Wilanów Sarayı

Wilanów Sarayı (Lehçe: Pałac w Wilanowie, okunuşu: [ˈpawat͡s vvilaˈnɔvjɛ] ), Polonya'nın Varşova kentinin Wilanów semtinde bulunan eski bir kraliyet sarayıdır. Wilanów Sarayı, Polonya'nın bölünmesinden ve her iki Dünya Savaşından da sağlam çıkması nedeniyle, Polonya devletinin kültürünün bir hatırlatıcısı olarak hizmet etmektedir.

Polonya'nın en önemli anıtlarından biridir. 1805 yılında kurulan sarayın müzesi, ülkenin kraliyet ve sanat mirasının bir deposudur ve yılda yaklaşık 3 milyon ziyaretçi almaktadır.^[1] Wilanów'daki saray ve park, Rose Garden'daki Yaz Kraliyet Konserleri ve Uluslararası Yaz Erken Müzik Akademisi gibi kültürel etkinliklere ve konserlere ev sahipliği yapmaktadır.

Saray, Varşova Eski Kenti'nin diğer unsurlarıyla birlikte, 16 Eylül 1994'te belirlendiği üzere Polonya'nın resmi ulusal Tarihi Anıtlarından (Pomnik historii) biridir. Listeleme Polonya Ulusal Miras Kurulu tarafından yapılmaktadır. 2006 yılından bu yana saray Avrupa Kraliyet Konutları uluslararası birliğinin üyesidir.^[2]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Wilanów Sarayı, 17. yüzyılın son çeyreğinde kral III. Jan Sobieski için inşa edilmiş ve daha sonra diğer mülk sahipleri tarafından genişletilmiştir.^[3] Yapı karakteristik Barok inşa türünü temsil etmektedir. Mimarisi özgündür, genel olarak Avrupa sanatının belirgin bir şekilde Polonya bina gelenekleriyle birleşimidir.^[3] Yükseltilerinde ve saray içlerinde eski semboller Sobieski ailesini, özellikle de kralın askeri zaferlerini yüceltir.^[4]

John III Sobieski'nin 1696'da ölümünden sonra saray, oğulları ve daha sonra Korczak armasının ünlü kodaman aileleri Sieniawskis, Czartoryskis, Lubomirskis, Potockis ve Branicki ailesine aitti. 1720'de mülk, sarayı genişleten Polonyalı devlet kadını Elżbieta Sieniawska tarafından satın alındı.^[3] 1730 ve 1733 yılları arasında aynı zamanda bir Polonya kralı olan Güçlü Augustus II'nin ikametgâhıydı. Kendisinin ölümünden sonra mülk Sieniawska'nın kızı Maria Zofia Czartoryska'ya geçti.^[4] Her malik, sarayın iç mekanlarını, bahçelerini ve taban yapılarını günün moda ve ihtiyaçlarına göre değiştirdi. 1778'de mülk, Mavi Markiz olarak adlandırılan Izabela Lubomirska tarafından miras alındı.^[4] 1792-1793 yılları arasında neoklasik tarzda bazı iç mekanları yenilendi ve Szymon Bogumił Zug'un gözetiminde bir corps de garde, bir mutfak binası ve bir banyo binası inşa edildi.^[4]

1805 yılında, sahibi Stanisław Kostka Potocki, Polonya'daki ilk kamu müzelerinden biri olan sarayın bir bölümünde bir müze açtı.^[3] Koleksiyonların en dikkat çekici örneği, 1781'de ünlü neoklasik Fransız sanatçı Jacques-Louis David'e aittir.^[5] Avrupa ve Doğu sanatının yanı sıra, sarayın orta kısmı da II. Dünya Savaşı'nda Alman kuvvetleri tarafından hasar gördü,^[6] ancak 1944 Varşova Ayaklanması'ndan sonra dahi yıkılmadı. Savaştan sonra saray yenilendi ve Almanya tarafından çalınan koleksiyonların çoğu ülkesine geri gönderildi. 1962 yılında tekrar ziyarete açılmıştır.^[7]

