Viyana Dioskurides

Viyana Dioscorides'in 483v numaralı folyosundan bir kuş galerisi

Viyana Dioskurları, MS 1. yüzyıldan kalma bir eserin, Latince: De materia medica 6. yüzyılın başlarından kalma Bizans Yunancası tezhipli bir el yazmasıdır.(Περὶ ὕλης ἰατρικῆς : Orijinal Yunanca'da Perì hylēs iatrikēs) Pedanios Dioskurides tarafından Uncial yazılmıştır . Geç Antik Çağ bilimsel metinlerinin önemli ve nadir bir örneğidir. Konstantinopolis'te bin yılı aşkın bir süre kaldıktan sonra metin, İstanbul'un Fethi sonrası bir yüzyıl sonra, 16. yüzyılda Viyana'daki Kutsal Roma İmparatoru'na geçmiştir.

491 parşömen folyonun ölçüsü 37 cm (15 in) 30 cm (12 in) ve çoğu doğal tarzda yapılmış 400'den fazla hayvan ve bitki resmi içermektedir. Dioskurların metnine ek olarak, el yazması ona eklenmiştir; Rufus'a atfedilen Carmen de herbis, genellikle Philadelphia'lı Dionysius ile özdeşleştirilen belirli bir Dionysius'un ornitolojik incelemesinin bir açıklaması ve Kolofonlu Nicander'in yılan ısırıklarının tedavisi mevcuttur.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

El yazması yaklaşık MS 515 yılında Bizans (Doğu Roma) İmparatorluğu'nun başkenti Konstantinopolis'te, Anicius Olybrius'un (son Batı Roma İmparatorlarından biri) kızı olan Bizans imparatorluk prensesi Anicia Juliana için oluşturulmuştur. Bu nedenle el yazması artık bilim adamları tarafından Juliana Anicia Kodeksi olarak adlandırılmaktadır.^[1] Lüks bir kopya olarak oluşturulmuş olmasına rağmen, daha sonraki yüzyıllarda Konstantinopolis'teki imparatorluk hastanesinde her gün ders kitabı olarak kullanılmış ve Konstantinopolis imparatorluk hastanesinde her gün ders kitabı olarak kullanılmış ve bir ortaçağ notu, Nathanael adlı bir Yunan hemşirenin 1406'da hastalığın geri teptiğini kaydediyor.^[2]

Bizans dönemi boyunca el yazması, yabancı liderlere verilen eserin kopyaları için orijinal olarak kullanıldı; buna Bizans İmparatoru VII. Konstantinos'un Yunanca bir kopyası ile tercüman gönderdiği İspanya Kralı III. Abdurrahman'ın Arapça baskısı da dahildir.^[3] Metinde Vareg Muhafızları'ndan Michael'ın adının yazılı olduğu bir not da bulunmaktadır.^[2]

El yazması restore edilmiş ve 1406'da patriklik noteri İoannis Kortasminos tarafından Bizans Yunancası'nda küçük bir içindekiler tablosu ve kapsamlı bir not eklenmiştir.^[4] 15. yüzyılın ortalarında, Konstantinopolis'teki Vatikan Vaftizci Yahya Rum Ortodoks manastırının rahipleri tarafından, şu anda Vatikan Kütüphanesi'nde bulunan Papa VII. Alexander diskurları yaratmak için kullanılmıştır. 1453'te İstanbul'un Fethi sonrası sahibi her bitkinin adını Arapça ve İbranice el yazısıyla yazmıştır.^[4]^[5] Şehrin düşüşünden bir asır sonra hala İstanbul'da bulunan el yazması, Kanuni Sultan Süleyman'ın Arapça konuşan Yahudi doktoru Moses Hamon'dan, Avusturya Habsburglarından I. Ferdinand'ın hizmetinde olan Flaman diplomat Ogier Ghislain de Busbecq tarafından satın alınmıştır.

Busbecq hatıratında bu kitap için söyle demiştir:

“	İstanbul’da koca bir hazine bıraktım. Bu Dioscurides’in bir eseridir. Gayet eskidir, majüskül harflerle yazılmıştır. İçinde nebatat resimleriyle, eğer yanılmıyorsam, bazı Cratevas parçaları ve kuşlar hakkında küçük bir eser de vardır. Kitap: Hamon isimli bir Yahudi’nin oğluna aittir. Hayatında Süleyman’ın doktoru idi. Kitabı satın alacaktım. Fakat fiyatı beni korkuttu. Yüz düka altından bahsedildi. Buna benim kesemden ziyade imparatorun kesesi dayanabilir. İmparatoru, bu kadar muhterem bir muharriri böyle bir esaretten kurtarmak için teşvik etmekten geri kalmayacağım.^[6]	„

