Udug

Udug ya da daha sonra Akadca bilinen adıyla utukku, antik Mezopotamya mitolojisinde bazen iyi ve bazen kötü olarak düşünülen belirsiz bir demon sınıfıdır. Egzorsizm metinlerinde "iyi udug", bazen "kötü udug"a karşı çağrılır. Kelimenin anlamı genellikle belirsizdir ve bazen belirli bir demon türünden ziyade demonları bir bütün olarak ifade etmek için kullanılır. Udug'un neye benzediği tespit edilememiş olsa da betimlemelerinde diğer antik Mezopotamya demonlarında da olduğu gibi karanlık bir gölge, etrafını saran ışığın yokluğu, zehir ve sağır edici bir ses gibi özelliklere sahip olduğu aktarılır. Günümüze kadar gelmiş antik Mezopotamya metinleri, kötü udug'u çıkarmak için talimatlar veren Udug Hul metinleri olarak bilinir. Bu metinler, kötü udug'un hastalığa neden olma rolüyle hastalıkları iyileştirmede duayla egzorsizmi gerçekleştiren kimsenin rolünü vurgulamaktadır.

Kimliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Udug, diğer tüm Mezopotamya demonları arasında hakkında en az bilgi verilen demondur.^[1] Kelime, esasen demonun iyi mi yoksa kötü mü olduğunu belirtmemektedir.^[2]^[3] İki Gudea silindirinden birinde, Lagaş Kralı Gudea, onu koruması için tanrıçadan bir "iyi udug" ve ona yol göstermesi için bir lama göndermesini ister.^[2]^[4] Günümüze ulaşan ve egzorsizm eylemleri için talimatlar veren antik Mezopotamya metinleri, egzorsizm gerçekleştirilirken koruma ya da başka yardımlar sağlamak için sık sık "iyi udug"u çağırırlar.^[5] Ancak, aynı zamanda kötülük olarak da adlandırılan belirli bir "kötü udug" ve "udug"lardan da bahseder.^[2] "Kötü udug" için Sümercedeki Udug Hul, Akadcada Utukkū Lemnutū ifadesi kullanılır.^[6] Kötü udug genellikle fiziksel ve zihinsel hastalık taşıyıcısıdır.^[7]

Udug kelimesi, niteliği özellikle belirtilmediği takdirde genellikle kötü udug'u ifade eder.^[7] Egzorsizm metinleri bazen "kötü udug"a karşı "iyi udug"u çağırır.^[8] Eski Babil döneminden (y. MÖ 1830-y. MÖ 1531) kalma bir metin "Kötü udug ile kötü galla kenara çekilsin. İyi udug ile iyi galla mevcut olsun." der.^[9]^[10] Bazen udug kelimesi bile belirli bir demondan bahsetmez; fakat Mezopotamya demonolojisindeki tüm farklı demonlar için bir şemsiye terim olarak işlev görür.^[11] Udug'un hem iyi hem de kötü kapasitesinden dolayı Graham Cunningham, daimon teriminin normalde onu tanımlamak için kullanılan "iblis/demon" terimi yerine tercih edilir göründüğünü savunmaktadır.^[12]

Kötü udug'un egzorsizmine dair literatür, Akadlarca genişletilmiş versiyonu (Akadcada Utukkū Lemnūtu) on altı tabletten oluşan Udul Hul olarak bilinmektedir.^[13]^[14] Udug Hul büyü metni geleneği, antik Mezopotamya tarihinin tamamını kapsar.^[15] MÖ 3. binyılda Sümerce yazılmış bilinen ilk metinlerin yanı sıra geç antik dönemdeki son Mezopotamya metinleri arasındadırlar ve Yunan harfleri kullanılarak çivi yazısıyla yazılmışlardır.^[15] Udug Hul büyü metni aslen tek dilli ve Sümerce olsa da^[15] bu ilk versiyonlar daha sonra Sümerce ve Akadca yazılmış iki dilli metinlere dönüştürülmüştü.^[15] Ayrıca Sümerce öncülleri olmayan sadece Akadca yazılmış eklemelerle genişletilmişti.^[15] Udug Hul büyü metni, hastalık sebebi olarak kötü udug'un rolünü vurgular^[16] ve öncelikle hastalığı tedavi etmek için kötü udug'dan kurtulmaya çalışmaya odaklanmaktadır.^[17] Sık sık, İnanna'nın Ölüler Dünyası'na İnişi efsanesi gibi Mezopotamya mitolojisine referanslar içerir.^[18]

Görünümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Udug'un birkaç betimlemesi mevcut olsa da,^[1] Gina Konstantopoulos'un belirttiğine göre hiçbir resimsel veya görsel temsil bulunamamıştır.^[1] Bununla birlikte Tally Ornan, bazı Mezopotamya silindir mühürlerinde udug olarak tanımlanabilecek yardımsever bekçi dişi demon Lama'nın yanında bir asa taşıyan bir figür gösterdiğini belirtmiştir.^[19] F. A. M. Wiggerman, Lama ve udug resimlerinin kapıları korumak için sıklıkla kullanıldığını savunmuştur.^[20]

Sümerce ve Akadca yazılmış iki dilli bir büyü metninde tanrı Asalluḫi, babası Enki'ye "kötü udug" demiştir:^[1]

Ey babam, kötü udug [udug hul], görünümü kötücül ve endamı yücedir,
Bir tanrı olmasa da yaygarası büyük ve görkemi [melam] muazzamdır,
Karanlıktır, gölgesi zift karasıdır ve vücudunda ışık yoktur,
Her zaman gizlenir, sığınır, gururla doğrulmaz,
Pençeleri safra ile damlar, uyanışında zehir bırakır,
Kuşağı salıverilmemiştir, kolları çevrelemektedir,
Öfkesinin hedefini gözyaşlarıyla doldurur, tüm topraklarda, savaş çığlığı bastırılamaz.^[1]

Bu betimlemede udug'un korkunç doğaüstü yeteneklerine odaklanmak yerine gerçekte neye benzediği hakkında yorumda bulunulur.^[1] Buradaki "kötü udug"a atfedilen özellikler olan karanlık bir gölge, etrafını saran ışığın yokluğu, zehir ve sağır edici bir ses; her çeşit antik Mezopotamya demonlarına sıklıkla atfedilen ortak özelliklerdir.^[1] Udug'un diğer betimlemeleri bununla tutarlı değil ve çoğu zaman bununla çelişmektedirler.^[11] Konstantopoulos, "udug'un ne olmadığının tanımlandığını ve demonun, ilk görünüşünde bile isimsiz ve biçimsiz olduğunu" belirtir.^[1] Eski Babil döneminden bir büyü metni udug'u "başından beri adıyla çağrılmayan birisi... asla bir biçimle ortaya çıkmamış olan birisi" olarak tanımlamıştır.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Konstantopoulos 2017, s. 24.
^ ^a ^b ^c Black & Green 1992, s. 179.
^ Romis 2018, s. 12.
^ Cunningham 2007, s. 38.
^ Konstantopoulos 2017, s. 23.
^ Konstantopoulos 2017, s. 25.
^ ^a ^b Konstantopoulos 2017, s. 26.
^ Konstantopoulos 2017, ss. 23, 26.
^ Romis 2018, ss. 12-13.
^ Cunningham 2007, s. 128.
^ ^a ^b Konstantopoulos 2017, ss. 24-25.
^ Cunningham 2007, s. 39.
^ "Utukkū Lemnūtu, Tabletler 1-7". 9 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019.
^ "Utukkū Lemnūtu, Tabletler 8-16". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Geller 2016, s. 3.
^ Geller 2016, s. 4.
^ Geller 2016, ss. 3-4.
^ Geller 2016, ss. 4-5.
^ Ornan 2005, s. 43.
^ Ornan 2005, s. 19.