Tasarım[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış yapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yapı Augustyn Wincenty Locci tarafından tasarlanmıştır.^[8] Saray Mimarisi farklı yapı geleneklerinin eşsiz örneğidir - yan kuleleri, İtalya ile Polonya aristokrat konaklarını hatırlatan banliyö villa ve Fransız saraylarının entre cour et jardin benzeri her iki tarafında iki dikdörtgen kanatlı cour d'honneur bulunur.^[4]

İnşaatın ilk aşamasında 1677 ve 1680 yılları arasında, tek katlı kare binaya bağlı dört oyuk kulesi olan tipik bir Polonya malikanesiydi. 1681-1688 yılları arasında bina güçlendirildi ve kulelerle biten iki galeri kanadı eklendi. Bu yeni görünüm muhtemelen Palladio'nun Villa Montagnana'sından esinlenmiştir.^[4] Kralın ölümünden kısa bir süre sonra yeniden yapılanmanın üçüncü aşaması tamamlandı. 1688-1696 yılları arasında ana binanın üzerindeki köşk inşa edildi ve kuleler, tümü Roma'daki Villa Doria Pamphili'ye benzeyen barok kulelerle kaplandı (özellikle Giovanni Francesco Grimaldi'nin ilk tasarımı).^[4]

İç alan[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarayın iç dekorasyonuna en önde gelen Polonyalı ve yabancı sanatçılar katıldı. Burada ressamlar Martino Altomonte, Jan Rayzner Lviv, Michelangelo Palloni, heykeltraş Stefan Szwaner ve sıva dekoratörler Szymon Józef Bellotti, Wilanów Antoni ve Abraham Paris eserleri mevcuttur.^[4] Bu kişiler resmi mahkeme ressamları Claude Callot ve daha sonra Jerzy Siemiginowski-Eleuter tarafından denetlendiler. O zamanın en büyük Polonyalı ressamlarından biri olan Jerzy Siemiginowski-Eleuter, sarayın sonraki iç yönleri üzerinde (devlet odalarındaki plafondlar, freskler) önemli bir etkiye sahipti.^[4] İç dekorasyon ayrıca, İngiliz Milletler Topluluğu'nun "Merkez ulus" ile daha yakın ekonomik ilişkilerini destekleyen Çin'in büyük bir hayranı olan Adam Kochański tarafından denetlendi. Bu kişinin etkisi nedeniyle, Wilanów ve diğer konutlar lüks Çin ithal ürünleri ve chinoiserie ile doludur.^[4]^[9]

*Bir papağan taşıyan Afrikalı hizmetçi* (Giuseppe Rossi tarafından bir fresk detayı).

Bahçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Sarayın neredeyse başlangıcından beri ayrılmaz bir parçası bahçedir. Başlangıçta, doğuda sarayı çevreleyen yarım daire şeklinde bir barok İtalyan bahçesi karakterine sahipti. Kompozisyonuyla bu geometrik bahçe, antik desenlere ve saray düzenine çok iyi uyuyordu. İçerisinde çardaklar bulunan bir üst bahçe ve bir alt bahçeden oluşur. Sarayın yeniden inşasının üçüncü aşamasında geometrik bahçe parterleri, André Le Nôtre'nin anlaşmalarından esinlenen işlemeli parterler à la française ile değiştirildi.^[4]^[4] 18. yüzyılın başlarında bahçe genişletildi, geç barok parter süslemesinin yerini kuzey kesimlerde Sieniawska'nın arması Szreniawa ve güney kesimde monogramı ile tamamlanan régence motifleri aldı.^[4] 1784'te Izabela Lubomirska, Wilanów'un komşu bölgelerini Szymon Bogumił Zug'un tasarımına göre jardin anglo- chinois'e dönüştürdü. Zengin bitki örtüsüne kıvrımlı yollara ve şelalelere sahip bu yeni bahçe, William Chambers, Thomas Whately ve August Moszyński'nin eserlerinden ilham almıştır.^[4]

