniye Camii Örneği, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2006". 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.

[3d-3] "3dmekanlar.com sitesi, Erişim tarihi:23.06.2011". 8 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.

[medrese-4] "Durmuş Günay, Medreseden üniversiteye trafik bir yolculuk, 01.02.1999, Erişim tarihi:23.06.2011". 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.

[sebil-5] "Nilüfer Sağlay Onay, Ayşe Hilal Uğurlu, A Public Meeting Point: "Sebil" of Nuruosmaniye, A | Z ITU Journal of The Faculty of Architecture, Volum 7, No.1 Spring 2010" (PDF). 20 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2011.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d İstanbul'daki camiler
Adalar	Heybeliada Camii Büyükada Hamidiye Camii Nizam Camii
Avrupa Yakası	Abbas Ağa Camii Ahmediye (Orta) Camii Ali Kethüda Camii Arap Camii Atik Ali Paşa Camii Ayasofya Camii (Müze) Barbaros Hayrettin Paşa Camii Bebek Camii Bayezid Camii Cerrah Mehmed Paşa Camii Cihangir Camii Davutpaşa Camii Defterdar İbrahim Paşa Camii Dolmabahçe Camii Emirgan Hamid-i Evvel Camii Ertuğrul Tekke Camii Eyüp Sultan Camii Fatih Camii Fenari İsa Camii Ferhad Paşa Camii Fethiye Camii Firuz Ağa Camii Gazi Ahmet Paşa Camii Gül Camii Haseki Sultan Camii Hekimoğlu Ali Paşa Camii Hırka-i Şerif Camii Hoca Ali Camii Hürrem Çavuş Camii Hüseyin Ağa Camii İskenderpaşa Camii İstanbul Murat Paşa Camii Kâğıthane Camii Kalenderhane Camii Kaptan İbrahim Ağa Camii Kariye Camii Kazancı Camii Kılıç Ali Paşa Camii Koca Mustafa Paşa Camii Feridun Paşa Camii Küçük Ayasofya Camii Küçük Mecidiye Camii Laleli Camii Mahmutpaşa Camii Manastır Mescidi Merkez Efendi Camii Mesih Mehmed Paşa Camii Mihrimah Sultan Camii Mihrişah Valide Sultan Camii Fındıklı Camii Nusretiye Camii Nurbanu Sultan Valide-i Atik Camii Nuruosmaniye Camii Orhaniye Kışlası Camii Ortaköy Camii Pertevniyal Valide Sultan Camii Piyale Paşa Camii Ramazan Efendi Camii Rüstem Paşa Camii Sinan Paşa Camii Sokollu Mehmed Paşa Camii Sokollu Mehmed Paşa Camii Sultanahmet Camii Süleymaniye Camii Şehzade Camii Şişli Camii Taksim Camii Teşvikiye Camii Tevfikiye Camii Üçmihraplı Camii Vefa Kilise Camii Yavuz Selim Camii Yeni Cami Yıldız Hamidiye Camii Zal Mahmud Paşa Camii Zeynep Sultan Camii Zeyrek Camii
Anadolu Yakası	Abdülbaki Efendi Camii Ahmediye Camii Altunizade Camii Aşçıbaşı Camii Ayazma Camii Aziz Mahmud Hudai Camii Beylerbeyi Camii Bostancı İstasyon Camii Büyük Selimiye Camii Çamlıca Camii Çinili Camii Erenköy İstasyon Camii Galip Paşa Camii Göztepe Camii İbrahim Ağa Camii İçerenköy Camii İskender Paşa Camii Kaptan Hasan Paşa Camii Kethuda Camii Kozyatağı Camii Kuleli Kaymak Mustafapaşa Camii Kuzguncuk Camii Mihrimah Sultan Camii Mimar Sinan Camii Nasuhi Mehmet Efendi Camii Osman Ağa Camii Rum Mehmet Paşa Camii Serbostani Mustafa Ağa Camii Suadiye Camii Sultan Mustafa Camii Şemsi Paşa Camii Şeyh Devati Camii Şeyh Nevruz Camii Tuğlacı Camii Valide-i Atik Camii Valide-i Cedid Camii Vaniköy Camii Zühtüpaşa Camii