Ogier Ghislain de Busbecq’in önerisi üzerine satın alınan bu yazma eser şu anda Avusturya Millî Kütüphanesi'nin el yazmaları arasında tutulmaktadır. Viyana'da Codex Vindobonensis med. gr. 1. olarak tanımlanıyor. El yazması, tarihi önemi nedeniyle 1997 yılında UNESCO'nun Dünya Belleği Programı Kaydı'na kaydedilmiştir.^[7]

Çizimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Folio 83r *Rubus fruticosus* (böğürtlen)

El yazmasında orijinal 435 resimden 383 tanesi tam sayfa bitki resmidir. Çizimler iki gruba ayrılır. Daha önceki klasik modelleri sadakatle takip edenler ve her bitkinin oldukça doğal bir resmini sunanlar vardır. Daha soyut olan başka resimler de vardır. Resimlerin çoğunluğu, farmakoloğun her bir bitkiyi tanımasına yardımcı olmak amacıyla natüralist bir tarzda boyanmıştır. Ancak bu resimlerin daha önceki bir bitkinin kopyası olarak yapıldığına ve doğadan alınmadığına inanılmaktadır.

Metnin resimlerine ek olarak, el yazması bir dizi tam sayfa minyatür biçiminde birkaç ön parça içermektedir. Folio 6 verso'da Anicia Juliana'nın ithaf minyatür portresi özellikle dikkat çekicidir. El yazması, Anicia'ya, Konstantinopolis'in banliyölerinde bir kilisenin inşasını finanse ettiği için minnettarlığından dolayı sunulmuştur. Bu portre günümüze ulaşan en eski ithaf portresidir. Portrede Anicia tören pozunda oturmuş sadaka dağıtırken görülüyor. Yanında Megalopsychia (yüce gönüllülük) ve Phronesis (sağduyu) kişileştirmeleri vardır. Ayaklarının dibinde "Sanatın Minnettarlığı" etiketli başka bir kişileştirme diz çökmektedir. Bir putto, Anicia'ya bir ithaf kopyasını tutar. Anicia ve görevlileri, tamamı iç içe geçmiş halatlardan oluşan bir daire içindeki sekiz köşeli bir yıldızın içine alınmış durumda. Yıldızın dış köşeliklerinde, duvarcı ve marangoz olarak çalışan, grisaille'den yapılmış macunlar vardır. Bu minyatür tamamen orijinal bir yaratımdır ve kişileştirmelerin ve putti'nin dahil edilmesiyle, Anicia'nın kendisi dindar bir Hıristiyan olmasına rağmen Konstantinopolis'teki klasik geleneğin dayanıklılığını göstermektedir.

El yazmasındaki ön yazılar dizisi, her biri yedi tanınmış farmakologdan oluşan bir grubun yer aldığı iki tam sayfa minyatürle başlamaktadır. İkinci resimde, en göze çarpan ve sandalyede oturan tek kişi Galen'dir. Yanında taşlara veya yere oturan üç çift doktor daha vardır. Galen'e en yakın olanlar Krateuas ve Dioscurides'tir. İkinci çift ise Apollonius Mys ve Nicander'dir. Galen'den en uzaktakiler Andreas ve Efesli Rufus'tur. Figürlerin her biri bağımsız bir portredir ve muhtemelen çeşitli yazarların incelemelerindeki yazarların portrelerinden modellenmiştir. Yedi figür özenle dekore edilmiş bir çerçevenin içinde yer almaktadır. Arka plan, figürleri soyut bir alana yerleştiren som altındır. Bu, masif altın arka planın kullanıldığı bilinen en eski el yazmasıdır.

Yedi farmakoloğun iki minyatürünün ardından iki yazar portresi yer almaktadır. İkinci portrede, Dioscurides kucağında bir kodekse yazı yazmaktadır. Önceki minyatürdeki portreye karşılık gelen profilde gösterilmiştir. Görsellerin dayandığı Dioskurides'in hayat portresine dayanan bir geleneğin olması muhtemeldir. Dioscurides'in önünde, alt katta oturan bir sanatçı adamotu kökünün resmini çizmektedir. Doğadan resim yapıyor. Baktığı adamotu kökü kişileştirilmiş Epinoia (düşünce gücü) tarafından tutulmaktadır. Merkezi niş olan bir revaktan oluşan mimari bir arka plan bulunmaktadır.