Panorama[değiştir | kaynağı değiştir]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Wilanów Sarayı'ndaki Kraliçe'nin Yatak Odası, Aleksander Gryglewski, 1874
Beyaz Oda, Willibald Richter, 1850
Kont Stanislas Potocki'nin portresi, Jacques-Louis David, 1781
Bir resim galerisi içeren sarayın iç odası
saray iç kısmı
Kral daireleri
Bahçelerden sarayın görünümü
Sarayın güney kanadı
Ana saray kapısı
Kral John III Sobieski Heykeli
Kralın Ön Kabul Odası
Bahçe heykelleri
Saray bahçesindeki çeşme
Sarayın yakınındaki St. Anne's Kilisesi
Potocki ailesinin Mozolesi

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Barok konutların listesi
En çok ziyaret edilen saray ve anıtların listesi
Wilanów'daki Kral III. John Sarayı Müzesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar

^ "EGMUS 2016". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2019.
^ "European Royal Residences". 16 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010.
^ ^a ^b ^c ^d "Palace". wilanow-palac.art.pl. 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Fijałkowski 1983
^ "Equestrian portrait of Stanislaw Kostka Potocki". wilanow-palac.art.pl. 20 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2011.
^ "Apollo i dwie Muzy - szczęśliwy powrót z Pawłowska". www.nimoz.pl (Lehçe). valuable, priceless, lost. 1997. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008.
^ "Walka o zabytki Wilanowa". wilanow-palac.art.pl (Lehçe). Erişim tarihi: 21 Şubat 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Augustyn Wincenty Locci, the author of Wilanów Palace 10 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Wilanów Palace Museum retrieved 9 November 2011
^ "Fashion for chinoiserie at Wilanów Palace". wilanow-palac.art.pl. 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.

Genel

Fijałkowski, Wojciech (1983), Wilanów. Rezydencja Króla Zwycięzcy (Wilanów. The residence of the Victorious King) (Lehçe), Varşova: Krajowa Agencja Wydawnicza .
Kieniewicz, Stefan (1984), Warszawa w latach 1526-1795 (Warsaw in 1526-1795) (Lehçe), Varşova: Krajowa Agencja Wydawnicza, ISBN 83-01-03323-1 .

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wilanów Sarayı Müzesi web sitesi
Genç Yetenekler için Wilanow – Kral III. Jan Sobieski'nin Sarayında Moda sergisi 10 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "EGMUS 2016". 13 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2019.

[2] "European Royal Residences". 16 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2010.

[palac-3] "Palace". wilanow-palac.art.pl. 27 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008.

[Fijałkowski_1983_115-4] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Fijałkowski 1983

[Portrait-5] "Equestrian portrait of Stanislaw Kostka Potocki". wilanow-palac.art.pl. 20 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2011.

[6] "Apollo i dwie Muzy - szczęśliwy powrót z Pawłowska". www.nimoz.pl (Lehçe). valuable, priceless, lost. 1997. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2008.

[7] "Walka o zabytki Wilanowa". wilanow-palac.art.pl (Lehçe). Erişim tarihi: 21 Şubat 2008. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[8] Augustyn Wincenty Locci, the author of Wilanów Palace 10 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at the Wilanów Palace Museum retrieved 9 November 2011

[chinoiserie-9] "Fashion for chinoiserie at Wilanów Palace". wilanow-palac.art.pl. 16 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2011.

[10] Fijałkowski, Wojciech (1983), Wilanów. Rezydencja Króla Zwycięzcy (Wilanów. The residence of the Victorious King) (Lehçe), Varşova: Krajowa Agencja Wydawnicza .

[11] Kieniewicz, Stefan (1984), Warszawa w latach 1526-1795 (Warsaw in 1526-1795) (Lehçe), Varşova: Krajowa Agencja Wydawnicza, ISBN 83-01-03323-1 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Wilanów Sarayı nedir?, Wilanów Sarayı anlamı nedir?, Wilanów Sarayı ne demektir?