g t d Dünya Mirası Geçici Listesi'nde Türkiye
Akdeniz	Karain Mağarası Alahan Manastırı Noel Baba Kilisesi Alanya St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Çevresi Kekova Güllük Dağı Millî Parkı ve Termessos Likya Uygarlığı Antik Kentleri Sagalassos Perge Saint Pierre Kilisesi Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi Mamure Kalesi Titus Tüneli Kaunos Korikos Antik Kenti Anavarza Eflatunpınar: Hitit Su Anıtı Aspendos Antik Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri Yivli Minare Kibira Antik Kenti Karatepe-Aslantaş Antik Kenti
Doğu Anadolu	Ahlat Selçuklu Mezarlığı İshak Paşa Sarayı Akdamar Kilisesi Ashâb-ı Kehf Külliyesi Van Kalesi, Höyüğü ve Tarihî Van Şehri Harput Tarihî Kenti Kemaliye Tarihî Kenti
Ege	Aizanoi Birgi Tarihî Kenti Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı Beçin Ortaçağ Kenti Laodikya Sardis Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri Stratonikeia Antik Kenti Bodrum Kalesi Assos Antik Kenti Ayvalık Endüstriyel Peyzaj Alanı Priene Antik Kenti İzmir Tarihî Liman Kenti
Güneydoğu Anadolu	Harran ve Şanlıurfa Mardin Kültürel Peyzaj Alanı Zeugma Arkeolojik Siti Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup Kilisesi İsmail Fakirullah Türbesi Malabadi Köprüsü Gaziantep'teki Yer Altı Su Yapıları: Livaslar ve Kasteller Zerzevan Kalesi ve Mithraeum Midyat ve Çevresindeki (Tur Abdin) Geç Antik ve Orta Çağ Kilise ve Manastırları
İç Anadolu	Konya: Selçuklu Başkenti Niğde'nin Tarihî Anıtları Odunpazarı Tarihî Kent Merkezi Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Alanı Ahi Evran Türbesi Kültepe-Kaniş Arkeolojik Alanı Hacı Bayram Camii ve Çevresi İvriz Kültürel Peyzaj Alanı Kral Kızı Hamamı Beypazarı Tarihî Kenti Koramaz Vadisi
Karadeniz	Sümela Manastırı Mudurnu Tarihî Ahi Kenti Harşena Dağı ve Pontus Kral Kaya Mezarları Kızılırmak Deltası ve Kuş Cenneti Anadolu Türk Mirasının Erken Dönemi: Niksar, Danişmendliler Beyliği'nin Başkenti Ballıca Mağarası Tabiat Parkı
Marmara	İznik Çanakkale ve Gelibolu I. Dünya Savaşı Alanları Uzun Köprü Yıldız Sarayı II. Bayezid Külliyesi Nuruosmaniye Camii Justinianus Köprüsü
Paylaşılanlar	Denizli-Doğubayazıt Güzergâhındaki Selçuklu Kervansarayları Ceneviz Ticaret Yolu'nda Akdeniz'den Karadeniz'e Kadar Kale ve Surlu Yerleşimleri Akçakoca Kalesi Amasra Kalesi Çandarlı Kalesi Çeşme Kalesi Foça Kalesi Galata Kulesi Güvercinada Sinop Kalesi Yoros Kalesi Anadolu Selçuklu Medreseleri Buruciye Medresesi Cacabey Medresesi Çifte Medrese Çifte Minareli Medrese (Erzurum) Çifte Minareli Medrese (Sivas) Gök Medrese İnce Minareli Medrese Karatay Medresesi Sahabiye Medresesi Yakutiye Medresesi Dağlık Frigya

Nuruosmaniye Camii nedir?, Nuruosmaniye Camii anlamı nedir?, Nuruosmaniye Camii ne demektir?