Urheimat

Urheimat (Almanca: ur; "kökensel" + Heimat; "vatan"), bir ön dilin kökensel anavatanını tarif eden tarihsel dilbilim terimi.

Söz konusu dil ailesinin yaşına bağlı olarak ön dilin "anavatanı", eğer yayılma tarihsel göçler sonucu gerçekleştiyse neredeyse kesin olarak, çok eski tarih öncesi dönemlere de meydana geldiyse daha az kesinlikle tespit edilebilir.

Hint-Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Proto-Hint-Avrupalılar'ın (PIE) anavatanı hakkında en yaygın kabul gören öneri, bu dilin Pontus-Hazar bozkırlarında M.Ö. 4.000 civarında yayılmaya başladığını savunan "bozkır hipotezidir".^[1]^[2]^[3]^[4]^[5] Aznılıkta kalan bazı araştırmacılar ise anavatanın Anadolu’da M.Ö. 8.000’de var olduğunu savunan Anadolu hipotezini destekler.^[1]^[6]^[7] Dikkate değer bir ihtimal olsa da, üçüncü sav olan ve anavatanı Kafkasya’nın güneyine yerleştiren Ermeni hipotezi'nin büyük olasılıkla doğru olmadığı düşünülmektedir.

Ön Hint-Avrupalı anavatanı hakkında, Neolitik kreolizasyon hipotezi, Paleolitik Süreklilik Teorisi ve Yerli Aryanlar teorisi de dahil olmak üzere başka birkaç açıklama da öne sürülmüştür.

Türk[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk dillerinin kökenleri ve ortaya çıktığı zaman tartışmalı konular olmasına rağmen, urheimatları için Trans-Hazar bozkırlarından Kuzeydoğu Asya'da bulunan Mançurya'ya kadar çeşitli bölgeleri kapsayan pek çok teori vardır.^[8]^[9]^[10]

En eski Çin kayıtlarından önce yazılı kaynakların olmayışı ve ilk Türk halklarının göçebe olmaları, Türk dilinin kökensel anavatanının konumunun belirlenmesini ve tarihlendirilmesini zorlaştırmaktadır. Proto-Türk urheimatının konumunu bulma girişimleri, genellikle Batı ve Orta Sibirya'nın ve güneyindeki bölgelerde gelişmiş erken arkeolojik ufuklar ile bağlantılıdır.^[11]

Anadolu Türklerinde, Doğu Asya gen havuzunun Anadolu Türklerinin genetik popülasyonuna katkısı %9^[12] civarındadır. Doğu Asya oranı başka bir Türki halk olan Kazaklarda %55 civarındadır. Doğu Asya gen havuzu, genetik popülasyonu oluşturan gen havuzlarından yalnızca biridir.^[13]^[14]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurgan hipotezi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Mallory & Adams 2006.
^ Anthony 2007.
^ Pereltsvaig & Lewis 2015, ss. 1-16.
^ Anthony & Ringe 2015.
^ Haak W, Lazaridis I, Patterson N, Rohland N, Mallick S, Llamas B, Brandt G, Nordenfelt S, Harney E, Stewardson K, Fu Q, Mittnik A, Bánffy E, Economou C, Francken M, Friederich S, Garrido Pena R, Hallgren F, Khartanovich V, Khokhlov A, Kunst M, Kuznetsov P, Meller H, Mochalov O, Moiseyev V, Nicklisch N, L Pichler S, Risch R, A Rojo Guerra M, Roth C, Szécsényi-Nagy A, Wahl J, Meyer M, Krause J, Brown D, Anthony D, Cooper A, Werner Alt K, Reich D (11 Haziran 2015). "Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 522 (7555). ss. 207-211. arXiv:1502.02783 $2. bioRxiv 013433 $2. doi:10.1038/nature14317. PMID 25731166.
^ Gray & Atkinson 2003.
^ Bouckaert et al. 2012.
^ Yunusbayev et al. 2014. bioRxiv "The Genetic Legacy of the Expansion of Turkic-SpeakingNomads Across Eurasia". (The Genetic Traces of Turkic Nomadic Expansion) DOI:10.1101/005850
^ Römer, Claudia. Von den Hunnen zu den Türken - smaç Vorgeschichte: içinde: Zentralasien 13. bis 20. Jahrhundert. Geschichte ve Gesellschaft, Wien 2006, s. 61
^ Róna-Tas, András . "Proto-Türk ve Genetik Sorunun Yeniden İnşası" In: Türk Dilleri 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , ss. 67-80. 1998.
^ Róna-Tas, András . " Proto-Türk ve Genetik Sorunun Yeniden İnşası " In: Türk Dilleri 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , ss. 67-80. 1998.
^ "Genetic studies on Turkish people". 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ In the mtDNA gene pool of Kazakhs we can trace the features both of East Euroasian (55%) and Western Euroasian (41%) trunks."The analysis of the genetic structure of the Kazakh population as estimated from mitochondrial DNA polymorphism". 2011. 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Whole genome sequencing of Turkish genomes reveals functional private alleles and impact of genetic interactions with Europe, Asia and Africa". Alkan, Can; Kavak, Pinar; Somel, Mehmet; Gokcumen, Omer; Ugurlu, Serkan; Saygi, Ceren; Dal, Elif; Bugra, Kuyas; Güngör, Tunga; Sahinalp, S.; Özören, Nesrin; Bekpen, Cemalettin. BMC genomics. 2014. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[FOOTNOTEMalloryAdams2006-1] Mallory & Adams 2006.