Genel

Black, Jeremy; Green, Anthony (1992), Gods, Demons and Symbols of Ancient Mesopotamia: An Illustrated Dictionary, Austin, Texas: University of Texas Press, ISBN 978-0292707948
Cunningham, Graham (2007) [1997], Deliver Me from Evil: Mesopotamian Incantations, 2500-1500 BC, Studia Pohl: Series Maior, 17, Roma, İtalya: Etrice Pontificio Instituto Biblico, ISBN 978-88-7653-608-3
Geller, Markham J. (2016), Healing Magic and Evil Demons: Canonical Udug-hul Incantations, Berlin, Germany: Walter de Gruyter, ISBN 978-1-5015-0015-2
Konstantopoulos, Gina (2017), "Shifting Alignments: The Dichotomy of Benevolent and Malevolent Demons in Mesopotamia", Bhayro, Siam; Rider, Catharine (Ed.), Demons and Illness from Antiquity to the Early-Modern Period, Leiden, The Netherlands and Boston, Massachusetts: Koninklijke Brill, ss. 19-38, ISBN 978-90-04-33854-8
Ornan, Tally (2005), The Triumph of the Symbol: Pictorial Representation of Deities in Mesopotamia and the Biblical Image Ban, Orbus Biblical et Orientalis, 213, Fribourg, İsviçre: Academic Press Fribourg and Vandenhoek & Ruprecht Gottingen, ISBN 978-3-7278-1519-5
Romis, Sara (2018), "A Demonic Servant in Riv Papa's Household: Demons as Subjects in the Mesopotamian Talmud", Herman, Geoffrey; Rubenstein, Jeffrey L. (Ed.), The Aggada of the Bavli and Its Cultural World, Providence, Rhode Island: Brown Judaic Studies, ISBN 978-194-652710-3

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Eski Mezopotamya Toplumlarında Korku ve Güç İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme (Türkçe)
Mezopotamya Edebiyatına Genel Bir Bakış 31 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
Mezopotamya mitolojisi kaynakları 5 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

[FOOTNOTEKonstantopoulos201724-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Konstantopoulos 2017, s. 24.

[FOOTNOTEBlackGreen1992179-2] Black & Green 1992, s. 179.

[FOOTNOTERomis201812-3] Romis 2018, s. 12.

[FOOTNOTECunningham200738-4] Cunningham 2007, s. 38.

[FOOTNOTEKonstantopoulos201723-5] Konstantopoulos 2017, s. 23.

[FOOTNOTEKonstantopoulos201725-6] Konstantopoulos 2017, s. 25.

[FOOTNOTEKonstantopoulos201726-7] Konstantopoulos 2017, s. 26.

[FOOTNOTEKonstantopoulos201723,_26-8] Konstantopoulos 2017, ss. 23, 26.

[FOOTNOTERomis201812-13-9] Romis 2018, ss. 12-13.

[FOOTNOTECunningham2007128-10] Cunningham 2007, s. 128.

[FOOTNOTEKonstantopoulos201724-25-11] Konstantopoulos 2017, ss. 24-25.

[FOOTNOTECunningham200739-12] Cunningham 2007, s. 39.

[13] "Utukkū Lemnūtu, Tabletler 1-7". 9 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019.

[14] "Utukkū Lemnūtu, Tabletler 8-16". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019.

[FOOTNOTEGeller20163-15] Geller 2016, s. 3.

[FOOTNOTEGeller20164-16] Geller 2016, s. 4.

[FOOTNOTEGeller20163-4-17] Geller 2016, ss. 3-4.

[FOOTNOTEGeller20164-5-18] Geller 2016, ss. 4-5.

[FOOTNOTEOrnan200543-19] Ornan 2005, s. 43.

[FOOTNOTEOrnan200519-20] Ornan 2005, s. 19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

g t d Antik Mezopotamya dini
İlkel varlıklar	Apsû Anu Ki Nammu
Birincil tanrılar	Enki Enlil İnanna Nanna Ninhursag Utu
Diğer büyük tanrılar	Anunnaki Tammuz Ereşkigal Geştinanna Gugalanna Nergal Nidaba Ningal Ninlil Ninurta
Küçük tanrılar	Hushbishag İsimud Namtar Neti Ninkasi Ninşubur Uttu
Demonlar, ruhlar ve canavarlar	Asag Anzû Gallu Huwawa Mušḫuššu Udug
Ölümlü kahramanlar	Enkidu Enmerkar Etana Gılgamış Lugalbanda Ziusudra

Utukku nedir?, Utukku anlamı nedir?, Utukku ne demektir?