Vadideki Zambak

Le Lys dans la vallée
Édouard Toudouze'un ilüstrasyonu
Yazar	Honoré de Balzac
Çevirmenler	Nahid Sırrı Örik (1941) Cemal Süreya Tahsin Yücel Volkan Yalçıntoklu
Kapak sanatçısı	Édouard Toudouze
Ülke	Fransa
Konu	Aşk
Yayım	1835 (özgün) 1941 (Türkçe)
Yayımcı	Edmond Werdet
İnsanlık Komedisi serisi
Le Curé de village Vadideki Zambak La Peau de chagrin

Vadideki Zambak, Fransız yazar Honoré de Balzac'ın romanıdır. 1835'te yayımlanan ve yazarın en bilinen kitaplarından biri olan roman, Balzac'ın İnsanlık Komedyası'nın "Taşra Yaşamından Sahneler" bölümünde yer almaktadır.

Roman, aile hayatında çeşitli zorluklar yaşayan bir genç olan Félix'in hayatında meydana gelen değişimleri ve mutsuz bir evlilik hayatı yaşayan Henriette'in aralarındaki ilişkiye odaklanırken, 19. yüzyıl Fransası'nda devrim sonrası toplumsal hayat hakkında da ipuçları içermektedir.

Kitap, Millî Eğitim Bakanlığı'nın 100 Temel Eser'i arasındadır.

Konu[değiştir | kaynağı değiştir]

Aristokrat bir ailenin küçük çocuğu olan Félix de Vandenesse, zayıf ve çelimsiz bir çocuktur. İki ablası ve ağabeyine öncelik verilen ailesinde, sevgiden yoksun bir şekilde yatılı okullarda yetişmiştir. Yüksek öğrenimi için Paris'te kalırken siyasal ortamın karışmasından dolayı ailesi onu Tours'a çağırmıştır. Tours'a ailesinin yanına döndükten sonra, katıldığı bir baloda karşılaştığı ve güzelliğiyle kendisini büyüleyen Madam Henriette de Mortsauf'a aşık olur.^[1]

Balodan sonraki günlerde ruh halindeki değişimden endişelenen annesi, dinlenmesi için onu bir dostunun yanına, büyüleyici güzelliğiyle insana dinginlik veren Indre vadisindeki Frapesle Şatosu'nun sahibi olan Mösyö de Chessel'in yanına gönderir. Félix bu eşsiz vadiye geldiğinde, sevdiği kadının burada yaşadığını düşünür ve çok geçmeden yanılmadığını anlar. Ev sahibinin yardımıyla kadının yaşadığı Clochegour Şatosu'na ziyaretçi olarak gider. Madam de Mortsauf'un evli ve iki çocuk annesi olduğunu öğrenir.

Zamanla evin sahibi Mösyö de Mortsauf ve Madam de Mortsauf'la yakın ilişkiler kurar. Bir fırsatını bulduğunda ise ona duygularını itiraf eder. Duyguları karşılıksız değildir fakat erdem sahibi kadın, kocasına ve çocuklarına ihanet etmemek için Félix'e karşılık vermez. Madam de Mortsauf'un çocukluğu da Félix'in çocukluğuna benzemektedir: Ailesindeki iki erkek çocuğun ölümünden sonra dünyaya gelen kadın, annesinden sevgi görememiştir fakat manevi annesi olan teyzesi ona anne sevgisiyle yaklaşmıştır. Madam de Mortsauf, Félix'e kendisini teyzesi gibi sevmesini söyler ve kendisine teyzesinin söylediği gibi Henriette diye seslenmesini ister. Genç adam bu istek üzerine tutkulu isteklerini bastırır ve kadının bu isteğini yerine getirir. Altı ay boyunca kol kola gezdikleri eşsiz vadide aşkları böyle devam eder.

Paris'te siyasal durumun düzelmesi üzerine Félix vadiden ayrılır. Henriette'in ayrılmadan önce kendisine verdiği tavsiyelere uyan Félix, yüksek yerlere gelir, soylu çevrelerce sevilir, krala yakın bir insan olur. Henriette'in, kadınlardan uzak durması tavsiyesine de uyan Félix'in rahip gibi yaşantısı kral dahil tüm soylu çevrenin dikkatini çeker. Özellikle, bir İngiliz soylusu olan Lady Dudley, Félix'in bu tavrına hayran kalır ve ona tutkulu bir aşkla bağlanır. Félix, Lady'nin aşkına kayıtsız kalmaya çalışsa da aralarında, bir ilişki başlar.