Dionysius'un kuşlar üzerine yazdığı eserin farklı ifadeleri üç kitapta yer almaktadır. İlk iki kitapta, metin sütunlarına çerçevesiz veya arka plansız olarak yerleştirilmiş kuş resimleri bulunmaktadır. Üçüncü kitapta tam sayfa minyatürde ızgara şeklinde düzenlenmiş 24 kuş vardır. İnceleme boyunca tasvir edilen kuşlar yüksek sanatsal değere sahiptir ve biçim ve renk bakımından doğaya sadıktır. Kuşların çoğu kolayca tanımlanabilir. Üçüncü kitaptaki tam sayfa minyatürde yer alan kuşlardan bazıları, açıklama metninde anlatılmamıştır. Bu resimlerin daha eski ve farklı bir eserin, muhtemelen Myndoslu Aleksandros'un eserindeki resimlere dayanması muhtemeldir. Ancak bu el yazması, kuşlarla ilgili hayatta kalan en eski resimli incelemedir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Peacock endpapers
Folio 4v, yazar portresi
Folio 5v, yazar portresi
Folio 6v, Anicia Juliana'nın ithaf portresi
Folio 29v, Plantago lanceolata (kuzu dili)
Folio 148v, Viola odorata (violet)
Folio 167v, Cannabis sativa (Hint keneviri)
Folio 391v, mercan
Folio 475r, kuşlar
Folio 39v, Anagallis arvensis (scarlet pimpernel)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "The 1500th Anniversary (512-2012) of the Juliana Anicia Codex: An Illustrated Dioscoridean Recension. Jules Janick and Kim E. Hummer. Chronica horticulturae. 52(3) 2012 pp. 9-15" (PDF). 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.
^ ^a ^b Mazal, Otto. "Der Wiener Dioscurides" vol. 1, p. 16
^ Mazal, Otto. "Der Wiener Dioscurides" vol. 2, p. 89
^ ^a ^b Janick, Jules, and John Stolarczyk. "Ancient Greek illustrated Dioscoridean herbals: origins and impact of the Juliana Anicia Codex and the Codex Neopolitanus." Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca 40.1 (2012): 09.
^ Tiltman, John H. (Yaz 1967). "The Voynich Manuscript: "The Most Mysterious Manuscript in the World"". NSA Technical Journal. XII (3).
^ Busbecq, Ogier Ghislain de (1939), Türk mektupları 301, Hüseyin Cahit Yalçın tarafından çevrildi, İstanbul
^ "Vienna Dioscurides". UNESCO Memory of the World Programme. 12 Şubat 2009. 20 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Walther, Ingo F. and Norbert Wolf. Codices Illustres: The world's most famous illuminated manuscripts, 400 to 1600. Köln, TASCHEN, 2005.
Weitzmann, Kurt. Late Antique and Early Christian Book Illumination. New York: George Braziller, 1977.
Leslie Brubaker, "The Vienna Dioskurides and Anicia Juliana" in Byzantine Garden Culture ed. Antony Robert Littlewood, Henry Maguire, and Joachim Wolschke-Bulmahn (Washington, D.C.: Dumbarton Oaks Research Library and Collection, 2002).
Weitzmann, Kurt, ed., Age of spirituality: late antique and early Christian art, third to seventh century, no. 179, 1979, Metropolitan Museum of Art, New York, 9780870991790; full text available online from The Metropolitan Museum of Art Libraries
Lazaris, Stavros, "L'illustration des disciplines médicales dans l'Antiquité : hypothèses, enjeux, nouvelles interprétations", in: La Collezione di testi chirurgici di Niceta (Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 74.7). Tradizione medica classica a Bisanzio, M. Bernabò (ed.), Roma, 2010, pp. 99–109
Lazaris, Stavros, "L'image paradigmatique : des Schémas anatomiques d'Aristote au De materia medica de Dioscoride", Pallas, 93 (2013), pp. 131–164

[Janick2012-1] "The 1500th Anniversary (512-2012) of the Juliana Anicia Codex: An Illustrated Dioscoridean Recension. Jules Janick and Kim E. Hummer. Chronica horticulturae. 52(3) 2012 pp. 9-15" (PDF). 21 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2023.

[Mazal,_Otto_p._16-2] Mazal, Otto. "Der Wiener Dioscurides" vol. 1, p. 16

[3] Mazal, Otto. "Der Wiener Dioscurides" vol. 2, p. 89

[Janick-4] Janick, Jules, and John Stolarczyk. "Ancient Greek illustrated Dioscoridean herbals: origins and impact of the Juliana Anicia Codex and the Codex Neopolitanus." Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca 40.1 (2012): 09.

[nsa-5] Tiltman, John H. (Yaz 1967). "The Voynich Manuscript: "The Most Mysterious Manuscript in the World"". NSA Technical Journal. XII (3).

[6] Busbecq, Ogier Ghislain de (1939), Türk mektupları 301, Hüseyin Cahit Yalçın tarafından çevrildi, İstanbul

[mow-7] "Vienna Dioscurides". UNESCO Memory of the World Programme. 12 Şubat 2009. 20 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2009.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Viyana Dioskurides nedir?, Viyana Dioskurides anlamı nedir?, Viyana Dioskurides ne demektir?