[FOOTNOTEAnthony2007-2] Anthony 2007.

[FOOTNOTEPereltsvaigLewis20151-16-3] Pereltsvaig & Lewis 2015, ss. 1-16.

[FOOTNOTEAnthonyRinge2015-4] Anthony & Ringe 2015.

[5] Haak W, Lazaridis I, Patterson N, Rohland N, Mallick S, Llamas B, Brandt G, Nordenfelt S, Harney E, Stewardson K, Fu Q, Mittnik A, Bánffy E, Economou C, Francken M, Friederich S, Garrido Pena R, Hallgren F, Khartanovich V, Khokhlov A, Kunst M, Kuznetsov P, Meller H, Mochalov O, Moiseyev V, Nicklisch N, L Pichler S, Risch R, A Rojo Guerra M, Roth C, Szécsényi-Nagy A, Wahl J, Meyer M, Krause J, Brown D, Anthony D, Cooper A, Werner Alt K, Reich D (11 Haziran 2015). "Massive migration from the steppe is a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 522 (7555). ss. 207-211. arXiv:1502.02783 $2. bioRxiv 013433 $2. doi:10.1038/nature14317. PMID 25731166.

[FOOTNOTEGrayAtkinson2003-6] Gray & Atkinson 2003.

[FOOTNOTEBouckaertLemeyDunnGreenhill2012-7] Bouckaert et al. 2012.

[8] Yunusbayev et al. 2014. bioRxiv "The Genetic Legacy of the Expansion of Turkic-SpeakingNomads Across Eurasia". (The Genetic Traces of Turkic Nomadic Expansion) DOI:10.1101/005850

[9] Römer, Claudia. Von den Hunnen zu den Türken - smaç Vorgeschichte: içinde: Zentralasien 13. bis 20. Jahrhundert. Geschichte ve Gesellschaft, Wien 2006, s. 61

[10] Róna-Tas, András . "Proto-Türk ve Genetik Sorunun Yeniden İnşası" In: Türk Dilleri 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , ss. 67-80. 1998.

[Johanson68-11] Róna-Tas, András . " Proto-Türk ve Genetik Sorunun Yeniden İnşası " In: Türk Dilleri 18 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , ss. 67-80. 1998.

[12] "Genetic studies on Turkish people". 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[13] In the mtDNA gene pool of Kazakhs we can trace the features both of East Euroasian (55%) and Western Euroasian (41%) trunks."The analysis of the genetic structure of the Kazakh population as estimated from mitochondrial DNA polymorphism". 2011. 14 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[14] "Whole genome sequencing of Turkish genomes reveals functional private alleles and impact of genetic interactions with Europe, Asia and Africa". Alkan, Can; Kavak, Pinar; Somel, Mehmet; Gokcumen, Omer; Ugurlu, Serkan; Saygi, Ceren; Dal, Elif; Bugra, Kuyas; Güngör, Tunga; Sahinalp, S.; Özören, Nesrin; Bekpen, Cemalettin. BMC genomics. 2014. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

Urheimat nedir