Henriette'in annesi, Félix'in bu ilişkisinden, kızına yazdığı bir mektupta söz eder. Henriette üzüntüden hastalanır. Vicdan azabı çeken Félix, Henriette'in hastalandığını duyunca Frapesle'e gider fakat Lady de onunla gelir. Henriette ve Lady çayırlarda karşılaşırlar. Lady Dudley kibir ve öfkeyle oradan uzaklaşır. Henriette, Félix'ten Lady'nin peşinden gitmesini ister. Félix, Henriette'in bu isteği üzerine Paris'e geri döner. Fakat Henriette'in sağlığı daha da kötüleşir ve hiçbir şey yiyemez hale gelir.

Henriette'in ölüm döşeğinde olduğu haberini alan Félix, hemen onun yanına döner. Henriette ölüm döşeğindeyken herkesin önünde aşkını itiraf eder ve Félix'e o öldükten sonra okuması için bir mektup verir. Félix, Henriette öldükten birkaç gün sonra mektubu okur. Mektupta Henriette, baloda onu gördüğü andan beri ona Félix'e duyduğu aşkı anlatır ve kızıyla evlenmesini ister. Fakat kızı, annesinin ölümüne sebep olduğu için Félix'ten nefret etmektedir.

Félix, Paris'e geri döner. Kadınlardan uzak duracak ve politikada yükselecek, böylece ölen aşkına bağlı kalacaktır. Paris'te Lady'nin evine ilk gidişinde diğer misafirlerin önünde soğuk biçimde karşılanınca Lady'yle olan ilişkisini de bitirir.

Félix'in, mevcut zamandaki sevgili Natalie'ye geçmişini anlattığı mektup burada biter. Roman, Natalie'nin Félix'e yazdığı mektubuyla sona erer. Natalie mektubunda Félix'e, iki kadını birbiriyle kıyaslamakla hata ettiğini, kendisinin de iki kadınla kıyas edilmek istemediğini ve bundan sonra hayatına girecek kadınlara Henriette ve Lady Dudley'den bahsetmemesini söyleyip Félix'ten dostça ayrılır.

Karakterler[değiştir | kaynağı değiştir]

Félix de Vandenesse: Romanın ana karakteri olan Félix, evli bir kadın olan Madam de Mortsauf'a aşık olan 20 yaşında bir gençtir. Roman Félix'in bakış açısıyla anlatılır.

Madam de Mortsauf: Lenoncourt Dükü'nün kızı ve Mösyö de Mortsauf'un eşidir. Indre Vadisi'ndeki, teyzesinin kendisine verdiği Clochegour Şatosunda yaşar. Teyzesi ve Félix kendisine Henriette, kocasıysa Blanche der.

Mösyö de Mortsauf: Henriette'in kocasıdır. Çocukluk yıllarında yaşadığı sürgün yüzünden sorunlu bir kişiliğe sahiptir.

Lady Dudley: Lady Arabelle olarak da bilinir. Romanın ilerleyen bölümlerinde Félix'le aşk yaşayan bir İngiliz soylusudur.

Natalie de Manerville: Romanın başında ve sonunda adı geçen Natalie, Félix'in Henriette ve Lady Dudley den sonraki sevgilisidir. Kitap aslında Félix'in Natalie'ye yazdığı bir mektuptur.

Romandaki diğer karakterler:

• Madeleine ve Jacgues: Henriette'in çocuklarıdır, her ikisinin de sağlık problemleri vardır.
• Mösyö de Chessel: Félix'in annesinin bir dostu olan Mösyö, Frapesle Şatosu'nun sahibidir. Félix'in Henriette'i gördüğü balodan sonra ruh halinin değişmesinden dolayı endişelenen annesi, dinlenmesi için onu Indre Vadisi'nde bulunan Frapesle Şatosu'na göndermiştir.
• Mösyö Origet: Ünlü bir doktor olan Mösyö Origet, Mösyö de Mortsauf'un hastalanması üzerine Clochegour Şatosu'na birkaç defa gelmiştir. Aynı zamanda Henriette'in hastalığında da şatoda bulunmuştur.
• Mösyö Deslandes: Azaylı bir cerrahtır. Mösyö de Mortsauf'un hastalığı sırasında kan alarak onun hayatını kurtarmıştır. Ayrıca Henriette'in hastalığı sırasında da Mösyö Origet'in yapacağı bir şey kalmayınca şatoda kalmıştır.
• Manette: Clochegour Şatosu'nda çocukların bakımında kontese yardım eden tek hizmetçidir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]